Nâng cao nhận thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản

(QT) - Điều 17, Luật Bình đẳng giới quy định: “Nam, nữ bình đẳng trong tham gia các hoạt động giáo dục, truyền thông về chăm sóc sức khỏe, sức khỏe sinh sản và sử dụng các dịch vụ y tế. Nam, nữ bình đẳng trong lựa chọn, quyết định sử dụng biện pháp tránh thai, biện pháp an toàn tình dục, phòng, chống lây nhiễm HIV/ AIDS và các bệnh lây truyền qua đường tình dục…”. Tuy nhiên, trên thực tế, tình trạng bất bình đẳng giới trong chăm sóc sức khỏe sinh sản (CSSKSS) vẫn tồn tại với những mức độ khác nhau, đặc biệt, nhiều người cho CSSKSS là lĩnh vực chỉ dành riêng cho phụ nữ. Sinh xong 2 đứa con, “có nếp, có tẻ” (1 trai, 1 gái), chị Huyền khuyên chồng đi đình sản, nhưng chồng chị phản đối kịch liệt với lý do: “Nhiều người nói đình sản xong là mất luôn năng lực đàn ông, nên muốn giữ hạnh phúc gia đình thì em tìm biện pháp khác, quên hai từ đình sản đi!”. Bản thân chị Huyền được khuyến cáo không thích hợp sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại dành cho phụ nữ, không thể đặt vòng tránh thai do sức khỏe yếu.

Khám chữa bệnh cho đồng bào dân tộc thiểu số

Để thực hiện KHHGĐ, vợ chồng chị chỉ còn biết sử dụng bao cao su tránh thai. Nhưng sử dụng bao cao su thì bữa nhớ, bữa quên nên chị lại mang bầu, và hết lần này đến lần nọ mình chị phải tự giải quyết hậu quả. Sau những lần nạo phá thai, sức khỏe của chị ngày một yếu, tiều tụy đi. Rồi đến lúc không còn đáp ứng được nhu cầu tình dục của chồng, chồng chị bắt đầu giở thói trăng hoa cặp bồ nhí, thế là chị phải nuốt nước mắt nhìn hạnh phúc gia đình tan vỡ. Khác với trường hợp chị Huyền, trường hợp chị Lan tràn trề sinh lực phái nữ vẫn phải ấm ức bị chồng phản bội vì không sinh được cho ông bà nội đứa cháu để bế bồng. Lấy nhau hơn một năm mà vẫn không có con, chị đi khám bác sĩ và làm các xét nghiệm thì đều cho kết quả khả năng mang thai bình thường. Chị khuyên chồng đi khám SKSS xem có trục trặc ở đâu để điều trị, nhưng mãi chồng chị không chịu hợp tác: “Tôi có đau ốm gì mà phải đi khám bác sĩ, gia đình tôi thì ai nấy con cháu đề huề, làm sao mà trục trặc đường con cái được”. Không chia sẻ với vợ chuyện sinh con đã đành, chồng chị còn nghe lời bố mẹ xúi giục đi ngủ với người khác để “kiếm con”. Bố mẹ chồng của chị thì nhìn chị với vẻ xoi mói, hắt hủi, như muốn đuổi chị ra khỏi nhà để rước người khác về. Quá bức xúc vì bị chồng phản bội và gia đình chồng hắt hủi, chị đâm đơn ra tòa ly hôn. Sau một thời gian đi “kiếm con” không có kết quả, người chồng đi khám SKSS và biết lỗi trục trặc hiếm muộn ở bản thân, muốn quay lại với chị, nhưng đã muộn. Thực tiễn đời sống lứa đôi có rất nhiều trường hợp như chị Huyền và chị Lan “cơm không lành, canh không ngọt”, dẫn đến chia tay vì những lý do bất bình đẳng giới, vì người chồng thiếu hiểu biết kiến thức về CSSKSS. Trong các biện pháp tránh thai hiện đại, nam giới có thể chia sẻ trách nhiệm thực hiện KHHGĐ với phụ nữ bằng cách sử dụng bao cao su tránh thai hoặc thực hiện thủ thuật đình sản. Trên thực tế sử dụng bao cao su mức độ an toàn thấp vì “bữa nhớ, bữa quên” như trường hợp chị Huyền kể trên; còn đình sản thì ít có các cặp đôi lựa chọn và hầu hết nam giới đều chối bỏ trách nhiệm và đùn đẩy cho phái nữ. Số liệu từ Chi cục Dân số- KHHGĐ trong 6 tháng đầu năm 2013, toàn tỉnh có 70 ca đình sản, chỉ đạt 35% kế hoạch, trong đó hầu hết là nữ. Tỷ lệ nam giới sử dụng bao cao su để phòng tránh thai và một số bệnh lây truyền qua đường tình dục còn hạn chế, thậm chí một số nơi ở vùng sâu, vùng xa, người dân còn chưa biết sử dụng bao cao su đúng cách. Các buổi tuyên truyền về CSSKSS được tổ chức thì phần lớn chỉ có phụ nữ và trẻ em gái tham gia, thiếu vắng nam giới. Trước khi kết hôn chỉ có nữ đi khám SKSS, còn nam giới thì không chịu tham gia vì sợ mang tiếng là có “vấn đề”, e ngại gặp người quen; mặt khác, dịch vụ CSSKSS cho nam giới ở Quảng Trị chưa phát triển nên sự tham gia của nam giới còn hạn chế, chỉ đến khi hiếm muộn họ mới chịu cùng vợ đi khám SKSS. Đây là một trong những nguyên nhân gây bất bình đẳng giới trong CSSKSS, dẫn đến những hệ lụy xấu ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chất lượng cuộc sống. Nhằm nâng cao nhận thức bình đẳng giới trong CSSKSS, hướng tới đời sống tình yêu hôn nhân bền vững, các cấp, các ngành hữu quan cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, thu hút và khuyến khích nam giới tham gia chủ động trong CSSKSS, có trách nhiệm trong việc quyết định quan hệ tình dục, mang thai, sử dụng biện pháp tránh thai; trang bị kỹ năng sống, kỹ năng tự bảo vệ cho phụ nữ và trẻ em gái. Bình đẳng giới trong CSSKSS còn nhằm chống mọi hình thức bạo hành, nhất là bạo hành tình dục đối với phụ nữ. Loại bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử đối với trẻ em gái, hoặc lựa chọn giới tính khi mang thai, đảm bảo cho trẻ em trai và gái được chăm sóc, nuôi dạy, tạo cơ hội phát triển bình đẳng như nhau. Trong giáo dục giới tính, giáo dục sức khỏe sinh sản cho con trẻ, tránh nhận thức lệch lạc và sai lầm, xem đây là việc nói với con về tình dục, sử dụng biện pháp tránh thai “vẽ đường cho hươu chạy” một cách máy móc mang tính kỹ thuật, mà giúp trẻ trưởng thành hơn trong nhận thức về tư cách giới tính của mình, từ đó để các em đủ hiểu biết trong việc ra quyết định và tự tin vững bước vào đời. Nếu làm được điều đó, thì cuộc sống lứa đôi sẽ lâu bền, là nền tảng của hạnh phúc. Bài, ảnh: KHÁNH NGỌC