Tản mạn ở Vương quốc Chùa Tháp

(QT) - Đã qua 35 năm sau ngày Quân tình nguyện Việt Nam và quân dân Campuchia chiến thắng chế độ diệt chủng, chúng tôi đến thăm và chứng kiến sự hồi sinh, phát triển của đất nước Chùa Tháp xinh đẹp. Từ nền văn minh Angkor... Có người nói rằng, đến Campuchia mà không đến Siêm Riệp là chưa đến Campuchia. Siêm Riệp là tỉnh nằm ở phía Tây - Bắc của thủ đô Phnôm pênh, cách 314 km theo đường số 6. Campuchia có 20 tỉnh và 4 thành phố trực thuộc với dân số là 13,9 triệu người, quần thể đền, chùa lớn nhất Campuchia tập trung chủ yếu ở tỉnh này. Angkor là tên thường gọi của một khu vực tại Campuchia đã từng là kinh đô của đế quốc Khmer và đã phát triển rực rỡ vào khoảng thế kỷ 9 đến thế kỷ 15. Angkor Wat còn có tên cổ tiếng Việt là Đế Thiên, còn theo giải thích của Hiền, có Quốc tịch Campuchia, hướng dẫn viên của đoàn là kinh đô Chùa hay kinh đô Đền thờ. Angkor Thom theo tên cổ tiếng Việt là Đế Thích là kinh đô lớn (hay thành phố lớn).

Luật sư KhiêmSengheng (bên trái) và tác giả tại Hội chợ triển lãm quốc tế lần thứ 8- 2013, Phnôm pênh, Campuchia

Angkor Wat là nơi thờ thần Visnu - nhân vật trong Ấn Độ Giáo, được xây dựng dưới thời vua Suriya- Warman II, đền được xây từ năm 1113 đến năm 1150. Đây là một trong những di tích quan trọng bậc nhất tại Campuchia,, được xem là tuyệt đỉnh của nghệ thuật và kiến trúc Khmer. Đền có 3 tầng, với chu vi 6km, trên diện tích 200 ha, nơi cao nhất, đỉnh tháp ngôi đền chính là 65m. Chính phủ Campuchia yêu cầu các công trình khác ở Siêm Riệp phải thấp hơn 65 m. Đây cũng là đền duy nhất có lối vào chính Tây (hướng mặt trời lặn). Angkor Wat được UNESCO công nhận là kỳ quan thế giới. Khu đền chính có 398 gian phòng với nghệ thuật chạm khắc đá trên trần, tường, hành lang, lan can... thể hiện tài nghệ đặc biệt điêu luyện của người Khmer cổ đại. Độc đáo nhất là những điêu khắc trên tường ở tầng thứ nhất, dài nhất thế giới với hơn 800 m, cao 2,5 m. Tầng hai với vô số những bức tranh Apsara với những vũ nữ nhảy múa. Tháp ở trung tâm đền, cao nhất Angkor Wat, xung quanh là bốn hành lang hình vuông. Ở mỗi góc hành lang là một ngọn tháp cổ. Tất cả được xây bằng các khối đá lớn. Angkor Thom, thành phố thủ đô cuối cùng và lâu dài nhất của Đế quốc Khmer, cổng phía Nam Angkor Thom nằm cách thành phố Siêm Riệp 7,2km và cách Angkor Wat1,7km về phía Bắc. Thành được vua Jayavarman VII xây dựng vào cuối thế kỷ XII, rộng 9 km2. Tại trung tâm thành là ngôi đền quốc gia của Jayavarman - đền Bayon. Angkor Thom được xây dựng theo phong cách Bayon, sử dụng đá ong làm vật liệu xây dựng. Tại đền Bayon cũng như các cổng thành đều có 4 khuôn mặt (tượng 4 mặt). Ở khu đền Bayon, có tới 54 tháp, đại diện cho 54 tỉnh, thành của đất nước Campuchia lúc bấy giờ. Ở trong quần thể Angkor, chúng ta như