
{title}
{publish}
{head}
QTO - Nhìn lại "sứ mệnh lịch sử" của Đoàn Văn công Quân giải phóng Trị Thiên, có thể thấy rằng, đây là đoàn văn công đầu tiên và duy nhất vào chiến trường Trị Thiên thời bấy giờ; là một đoàn văn công có quy mô lớn, quy tụ đông đảo cán bộ, diễn viên, nhân viên tài năng. Trải qua 12 năm (1964 - 1976) phục vụ bộ đội và Nhân dân trên khắp chiến trường Trị Thiên, cán bộ, diễn viên, nhân viên đoàn đã có nhiều cống hiến xuất sắc trên mặt trận tư tưởng, văn hóa.
![]() |
Một tiết mục biểu diễn của Đoàn Văn công Quân giải phóng Trị Thiên -Ảnh: T.L |
Giữa năm 1964, theo quyết định của Tổng cục chính trị, Đoàn Văn công Quân giải phóng Trị Thiên được thành lập gồm 16 thành viên (10 nam, 6 nữ) do đồng chí Nguyễn Thế Linh làm trưởng đoàn, đồng chí Thanh Huyền là chính trị viên. Sau gần 4 tháng tập trung về Hà Nội rèn luyện sức khỏe, làm công tác chuẩn bị, ngày 23/12/1964, đoàn bí mật hành quân vào Nam.
Theo ca sĩ Bích Lộc - 1 trong 6 nữ văn công đầu tiên của đoàn, từ 16 thành viên năm 1964, đoàn nhiều lần được bổ sung quân số, lúc cao nhất lên đến 80 người. Một số người được đào tạo bài bản trong các trường nghệ thuật; có người được điều về từ Đoàn ca múa Tổng cục Chính trị, Nhạc viện Hà Nội, Trường Văn hóa nghệ thuật Quân đội, Đoàn Văn công Quân khu 4…Các tên tuổi lớn không thể không nhắc đến là đoàn trưởng Nguyễn Thế Linh, nhạc sĩ Thuận Yến, Phương Nam; nhà thơ, nhà viết kịch Phạm Ngọc Cảnh, Thanh Hải, Thanh Huyền... Các sáng tác của họ được viết ra từ trong chiến tranh, từ cả sự hy sinh, máu, nước mắt của bản thân và đồng đội. Chính chiến tranh đã tôi rèn nên phẩm chất, khơi dậy tài năng của các nghệ sĩ, làm niềm cảm hứng vô tận để họ cho ra đời những tác phẩm xuất sắc.
Vừa vào chiến trường, nhạc sĩ Thuận Yến cho ra đời hàng loạt tác phẩm gây tiếng vang, không những chỉ đoàn biểu diễn, mà còn được bộ đội và Nhân dân khắp các chiến trường yêu thích. Bài hát "Mỗi bước ta đi" (1965), "Hát mừng quê ta giải phóng" (1965), "Bài ca nữ tiếp vận" (1966)… đã làm náo nức, sục sôi tinh thần, ý chí cách mạng tiến công của quân và dân ta. Nhạc sĩ Thuận Yến được xem là người có ca khúc viết về Bác Hồ nhiều và hay nhất. Ông đã được tặng giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật (năm 2001); được xét tặng và trao giải thưởng Hồ Chí Minh (năm 2017) khi đã an nghỉ nơi chín suối. Vợ ông - nghệ sĩ đàn tranh Thanh Hương nói: "Nếu không có những năm tháng bám chiến trường, bám bộ đội, bám Nhân dân, sẽ không xuất hiện những tên tuổi lớn. Ngay cả Thuận Yến cũng không thể có trải nghiệm và cảm hứng để sáng tác nên những tác phẩm để đời và càng không bao giờ có giải thưởng Hồ Chí Minh".
Tiếp chúng tôi trong căn nhà nhỏ ở hẻm đường La Thành (Hà Nội), nghệ sĩ Thanh Hương hào hứng ngâm cho chúng tôi nghe một vài câu thơ trong bài thơ "Người cầm súng" của Thanh Huyền: "Tôi viết bài thơ trước giờ nổ súng/Nghe giọt sương rơi trên cành lá rụng/Nơi chiến hào quê mẹ, quê cha/Máu của người thân đỏ đất phù sa/… Tôi viết bài thơ trước giờ nổ súng/Trăng trên đầu đã xuất kích trước trời trong/Súng cắm lê rồi tôi chờ lệnh xung phong".
Người nghệ sĩ ngày nào giờ đã 79 tuổi song chất giọng vẫn rất ngọt ngào. Bằng đôi mắt lấp lánh sáng ngời niềm tin và đầy tự hào, bà cho hay: "Đây là một trong rất nhiều tác phẩm hay được ngâm và diễn không biết bao nhiêu lần; cùng với các tác phẩm khác đã góp phần nâng bước chiến sĩ, gieo vào lòng biết bao người về niềm tin vào thắng lợi của cuộc cách mạng chính nghĩa; in sâu vào tâm hồn của bao thế hệ về một thời không thể nào quên".
