Người anh hùng của Trung đội du kích Triệu Lăng

(QT) - Người sáng lập cơ sở tự chế bom mìn Liệt sĩ Đặng Thái sinh ra và lớn lên trong một gia đình ngư dân nghèo giàu truyền thống yêu nước ở vùng biển Triệu Lăng, huyện Triệu Phong. Năm 1954, cha ông tập kết ra Bắc hoạt động cách mạng, một mình mẹ ông ở lại quê nhà, vừa làm cơ sở cách mạng, vừa tần tảo nuôi dạy 4 người con. Vì vậy, ông đã sớm hình thành lý tưởng cách mạng.

Liệt sĩ, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Đặng Thái - Ảnh: TL

Năm 1962, ông tham gia hoạt động cơ sở bí mật tại quê nhà. Ngày 20/7/1964, dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Thường vụ Huyện ủy Triệu Phong, chính quyền và nhân dân xã Triệu Lăng đã đồng khởi thắng lợi, đập tan bộ máy chính quyền tay sai của Mỹ- ngụy, lập chính quyền cách mạng. Và từ đây ông bắt đầu thoát ly và tham gia lực lượng an ninh của huyện Triệu Phong, sau đó được tăng cường về công tác tại địa bàn xã Triệu Lăng, trực tiếp làm Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBNDCM xã Triệu Lăng và phụ trách lực lượng an ninh các xã vùng biển Triệu Lăng, Triệu Vân (Triệu Phong). Khi còn làm Trưởng Công an thôn Gia Đẳng, ông đã xây dựng tiểu đội du kích Gia Đẳng, với 14 du kích, hoạt động đánh địch ở khắp địa bàn xã Triệu Lăng. Đến năm 1965, ông phát triển đội du kích này thành Trung đội du kích tập trung xã Triệu Lăng, gồm 4 tiểu đội, với cả trăm người tham gia. Mục đích của trung đội là lấy vũ khí của giặc để đánh giặc, làm cạm bẫy, tiếp lương tải đạn, nuôi giấu thương bệnh binh, đóng góp lương thực, thực phẩm cho chiến trường... Từ sáng kiến này, cuối năm 1965, đồng chí Đặng Thái đã xây dựng hẳn một cơ sở tự chế bom mìn bằng thuốc nổ, kíp nổ của địch. Ngoài ra, đồng chí là một chiến sĩ xuất sắc đã tự chế hàng trăm quả mìn, hàng ngàn cây chông tre... Với trang thiết bị tự có, từ năm 1965-1967, lực lượng du kích xã Triệu Lăng đã độc lập tác chiến, đánh tan 17 trận càn quét của địch, tiêu diệt gần 100 tên địch, thu nhiều vũ khí, trang thiết bị cá nhân. Đặc biệt, trong thời gian từ năm 1967 - 1969, trên cơ sở lấy Mặt trận và các đoàn thể nhân dân để phát động phong trào, đồng chí Đặng Thái đã chủ trương xây dựng cơ sở mật, lực lượng mật trong lòng địch, trong đó đã xây dựng 3 cơ sở và đội du kích mật tại khu tập trung của địch. Đồng chí đã trực tiếp chỉ đạo xây dựng chi bộ đảng tại khu tập trung gồm 5 đảng viên, qua đó đã góp phần lãnh đạo nhân dân và các tổ chức mật của ta hoạt động đấu tranh có hiệu quả, nhất là việc tiếp tế, hậu cần cho cán bộ, du kích hoạt động ở vùng không dân và giáo dục, cảm hóa con em của nhân dân đi theo địch. Từ năm 1965 đến năm 1969, đồng chí Đặng Thái đã tham gia và chỉ huy hàng chục trận đánh lớn nhỏ, tiêu diệt nhiều sinh lực địch. Riêng cá nhân đồng chí đã dùng mưu ám sát và tiêu diệt 21 