Ô nhiễm môi trường từ thuốc bảo vệ thực vật. Bài 3: Đâu là giải pháp?

> Ô nhiễm môi trường từ thuốc bảo vệ thực vật. Bài 1: Báo động tình trạng lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật

>> Ô nhiễm môi trường từ thuốc bảo vệ thực vật: Bài 2: Ẩn họa từ các kho thuốc bảo vệ thực vật trong khu dân cư

(QT) - Theo thống kê của ngành nông nghiệp, trên địa bàn tỉnh có 107 cơ sở kinh doanh, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) không phép nhưng thực tế con số này lớn gấp nhiều lần. Có thể thấy, mặc dù thuốc BVTV là mặt hàng kinh doanh có điều kiện nhưng việc quản lý, kiểm soát kinh doanh cung ứng thuốc BVTV quá lỏng lẻo nên tình trạng mua bán, sử dụng thuốc BVTV diễn ra ngày càng phức tạp. Vì vậy, các cơ quan quản lý nhà nước cần siết chặt việc kiểm tra, kiểm soát hoạt động sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp, qua đó phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi buôn lậu, sản xuất, kinh doanh hàng giả, gian lận thương mại thuốc BVTV.

Các khóa tập huấn về sử dụng thuốc BVTV giúp ích cho nông dân trong bảo vệ cây trồng

Trước mắt, tỉnh cần lập đoàn thanh tra liên ngành, kiên quyết đình chỉ hoạt động các cơ sở bán thuốc BVTV “chui” đang hoạt động trên địa bàn. Với những cơ sở kinh doanh thuốc BVTV có giấy phép nhưng bán hàng kém chất lượng, thuốc ngoài danh mục, hàng không rõ nguồn gốc cần xử phạt nghiêm, thậm chí thu hồi giấy phép. Trong quản lý hoạt động kinh doanh, sử dụng thuốc BVTV, ngoài vai trò quản lý nhà nước của cơ quan chuyên môn thì vai trò của UBND các huyện, thị xã, thành phố cũng rất quan trọng.

Do vậy, bên cạnh tăng cường công tác quản lý, kiểm tra và xử lý nghiêm, kịp thời các vi phạm, cần giao trách nhiệm cụ thể cho UBND cấp xã quản lý chặt chẽ việc kinh doanh, sử dụng thuốc BVTV trên địa bàn và phối hợp với Trạm BVTV cấp huyện rà soát, thống kê và hướng dẫn các cơ sở kinh doanh thuốc BVTV ký cam kết thực hiện đúng các quy định. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn người dân sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả. Cần hỗ trợ kinh phí của địa phương để xây dựng các bể chứa bao bì thuốc BVTV tại các nơi canh tác tập trung, đồng thời xây dựng bể đầu mối thu gom bao bì thuốc BVTV để tập kết trước khi xử lý theo đúng quy định. Bên cạnh đó, xử lý tồn lưu hóa chất BVTV là việc làm cấp thiết để trả lại môi trường sống an toàn, bảo vệ sức khỏe cho người dân.

Ngay từ năm 2014, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 2424/QĐ-UBND phê duyệt danh mục xử lý 52 điểm ô nhiễm thuốc BVTV tồn đọng quá hạn, cấm sử dụng trên địa bàn tỉnh để khắc phục ô nhiễm môi trường, bảo vệ sức khỏe của người dân trong vùng ô nhiễm, nhất là với đối tượng học sinh. Theo đó, UBND tỉnh đã giao Văn phòng điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia khắc phục ô nhiễm, cải thiện môi trường, xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng; chủ trì phối hợp với các sở, ban, ngành và UBND các huyện, thị xã, thành phố liên quan xây dựng kế hoạch, phương án xử lý…

Khó khăn lớn nhất để thực hiện việc xử lý các điểm tồn lưu thuốc BVTV đối với không riêng gì tỉnh Quảng Trị chính là kinh phí, bởi mức hỗ trợ của Trung ương là 50% dự án. Tuy nhiên, với quyết tâm trả lại môi trường sống an toàn cho người dân, tỉnh đã nỗ lực bố trí nguồn vốn để chia ra thực hiện theo từng giai đoạn, thực hiện theo phương châm giai đoạn 1 xử lý toàn bộ lượng hóa chất BVTV tồn lưu, đất nhiễm hóa chất BVTV và giai đoạn 2 tiến hành xử lý tại chỗ các vùng đệm tại 2 địa điểm.

