Quyết tâm gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC đối với hàng thủy sản Việt Nam

Sáng nay 29/8, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang, Trưởng Ban chỉ đạo quốc gia về chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) chủ trì hội nghị trực tuyến với các địa phương ven biển về thúc đẩy các giải pháp chống khai thác IUU và chuẩn bị đón, làm việc với Đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) lần thứ 4. Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hà Sỹ Đồng dự hội nghị tại điểm cầu Quảng Trị.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hà Sỹ Đồng dự hội nghị tại điểm cầu Quảng Trị - Ảnh: L.A

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và PTNT, tình hình chống khai thác IUU sau hơn 6 năm bị cảnh báo “thẻ vàng” đã có những chuyển biến đáng kể trong quản lý hoạt động khai thác thủy sản, chống khai thác IUU.

Qua kết quả làm việc trực tiếp với Đoàn thanh tra của EC về các khuyến nghị của EC tại đợt thanh tra lần thứ 3, EC tiếp tục ghi nhận, đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong chống khai thác IUU, một số nội dung đã triển khai, các giải pháp xử lý và có kết quả cập nhật, trao đổi kịp thời. Tuy nhiên, theo đánh giá, kết quả thực hiện các khuyến nghị của EC cũng như thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về chống khai thác IUU đến nay vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế chậm được khắc phục tại các địa phương.

Cụ thể, vẫn chưa hoàn thành việc đăng ký tàu cá, cấp giấy phép khai thác thủy sản; cập nhật dữ liệu tàu cá vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (VNFishbase) chưa đầy đủ. Tình trạng tàu cá tham gia hoạt động khai thác thủy sản chưa đảm bảo đủ điều kiện vẫn tiếp tục diễn ra. Việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tàu cá (VMS) đạt gần 100% nhưng tình trạng tàu cá ngắt kết nối VMS vẫn xảy ra phổ biến với số lượng lớn.

Tàu cá thường xuyên hoạt động sai vùng, vượt ranh giới trên biển phát hiện qua hệ thống giám sát tàu cá nhưng việc xác minh, xử lý rất hạn chế khi tàu cập cảng. Tình trạng tàu cá không cập cảng chỉ định theo quy định vẫn diễn ra thường xuyên; tỉ lệ giám sát sản lượng thủy sản qua cảng còn thấp.

Hiện mới chỉ có 15 tỉnh thành lập kiểm ngư địa phương dẫn đến chưa đảm bảo đủ năng lực thực thi pháp luật trong khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên vùng biển được phân cấp, tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, chống khai thác IUU. Việc xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác trong nước còn nhiều tồn tại. Kết quả điều tra, truy tố hành vi môi giới, móc nối đưa tàu cá đi khai thác trái phép ở vùng biển nước ngoài còn hạn chế.

Công tác thực thi pháp luật, xử phạt các hành vi khai thác IUU tại một số địa phương còn yếu kém, thiếu trách nhiệm và chưa thống nhất, đồng bộ. Đặc biệt, tình trạng tàu cá khai thác thủy sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài vẫn tiếp tục xảy ra. Từ đầu năm 2023 đến nay đã có 39 tàu/252 ngư dân bị nước ngoài bắt giữ, xử lý và EC khẳng định không gỡ cảnh báo “thẻ vàng” nếu không chấm dứt tình trạng này.

Để quyết tâm gỡ cảnh báo “thẻ vàng” tại đợt thanh tra lần thứ tư của EC dự kiến vào tháng 10/2023, Bộ Nông nghiệp và PTNT đề nghị các bộ, ngành, địa phương liên quan tiếp tục đẩy mạnh công tác ngoại giao, thông tin, truyền thông về chống khai thác IUU.

Lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trong đó: tập trung thực hiện các biện pháp mạnh không để xảy ra tình trạng tàu cá vi phạm khai thác thủy sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài từ nay đến tháng 10/2023. Theo dõi, giám sát chặt chẽ tàu cá hoạt động trên biển, đảm bảo thực hiện đúng quy định bật thiết bị VMS khi tham gia khai thác thủy sản. Xử phạt nghiêm theo quy định các hành vi vi phạm khai thác IUU.

Cập nhật đầy đủ dữ liệu tàu cá vào VNFishbase, đảm bảo số liệu thống nhất giữa báo cáo của địa phương và trên VNFishbase. Kiểm soát tàu cá ra, vào cảng, xuất/nhập bến; giám sát chặt chẽ sản lượng thủy sản khai thác bốc dỡ qua cảng; đảm bảo 100% tàu cá cập cảng chỉ định, giám sát 100% sản lượng thủy sản khai thác tại địa phương. Tuân thủ nghiêm các quy định về xác nhận, chứng nhận, truy xuất nguồn gốc; xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân cố tình hợp thức hóa hồ sơ các lô hàng xuất khẩu sang thị trường châu Âu (xử lý hình sự nếu đủ căn cứ)…

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang đề nghị các bộ, ngành, địa phương ven biển cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ, quyết liệt hơn trong công tác chống khai thác IUU. Tăng cường công tác truyền thông, trong đó lưu ý nhắc nhở, cảnh báo ngư dân về ảnh hưởng, mức xử phạt đối với việc vi phạm các quy định về chống khai thác IUU.

Khẩn trương củng cố hồ sơ, đưa ra truy tố các vụ việc môi giới, móc nối đưa tàu cá, ngư dân Việt Nam đi khai thác thủy sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

Chỉ đạo lực lượng thực thi pháp luật thực hiện nghiêm túc trách nhiệm trong thi hành công vụ; điều tra, xác minh, xử phạt nghiêm theo quy định của pháp luật các hành vi vi phạm khai thác IUU. Trong đó, tập trung xử lý nghiêm, triệt để các trường hợp vi phạm quy định về VMS, vi phạm khai thác thủy sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Yêu cầu các địa phương quản lý chặt chẽ đội tàu, các cảng cá trên địa bàn. Giao Bộ Nông nghiệp và PTNT xây dựng kế hoạch tổng thể chuẩn bị tiếp và làm việc với Đoàn thanh tra của EC sang Việt Nam thanh tra thực tế lần thứ 4 vào tháng 10/2023, quyết tâm gỡ cảnh báo “thẻ vàng” của EC đối với hàng thủy sản Việt Nam.

Lê An