“Như sống lại những năm tháng lịch sử hào hùng của quê hương”

(QT) - Chúng tôi gặp ông Nguyễn Minh Kỳ, nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị vào một ngày trời Cam Lộ rực vàng sắc nắng. Tần ngần đứng trước bia tưởng niệm các liệt sĩ Trung đoàn 27, ký ức chiến tranh lại ùa về trong tâm trí ông. 43 năm trước chính tại đây, 13 người đồng đội của ông đã trút hơi thở cuối cùng sau khi góp sức tiêu diệt và làm bị thương hơn 120 tên lính Mỹ, bắn cháy một chiến xa hạng nặng M148. Trước thất bại nặng nề, quân địch điên cuồng gom xác 13 liệt sĩ lại rồi đặt mìn cho nổ bay tứ tán. Ngày hôm sau, ông Nguyễn Minh Kỳ cùng du kích địa phương nuốt nước mắt, lần hồi gom từng mảnh xác đồng đội, chôn thành nấm mồ tập thể. Hòa bình trở về, dẫu bộn bề công việc của một lãnh đạo tỉnh, ông Kỳ vẫn không quên ký ức đau thương ấy. Ông đã bàn bạc với gia đình, trích một khoản tiền để xây dựng nhà bia tưởng niệm 13 liệt sĩ tại núi Hồ Khê. Ông Nguyễn Minh Kỳ tâm sự: “Vào dịp kỷ niệm giải phóng quê hương hàng năm, tôi đều đến đây, thắp nén hương cho đồng đội. Rất nhiều người đã ngã xuống vì khát vọng hòa bình. Tôi luôn nhắc nhủ mình và con cháu không quên điều đó. Năm nay, tôi cũng thu xếp đến từng thôn bản cùng bà con ôn lại kỷ niệm ngày giải phóng, thăm và tặng quà cho một số thương binh có hoàn cảnh khó khăn, nói chuyện với các bạn trẻ... Từ tâm khảm, tôi cảm nhận mình như đang được sống lại những năm tháng lịch sử hào hùng của quê hương”.

Ông Nguyễn Minh Kỳ giới thiệu hình ảnh về những năm tháng hăng say chiến đấu.

Năm 1972, sau thất bại chiến dịch Mậu Thân 1968 và Đường 9 - Nam Lào, Mỹ - ngụy ráo riết tìm mọi cách dập tắt ngọn lửa cách mạng. Quân giặc tập trung lực lượng ở Quảng Trị dày dặc với các loại vũ khí tối tân nhất. Tuy nhiên, điểm yếu lớn nhất của Mỹ - ngụy lại nằm ở ý chí, tinh thần chiến đấu đang rất hoang mang, dao động. Trước tình hình ấy, sau khi nhận mệnh lệnh từ Quân ủy Trung ương, ngày 26/3/1972, ông Nguyễn Minh Kỳ, lúc đó là Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy Cam Lộ nhanh chóng nắm bắt tình hình, quán triệt nhiệm vụ cho từng tổ chức, ban ngành trong huyện. Các đồng chí trong Ban Thường vụ Huyện ủy Cam Lộ được phân công phụ trách địa bàn, phối hợp để giải phóng quê hương. Sau khi triển khai lực lượng, bám địa bàn, chuẩn bị các điều kiện thiết yếu, trưa ngày 31/3/1972, quân, dân huyện Cam Lộ đồng loạt nổ súng. 12 giờ đêm cùng ngày, trận địa pháo phía bắc và phía tây của ta bắn thẳng vào căn cứ của địch. Trung đoàn 27, Sư đoàn 304, các quân đoàn, đội biệt động... nhanh chóng tấn công vào khu vực đồn trú của địch theo phương châm “hai chân, ba mũi”. Trong khi đó, người dân ở ấp chiến lược cũng nhất tề đứng lên. Cuộc chiến đấu giằng co đến tối 1/4/1972, quân địch tháo chạy tán loạn. Chiều ngày 2/4/1972, huyện Cam Lộ được giải phóng. Thời điểm này, nhiều nhiệm vụ mới đặt ra đối với chính quyền và nhân dân huyện Cam Lộ. Đặc biệt là huyện được chọn làm địa điểm đặt trụ sở Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam. Nhớ lại ngày ấy, ông Nguyễn Minh Kỳ cho biết: “Anh em chúng tôi thống nhất nhanh chóng thiết lập chính quyền cách mạng, tổ chức, đoàn thể; ổn định tư tưởng quần chúng; tập trung phòng tránh phi pháo để bảo đảm an toàn cho bà con; giữ vững an ninh, trật tự; động viên nhân dân lao động sản xuất...”. Bấy giờ, nhiều khó khăn đặt ra như cơ sở hạ tầng bị tàn phá nặng nề, thiếu thốn thuốc men, lương thực, âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch... Thế nhưng, chính quyền và nhân dân Cam Lộ đã đoàn kết, đồng lòng vượt qua mọi khó khăn, thử thách. Không chỉ làm tròn nhiệm vụ ổn định vùng giải phóng, chính quyền huyện Cam Lộ còn tập trung lực lượng truy kích địch, huy động nhân dân tham gia vận tải đạn dược, thuốc men, làm công tác hậu cần... tạo điều kiện cho bộ đội tiếp tục tấn công địch về phía trước. Bom đạn ác liệt dội xuống không dập tắt được quyết tâm tiến lên giành chiến thắng của toàn quân, toàn dân. Thời điểm này, cánh quân của ta từ Cam Lộ cùng các cánh quân khác đã tấn công tổng lực vào sào huyệt của địch đóng tại Đông Hà và giành thắng lợi vang dội. Thừa thắng xông lên, ta tiếp tục đánh tan lực lượng còn lại của địch, giải phóng hoàn toàn quê nhà. Sau bao năm sống trong cảnh bị áp bức, đè nén, hai tiếng “hòa bình” thực sự trở nên vô cùng thiêng liêng, quý giá. Đến bây giờ, ông Nguyễn Minh Kỳ vẫn nhớ như in tiếng reo hò vang dội “Hồ Chí Minh muôn năm/ Độc lập, tự do muôn năm” cùng hình ảnh từng đoàn người rầm rập trở về quê cũ, những gia đình đoàn tụ trong nỗi xúc động nghẹn ngào... Ông bộc bạch: “Đối với tôi, ký ức đẹp nhất là vào ngày tỉnh tổ chức lễ mít tinh mừng chiến thắng. Từ mọi miền quê, người dân thắp đuốc đi thâu đêm, rầm rập về tham dự. Trong niềm vui khôn xiết, gương mặt ai cũng sáng rực niềm tin về ngày mai tươi sáng hơn. Đó là ngày họ chính thức trở thành chủ nhân của đất nước”. Cũng như những người chiến sĩ bước ra từ khói lửa chiến tranh, hòa bình trở về, ông Nguyễn Minh Kỳ lại tiếp tục góp sức dựng xây quê hương. Đến nay, dù đã nghỉ hưu nhưng ông vẫn thường xuyên trích lương, vận động nhiều cá nhân, tổ chức có tấm lòng hảo tâm giúp đỡ các gia đình liệt sĩ, Bà mẹ Việt Nam anh hùng, con em thương binh... Ông làm những công việc ấy xuất phát từ tấm lòng thành kính hướng về đồng đội, về quê hương yêu dấu. Bài, ảnh: QUANG HIỆP