Phát triển du lịch sinh thái gắn với cộng đồng

Theo số liệu của Sở VH, TT&DL, tổng lượng khách du lịch đến Quảng Trị trong 9 tháng đầu năm 2008 là 253.500 lượt, trong đó có 202 nghìn lượt khách nội địa và hơn 51 nghìn lượt khách quốc tế. Tổng doanh thu kinh doanh du lịch đạt 430 tỷ đồng. Một trong các loại hình du lịch ở Quảng Trị được du khách lựa chọn đó là du lịch sinh thái (DLST). Tham gia vào loại hình du lịch này, du khách ngoài việc tham quan các địa danh lịch sử, danh lam thắng cảnh còn được tìm hiểu và khám phá những nét văn hoá độc đáo, mang đậm bản sắc của người dân địa phương.

Một góc Khu du lịch Cửa Tùng

Thời gian qua, hoạt động du lịch sinh thái cộng đồng trên địa bàn tỉnh bước đầu đã có những tác dụng tích cực trong việc xóa đói giảm nghèo và nâng cao ý thức về bảo vệ môi trường cho người dân. Đakrông và Hướng Hóa là hai địa phương có tiềm năng về DLST. Việc đồng thời khai thác các tour du lịch kết hợp với sự tham gia của người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số vào hoạt động du lịch là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển du lịch của tỉnh. Nhằm khai thác tiềm năng du lịch địa phương, mới đây huyện Hướng Hoá đã xây dựng đề án phát triển thương mại-dịch vụ-du lịch giai đoạn 2006-2010. Theo đó, Hướng Hoá sẽ quy hoạch chi tiết các điểm du lịch di tích lịch sử cũng như DLST trên địa bàn huyện. Ngoài việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ở các điểm du lịch, vấn đề gắn DLST với cộng đồng cũng được chính quyền địa phương quan tâm. Theo kế hoạch, huyện sẽ quy hoạch các bản dọc theo tuyến đường Hồ Chí Minh huyền thoại thành các bản du lịch. Tại đây sẽ xây dựng hệ thống nhà sàn phục vụ nhu cầu lưu trú cho khách, đồng thời phục vụ các món ăn mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc như cơm lam, gà nướng ống tre, rượu cần và các tiết mục văn nghệ độc đáo như cồng chiêng, khèn, đàn Talư... Thời gian qua, tỉnh cũng đã bước đầu khai thác một số điểm DLST gắn với cộng đồng dọc tuyến đường Hồ Chí Minh với mô hình các bản văn hoá Húc Ván, Taril 1, 2, Húc Thượng, Tà Rùng, dọc theo tuyến đường Hồ Chí Minh (nhánh Tây) gồm các bản Tà Đủ, A Xóc, Cù Bai, dọc theo QL 9 các bản Cát, Tri, Kỳ Nơi, A Sau... Nhìn chung, hoạt động DLST cộng đồng trên địa bàn tỉnh bước đầu đã có những khởi động tích cực song kết quả đạt được chưa tương xứng với tiềm năng du lịch của tỉnh và còn mang tính tự phát. Hoạt động du lịch cộng đồng còn gặp nhiều khó khăn, bất cập. Một số khu, điểm du lịch trên địa bàn khai thác kinh doanh với DLST nhưng đã không gắn việc khai thác du lịch với bảo tồn sinh thái, ảnh hưởng đến môi trường, cảnh quan thiên nhiên và cuộc sống của cộng đồng dân cư.

Ngân hàng Châu Á tiếp tục tài trợ giai đoạn 2 về phát triển du lịch bền vững cho 5 tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế, Quảng Bình, Bắc Kạn và Cao Bằng với tổng vốn ban đầu là 11,111 triệu USD. Trong đó, Quảng Trị được 1, 698 triệu USD cho hai hợp phần xoá đói, giảm nghèo và du lịch hành lang Đông-Tây. Dự án này sẽ góp phần xây dựng cơ sở hạ tầng về phát triển du lịch cho các bản đồng bào dân tộc thiểu số ở làng Cát, bản Kalu...

Thực tế cho thấy, vai trò của cộng đồng có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc cung cấp các dịch vụ du lịch và bảo vệ tài nguyên môi trường. Tuy nhiên, việc phát triển DLST dựa vào cộng đồng trên địa bàn gặp khó khăn do những điểm du lịch thường nằm ở vùng sâu vùng xa, nơi mà đa phần trình độ dân trí của người dân còn thấp. Do đó việc đầu tư kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất dịch vụ du lịch, tổ chức triển khai và chia sẻ lợi ích gặp không ít khó khăn. Để đảm bảo tính bền vững của loại hình du lịch này, thời gian tới ngành du lịch tỉnh cần có quy định hướng dẫn rõ ràng, cụ thể về đối tượng và nội dung hoạt động trong lĩnh vực này. Bên cạnh đó cần có chính sách hỗ trợ, khuyến khích đầu tư ở vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa thông qua việc hỗ trợ vay vốn, đào tạo người dân có những kiến thức, kỹ năng cần thiết để tham gia vào các hoạt động du lịch. Ngoài ra cũng cần nâng cao nhận thức cho các doanh nghiệp du lịch, tạo điều kiện để các doanh nghiệp đi tham quan, khảo sát các khu, điểm du lịch sinh thái, cộng đồng dân cư tiêu biểu trong nước để xây dựng các tour DLST dựa vào cộng đồng ở Quảng Trị. Phát triển DLST cộng đồng tuy còn mới nhưng có ý nghĩa rất quan trọng trong việc đảm bảo sự phát triển du lịch bền vững ở Việt Nam nói chung và Quảng Trị nói riêng. Tuy nhiên, để thành công ở lĩnh vực mới mẻ này cần phải có sự nỗ lực của không chỉ đối với đội ngũ những người làm du lịch mà cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các ngành liên quan, trong đó đề cao sự tham gia rộng rãi của khối tư nhân và cộng đồng địa phương trong các hoạt động phát triển du lịch. Bài và ảnh: Hoài Nam