tên địch. Sự hy sinh anh dũng Sau thất bại của hai chiến dịch mùa khô năm 1966-1967, chính quyền Mỹ- ngụy tăng quân càn quét, đánh phá các vùng giải phóng rất dữ dội. Tại địa bàn xã Triệu Lăng, chúng dùng máy bay trinh sát, máy bay ném bom, pháo hạng nặng và đưa lính thủy đánh bộ Mỹ, các đơn vị thiện chiến của ngụy càn quét, chà đi xát lại để tiêu diệt lực lượng của ta. Tháng 10/1968, bằng chiến dịch “tát nước bắt cá”, địch dồn tất cả nhân dân của 6 thôn trong xã về khu tập trung Gia Đẳng. Xã Triệu Lăng trở thành vùng trắng không dân, mọi sinh hoạt và hoạt động đều dưới hầm bí mật. Hoạt động tác chiến đánh địch, xây dựng lực lượng, xây dựng cơ sở mật của ta lúc này hoàn toàn dựa vào dân và sự sáng tạo của Đảng ủy, do đó có lúc trong ác liệt hy sinh, anh em cán bộ của ta rất lúng túng. Với sự lãnh đạo của Đảng ủy, cùng những quyết đoán, sáng tạo của đồng chí Đặng Thái, phong trào vẫn được giữ vững. Ngày 3/11/1969 đồng chí bị địch bắt trong một trận chống càn. Chỉ 2 tháng bị bắt, đồng chí bị đưa đi 3 nhà tù, và nhiều cực hình tra tấn được địch áp dụng, dù bị đóng đinh lên 10 đầu ngón tay; dùng sắt nung đỏ lăn trên toàn cơ thể... nhưng đồng chí vẫn luôn giữ vững khí chất của người cộng sản, bảo vệ cơ sở cách mạng. Ngày 1/12/1969, địch đưa đồng chí về hành quyết giữa lúc phiên chợ tại khu tập trung Gia Đẳng đang đông người, hòng uy hiếp tinh thần của quần chúng và khủng bố tinh thần cách mạng của chiến sĩ ta. Đứng trước những người dân quê hương, đồng chí Đặng Thái dõng dạc tuyên bố: “Đồng bào hãy yên tâm, Mặt trận giải phóng miền Nam Việt Nam nhất định sẽ thắng lợi”. Bất ngờ trước hành động của đồng chí, bọn địch tức tối bịt miệng và dùng báng súng đánh đồng chí cho đến khi ngất xỉu. Sau đó, chúng buộc thân thể đồng chí vào xe Jeep và kéo lê hơn 5 km, từ khu tập trung Gia Đẳng đến làng Ba Lăng. Tại đây, chúng hành hình đồng chí Đặng Thái bằng cách mổ bụng, moi lấy gan, đổ thuốc nổ vào bụng và đốt cho đến khi đồng chí trút hơi thở cuối cùng. Sự hi sinh anh dũng của đồng chí Đặng Thái, nhân dân Triệu Lăng vô cùng đau xót và căm thù đã đẩy lên đến tột độ. Từ đây, đã dấy lên những phong trào “noi gương anh Thái giết giặc trả thù cho quê hương” và phong trào tòng quân giết giặc trong thanh niên, đấu tranh chính trị trong phụ nữ, nông hội, gài chông mìn, cạm bẫy trong thanh thiếu niên càng mạnh mẽ hơn. Trong sự nghiệp cách mạng của mình, đồng chí Đặng Thái đã được Hội đồng cố vấn Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tặng thưởng hai Huân chương Chiến sĩ giải phóng hạng Nhất; hai Huân chương Chiến công hạng Nhất; Huy chương Quyết thắng; Bằng Dũng sĩ diệt Mỹ cấp 1; Bằng Dũng sĩ diệt Mỹ cấp 3 và nhiều bằng khen, giấy khen chiến công khác và được truy tặng một Huân chương kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng Nhì. HỒNG NHUNG