Thời gian qua, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tiến hành thực hiện các dự án xử lý, cải tạo và phục hồi môi trường điểm tồn lưu thuốc BVTV tại một số địa điểm. Cụ thể, đã triển khai thi công công trình cải thiện và phục hồi môi trường điểm tồn lưu hóa chất BVTV tại Nông trường Tân Lâm (cũ) xã Cam Thành, huyện Cam Lộ gồm các điểm bị ảnh hưởng là nông trường Tân Lâm, Trường Tiểu học Kim Đồng, hội trường HTX Vân An, áp dụng công nghệ ô xy hóa nâng cao kết hợp với biện pháp xử lý sinh học để xử lý triệt để tồn lưu hóa chất thẩm thấu trong đất. Đối với các điểm tại xã Trung Hải, huyện Gio Linh, Nông trường Bến Hải và Nông trường Quyết Thắng, huyện Vĩnh Linh đã hoàn thành công tác lựa chọn nhà thầu thi công xử lý.

Năm 2017, UBND tỉnh cũng đã có quyết định phê duyệt và cấp kinh phí thực hiện các dự án xử lý ô nhiễm thuốc BVTV tại thôn Mộc Đức (xã Cam Hiếu), thôn Cam Lộ (xã Cam Thanh), huyện Cam Lộ, thôn Tân Lịch (xã Gio Bình), thôn Đồng Hòa (xã Gio Hòa), thôn Nam Đông (xã Gio Sơn) huyện Gio Linh; dự án xử lý, cải tạo và phục hồi môi trường do tồn lưu hóa chất BVTV tại các kho thuốc trên địa bàn các huyện Triệu Phong và Hải Lăng.

Tỉnh Quảng Trị đặt mục tiêu đến năm 2025 sẽ hoàn thành cơ bản việc xử lý 52 điểm ô nhiễm thuốc BVTV mức độ nghiêm trọng, dự kiến kinh phí khoảng 134 tỷ đồng. Các dự án đã khởi động, tuy nhiên trong khi chờ đến lượt được các ngành chức năng tiến hành xử lý, thì tại các địa điểm bị ảnh hưởng, chính quyền địa phương cần phải tăng cường thông báo, tuyên truyền cho người dân biết tình trạng ô nhiễm, xây dựng hàng rào cách ly, treo biển cảnh báo ở những khu vực này.

Các ngành chức năng cần khuyến cáo người dân trong vùng bị ô nhiễm không trồng và sử dụng các sản phẩm như rau màu, trái cây, không sử dụng nguồn nước ngầm, nước mặt, không tiến hành cấp đất xây dựng đối với khu vực bị ô nhiễm để hạn chế tối đa ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Về lâu dài tỉnh cần có chiến lược phát triển một nền sản xuất nông nghiệp bền vững, vừa nâng cao chất lượng nông sản, vừa bảo đảm an toàn vệ sinh nông sản và thân thiện môi trường, đó là hướng đến nền nông nghiệp hữu cơ. Nông nghiệp hữu cơ sẽ khai thác tổng hợp tất cả các yếu tố tự nhiên sẵn có như độ phì của đất, sử dụng nguồn gen, giống cây trồng bản địa thích nghi, khai thác hợp lý nguồn nước, thời vụ, các nguồn phân hữu cơ... từ đó loại bỏ dần sự phụ thuộc thuốc BVTV chăm sóc bảo vệ cây trồng, hạn chế tối đa dư lượng thuốc BVTV trong các sản phẩm nông sản và môi trường sống.

Lâm Thanh - Thanh Trúc