lạc vào một thế giới huyền bí, vừa thực, vừa ảo. Đi trong những hành lang dài hun hút, lạnh lẽo ở một góc tường ở đền Angkor Wat, ta nắm tay gõ vào ngực trái sẽ nghe tiếng vọng âm vang như từ một cõi khác dội về. Rồi lại men theo các bậc đá trèo lên tầng 2, trước các vũ nữ với ngực trần trong vũ điệu Apsara, lại thấy gần gũi rất đời... Ở Taprohm, mặc dù là khu phế tích, những rễ cây khổng lồ ôm ấp, chở che các bức tường qua năm tháng đang bị rạn nứt và phong hoá, vẫn còn đó một tháp nhỏ, nơi đây là lăng mộ của hoàng hậu. Tháp có hình ống, người xưa đã đục các hốc nhỏ và gắn vào đó 2.000 viên kim cương, các viên kim cương hứng ánh sáng trời khúc xạ để chiếu sáng phần mộ. Sau một ngày khám phá Angkor Wat và Angkor Thom, chúng tôi lại leo núi, theo đường mòn rộng quanh co để lên đỉnh Bakheng, thăm đền Bakheng nay đã là hoang tích. Đền Bakheng nằm giữa Angkor Wat và Angkor Thom. Từ đỉnh Bakheng, ngắm hoàng hôn đang xuống, một cảnh tượng tĩnh lặng, trầm mặc, an nhiên lòng người. Rời Siêm Riệp, rời thế giới của Đức Phật, với những Naga (hình tượng con rắn dài to khoẻ, nhiều đầu), với những vũ nữ Apsara và cả những trụ đá Linga (dù hiếm hoi), những hoa văn mềm mại lúc chúm chím, lúc xoè nở như sự thăng hoa bất tận... ai cũng hết sức ngỡ ngàng, khâm phục khi biết đấy là công trình kiến trúc do chính con người tạo ra cách đây gần 1.000 năm. Đến nền văn minh nông nghiệp Tôi trở về thủ đô Phnôm pênh như trở về với thực tại sau những giờ hòa mình trong thế giới huyền bí Angkor. Lễ khai mạc Hội chợ triển lãm quốc tế lần thứ 8-2013 diễn ra tại trung tâm thương mại - đảo Kim Cương - Phnôm pênh- Campuchia vừa kết thúc, tôi đón luật sư KhiêmSengheng đến thăm gian hàng của Hội Cơ khí Quảng Trị. Trong khi chờ ngài Phó Thủ tướng Thường trực Campuchia đến dự và cắt băng khánh thành gian hàng Việt Nam, ông KhiêmSengheng ngồi xuống cạnh tôi và tâm sự: “Năm 1976 tôi sang Việt Nam học tiếng Việt 1 năm. Trước đó năm 1973 tôi tốt nghiệp Đại học kinh tế Campuchia, sau này tôi còn theo học Đại học Ngoại thương ở Hà Nội, Đại học Luật tại Campuchia. Sau năm 1979 tôi làm việc ở Bộ Thương mại, năm 2003 làm Vụ phó Vụ Pháp chế- Bộ Thương mại, nay kiêm thêm Tổng Giám đốc điều hành Công ty Hengchia và Rybi Trần. Hiện tôi có văn phòng ở Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh”. Ông KhiêmSengheng quan sát rất kỹ những thiết bị cơ khí nhỏ như máy thái gừng, máy đánh vảy cá, hộp số của thiết bị sục khí... của Quảng Trị và cho biết các thiết bị này rất phù hợp với việc chế biến nông sản, thủy sản ở nông thôn Campuchia. Tuy nhiên hiện nay, vùng sâu, vùng xa của Campuchia vẫn chưa có điện. Năm 2015 nhà nước Campuchia sẽ cố gắng đưa điện về các vùng này, lúc đó hy vọng các thiết bị hữu ích này sẽ phát huy tác dụng. Tôi chia sẻ với ông: - Chúng tôi có