Nhà thơ Hữu Thỉnh: Chất lượng dự giải năm nay khá hơn

(TT&VH Online) - Đánh giá về chất lượng tác phẩm dự giải năm nay, nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Hội Nhà văn VN, Trưởng Ban Chung khảo cho biết:

- Năm nay, chất lượng tác phẩm dự giải có nhiều khởi sắc, rõ nhất ở thể loại văn xuôi. Nhiều tác phẩm viết công phu cả về nội dung tư tưởng, bút pháp đa dạng, đề tài phong phú, trong đó có 2 đề tài được các tác giả đào sâu và viết ấn tượng là cuộc chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc và những vấn đề đạo đức trong xã hội hôm nay. Điều đáng mừng là một số cuốn đã thể hiện rõ bước vượt của chính tác giả về mặt bút pháp.

* Xin ông đánh giá vài nét về các tiểu thuyết?

- Tiếng khóc của nàng Út và Sóng chìm viết về cuộc chiến tranh nhân dân cách đây 30 năm. Tác giả đã viết với độ lùi chiêm nghiệm, thể hiện một cách trình bày chiến tranh sâu hơn, không né tránh, khốc liệt mà bi hùng, các tình huống được khai thác triệt để, bi kịch được đẩy đến tận cùng.. .Nhân vật trong cuốn tiểu thuyết là những con người bình dị, vừa bình thường vừa khác thường. Họ tham gia cuộc chiến ở những lĩnh vực thầm lặng, đối diện với những thử thách vô cùng khốc liệt và những phẩm chất rạng ngời của họ bật lên tử những hoàn cảnh đầy thử thách ấy. Các nhân vật phản diện cũng được xây dựng khá sinh động, nham hiểm, điên cuồng nhưng cũng là những kẻ có tri thức, cái ác lặn trong máu. Miêu tả kẻ thù đúng với bản chất của nó cũng là cách đề cao phẩm giá của những người chiến thắng. Viết về chiến tranh trong quá khứ nhưng gửi gắm rất nhiều thông điệp cho cuộc sống hôm nay, có những vấn đề mang tính dự báo và đến giờ vẫn là thời sự… Đó là cuộc chiến trong mỗi người; cuộc đấu tranh giữa đúng và sai, giữa dũng cảm và hèn nhát, giữa cao thượng và giả dối, giữa địa vị và cống hiến…Có thể nói các tác giả đã đẩy nhân vật của mình đến 2 chiều của cơn bão … để rồi đọng lại sau tất cả là nền tảng văn hoá và phẩm giá của con người.

Tôi nghĩ, thể loại tiểu thuyết năm nay đã tìm được tác phẩm xứng đáng để tôn vinh.

* Còn truyện ngắn, liệu thể loại này có nằm trong cái ngưỡng “khá” của văn xuôi năm nay?

- Không chỉ khá mà có những tập truyện hay. Đa dạng về bút pháp, nhiều tác giả tập trung khai thác đề tài về độ lắc của cơ chế thị trường tác động vào đời sống riêng của mỗi cá nhân. Trong số tác phẩm vào chung khảo, tập truyện ngắn Ngôi nhà xưa bên suối của tác giả Cao Duy Sơn đem đến cho người đọc mảng sống đậm đặc, tươi ròng về những con người miền núi, vừa cổ kính vừa hiện đại, mộc mạc , chân chất, không để đánh mất mình trong những hoàn cảnh éo le, đau đớn. Với bút pháp không khoa trương, không tô vẽ màu mè, Cao Duy Sơn đã dựng lên một loạt chân dung với những đường nét, góc cạnh riêng biệt nhưng rất đỗi hồn nhiên, dung dị, tạo nên sức hút đối với người đọc…

* Trong số các thể loại văn học, thơ là thể loại được các tác giả gần đây chịu khó cách tân nhất. Xin ông cho biết, ở mùa giải năm nay, thơ có vị trí thế nào trong bảng xếp hạng chung về cách tân nghệ thuật so với các thể loại khác?

- Điểm dễ nhận thấy ở thơ mùa giải này là vẫn hội tụ được nhiều giọng thơ, từ những giọng thơ đã được khẳng định thời chống Mỹ, đến những giọng thơ trẻ đang nỗ lực khẳng định cái riêng của mình. Nhìn chung các tác phẩm vào chung khảo năm nay phản ánh được những hướng tìm tòi, đổi mới thơ hiện nay.

* Nhưng rốt cục thì thơ năm nay vẫn không có giải. Trong số các giải thưởng VHNT, giải thưởng Văn học luôn có những “kịch tính” trong lễ trao giải. Không phải 1 lần có chuyện tác giả trả lại giải vì lý do này, khác. Liệu các ông có lường trước một sự bất ngờ khác sẽ làm nên”kịch tính” cho giải thưỏng năm nay không?

- Năm nay có nhiều tác phẩm khá trong lúc cơ cấu giải chỉ có 1 loại là Giải thưởng (không hạn chế về số lượng). Nguyên tắc xét thưởng của chúng tôi là nếu tác phẩm nào xứng đáng thì trao, dựa trên cơ sở giới thiệu của các cơ quan văn học, của bạn đọc và kết quả làm việc của BGK. Tác phẩm nào xứng đáng thì trao. Còn việc có nhận hay không thì đó là quyền của tác giả. Mọi việc đều có thể, nhưng hãy coi đó là chuyện bình thường của đời sống VHNT, quan trọng là BGK đã làm hết trách nhiệm, công tâm, khách quan và vì nghệ thuật.

* Xin cảm ơn ông

Nguyệt Anh