Cũng theo nghệ sĩ Thanh Hương, hàng trăm tác phẩm đặc sắc của nghệ sĩ, diễn viên đoàn đều được ra đời vào giai đoạn này. Từ trong chiến trường ác liệt, các chiến sĩ đoàn văn công vừa hành quân, vừa phục vụ, vừa sáng tác hàng trăm tác phẩm, hàng ngàn buổi biểu diễn, phục vụ hàng vạn chiến sĩ và đồng bào. Ca sĩ Thu Hồng (82 tuổi) từng là đơn ca chính của đoàn ngày mới thành lập. Bồi hồi nhớ lại những năm tháng trên chiến trường Trị Thiên, bà khoe: "Ngày đó đoàn hội tụ rất nhiều tài năng, những giọng hát dân ca như Khánh Thiệm, Phương Hoa; tài năng múa như biên đạo Đình Đạt, Nguyễn Hân, Thu Hiền, Mạc Hạnh; tài năng ca hát có Thu Sen, Thu Lưỡng, Kim Anh, Bích Lộc. Đội múa, đội ca, đội dân ca - kịch, đội nhạc... đều là những gương mặt tài năng, đem đến những buổi biểu diễn đặc sắc được bộ đội, Nhân dân yêu mến.
Với những cống hiến to lớn, đoàn được tặng Huân chương Chiến công giải phóng hạng Nhất, Nhì, Ba và nhiều bằng khen của quân khu, chiến dịch, trận đánh. Đặc biệt, ngày 29/4/2021, đoàn vinh dự được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu "Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân".
Thiếu tướng Võ Văn Chót, nguyên Phó Tư lệnh, Tham mưu trưởng Quân khu 4, từng là Trung đoàn trưởng Trung đoàn 3 (Sư đoàn 324) trực tiếp tham gia chiến đấu trên chiến trường Trị Thiên, nhiều lần được đoàn biểu diễn phục vụ khẳng định: “Hơn 11 năm vào chiến trường Trị Thiên, đoàn đã phục vụ các chiến dịch lớn như xuân Mậu Thân 1968; là lực lượng văn công xung kích duy nhất vào Huế; phục vụ Chiến dịch Đường 9 - Nam Lào, Quảng Trị 1972 và mùa xuân 1975. Với nhiều đóng góp to lớn, đoàn rất xứng đáng được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân”.
Năm 1976, Đoàn Văn công Quân giải phóng Trị Thiên giải thể vì đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình nhưng những chiến công trên mặt trận tư tưởng, văn hóa và ký ức về một thời hào hùng, oanh liệt của đoàn sẽ còn được nhắc mãi. Những ai đã từng nghe, từng xem đoàn biểu diễn sẽ nhớ mãi về những con chim sơn ca của núi rừng Trị Thiên" với dấu chân in khắp dải đất chiến trường.
Vũ Hoàng
QTO - Tại Hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp về đề tài Quốc phòng toàn dân năm 2023, trong 4 huy chương vàng của Đoàn Văn công Bộ đội Biên phòng đạt được, có ...
Đoàn 559 - Bộ đội Trường Sơn là lực lượng hiệp đồng quy mô lớn bao gồm nhiều binh chủng làm nhiệm vụ chiến đấu mở đường, đảm bảo tuyến giao thông huyết mạch và ...
Hôm nay 14/12, tại Trung tâm Văn hóa – Điện ảnh tỉnh Quảng Trị đã diễn ra các hoạt động: Liên hoan văn nghệ quần chúng; trình diễn trang phục truyền thống dân ...
Sáng nay 30/1, Trường Chính trị Lê Duẩn tổ chức hội thảo khoa học: Từ chiến khu Ba Lòng năm 1947 đến chiến thắng Ba Lòng năm 1964.
Kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam 22/12 (1944 - 2024), Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân đã đưa trường ca “Tiếng chim rừng và đất lửa Tây ...
Tháng 4/2024, kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ, Đoàn văn nghệ sĩ trong cả nước đã hành hương về nguồn “Qua miền Tây Bắc, về với Điện Biên” do Liên hiệp ...
Như đã thành nền nếp, những ngày tháng hai hằng năm, các Cựu chiến binh (CCB) Sư đoàn 337 lại hội tụ, cùng nhau ôn lại những kỷ niệm hào hùng về những ngày ...
Thực hiện sự chỉ đạo của Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh, Quân khu Trị Thiên, Quân đoàn 2 đã mở chiến dịch Trị Thiên - Huế (từ ngày 5/3 đến 26/3/1975) ...
QTO - Để tiếp tục tạo chuyển biến tích cực trong đảm bảo trật tự, ATGT, lực lượng CSGT Công an tỉnh Quảng Trị đã quyết liệt triển khai đợt cao điểm nâng...
QTO - Quảng Trị có trên 126.000 ha rừng tự nhiên, trong đó có nhiều loại động, thực vật quý hiếm. Thời gian qua, Chi cục Kiểm lâm tỉnh đã phối hợp với các...
QTO - Xuân Long là miền đất được nhiều người biết đến của huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị. Mảnh đất này gắn liền với câu chuyện của lịch sử và những tên gọi...
QTO - Đầu năm 2022, mẹ Hồ Thị Miết (85 tuổi), trú tại thôn Mã Lai, xã Hướng Phùng, huyện Hướng Hóa - Mẹ Việt Nam anh hùng cuối cùng còn sống của huyện...
QTO - Trong 30 gương mặt trẻ tiêu biểu của tỉnh Quảng Trị năm 2021, em Lê Ngọc Minh, học sinh lớp 5A, Trường Tiểu học Nguyễn Tất Thành, thành phố Đông Hà...
QTO - 50 năm sau giải phóng, quê hương Quảng Trị từng ngày thay da đổi thịt. Song hành với đó là sự trưởng thành của thế hệ sinh ra vào đúng năm quê hương...
QTO - Với một chiếc điện thoại thông minh chạy hệ điều hành Android, du khách sẽ được trang bị đầy đủ những thông tin tiện ích để tham quan Di tích quốc...
QTO - Những năm qua, thông qua nhiều sân chơi, thiếu nhi tỉnh Quảng Trị đã có cơ hội tìm hiểu kỹ hơn về lịch sử phát triển của quê hương, truyền thống đấu...