thể mở các đại lý bán hàng ở Phnôm pênh? - Được quá đi chứ, cứ mạnh dạn sang đi, tôi sẽ giúp lo thủ tục cho. Chỉ hết 400 USD cho một Shop, nhưng người đứng đầu cửa hàng phải biết tiếng Anh. Doanh nghiệp Việt Nam có thể sang Campuchia đầu tư kinh doanh làm ăn, nhất là trong lĩnh vực cơ khí nông nghiệp. Ở Campuchia có hơn 70% nông dân sống bằng nghề nông nghiệp, 70% GDP cũng từ nông nghiệp, còn lại là du lịch và thương mại. Cả lĩnh vực dịch vụ ăn uống nữa, du lịch Campuchia đang phát triển mạnh, việc đáp ứng các yêu cầu của khách hàng là rất bức thiết. Tìm hiểu ở Campuchia, điều tôi tâm đắc nhất là việc xây dựng một nền nông nghiệp bền vững ở đây. Ông KhiêmSeng heng cho biết: Campuchia đang tập trung đầu tư cho nông nghiệp sạch, mỗi năm chỉ làm 1 vụ lúa (6 tháng), còn 6 tháng cho đất nghỉ, không “bóc lột” đất như ở nhiều nước khác. Giống lúa là loại lúa thơm, không bón bằng phân hoá học. Để khuyến khích sản xuất lúa, Chính phủ không thu thuế xuất khẩu, không thuế VAT, miễn hoàn toàn thuế đất nông nghiệp. Chính phủ thừa nhận người dân được sử dụng đất đai vĩnh viễn, cho phép thừa kế, chuyển nhượng... Trên đoạn đường từ Siêm Riệp về lại Phnôm Pênh, khi nhìn hai bên đường, đồng ruộng thẳng cánh cò bay, thỉnh thoảng gặp những hồ nước rộng mênh mông, anh Trí, người Campuchia, hướng dẫn viên của đoàn cho chúng tôi biết, Chính phủ Campuchia cho phép đánh cá ở Biển Hồ (Tonlesap), hồ này có trữ lượng cá chiếm 70% cá nước ngọt của cả nước và các hồ lớn khác chỉ trong 6 tháng (6 tháng còn lại chỉ được đánh cá ở hồ gia đình). Quy định này nhằm tạo điều kiện cho cá sinh sản và phát triển, chống việc đánh bắt cá bột, cá nhỏ. Ngoài ra Campuchia còn nghiêm cấm nuôi cá lóc (cá này thường dùng loại cá khác làm thức ăn cho mình); nghiêm cấm dùng các loại xung điện để đánh bắt cá... Vậy đó, thế mạnh về đất đai, nguồn nước, nhân lực... cho phép Campuchia đẩy mạnh phát triển một nền nông nghiệp bền vững. Thay cho lời kết Chúng tôi vừa kết thúc chuyến tham dự hội chợ quốc tế tại Phnôm pênh và thăm tỉnh Siêm Riệp trở về Việt Nam, cũng là thời điểm Thủ tướng Campuchia Hunsen thăm hữu nghị chính thức Việt Nam. Đây cũng là thời khắc đặc biệt, khi Việt Nam và Campuchia kỷ niệm 35 năm ngày Chiến thắng chiến tranh bảo vệ biên giới Tây- Nam và cùng quân dân Campuchia chiến thắng chế độ diệt chủng 7/1 (1979- 2014), đưa đất nước Campuchia trở lại cuộc sống bình yên, hạnh phúc. Về phần mình, tôi vẫn nhớ và tin vào những câu chuyện mà tôi và luật sư Khiêmsengheng đã trao đổi hôm ở Phnôm pênh. Hy vọng những ý tưởng đó sẽ thành hiện thực trong những năm tới; mong cho Quảng Trị nói riêng và Việt Nam nói chung sẽ có bước đi và cách tiếp cận phù hợp để quá trình hợp tác kinh tế giữa hai nước Việt Nam và Campuchia ngày càng phát triển. Bài, ảnh: THÁI VĨNH KHÁNG