Nâng cao năng lực tưới từ các công trình thủy lợi để chống hạn

(QT) - Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi Quảng Trị được tỉnh giao quản lý 18 hồ đập, 19 trạm bơm lớn nhỏ và 8 đập ngăn mặn, phục vụ tưới tiêu cho 8 huyện, thị xã bao gồm 59 xã, 260 HTX, với diện tích phục vụ trên 31.000 ha/năm. Trong vụ hè thu này, tổng diện tích gieo trồng trên địa bàn công ty quản lý là 15.757,8 ha, diện tích có thể tưới được là 13.113,6 ha. Theo thống kê sơ bộ, tổng diện tích mà các hồ, trạm bơm không tưới được trong vụ hè thu lên đến 2.644,2 ha. Do tình hình hạn nặng, bước vào vụ hè thu năm 2015, căn cứ lượng nước còn lại của các hồ chứa, công ty đã lập kế hoạch tưới cụ thể, giao cho các xí nghiệp trực thuộc ký hợp đồng tưới với các HTX. Tuy nhiên hiện hồ Nghĩa Hy (Cam Lộ) có nhiệm vụ tưới cho 146 ha lúa của huyện Cam Lộ đã không còn nước. Hồ Kinh Môn, hồ Trúc Kinh (Gio Linh), theo kế hoạch đầu năm, vụ hè thu không có nước tưới, nhưng nhờ vụ đông xuân tưới tiết kiệm nên vụ này mỗi hồ có thể tưới cho từ 300-500 ha đất lúa huyện Gio Linh. Hồ La Ngà (Vĩnh Linh), hồ Hà Thượng (Gio Linh) kết hợp với các trạm bơm phấn đấu tưới được khoảng 80% diện tích yêu cầu của các HTX. Hồ Ái Tử (Triệu Phong) kết hợp với trạm bơm Vĩnh Phước (Đông Hà) cố gắng tưới được cho toàn bộ diện tích yêu cầu. Bên cạnh đó, các trạm bơm của công ty ven sông Cánh Hòm (Gio Linh) nỗ lực để có thể tưới được 50% diện tích cần tưới. Các hệ thống còn lại tìm mọi biện pháp để tưới hết diện tích yêu cầu của HTX.

Hồ Nghĩa Hy không còn nước, lòng hồ đang được người dân tận dụng để chăn thả gia súc

Ông Nguyễn Duy Thông, Tổng Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi cho biết, để chống hạn vụ hè thu, công ty đã chỉ đạo tăng cường các biện pháp tưới tiết kiệm, sử dụng nước có hiệu quả, đặc biệt là ở các hồ chứa. Lãnh đạo các xí nghiệp thủy nông phải bám sát cơ sở để chỉ đạo, điều hành; công nhân thủy nông bám sát địa bàn quản lý để yêu cầu các HTX chú trọng be bờ, giữ nước và triệt để tưới tiết kiệm. Công nhân tại các công trình ngăn mặn phải ứng trực 24/24 giờ để theo dõi sát sao mực nước. Tuân thủ quy trình vận hành, đảm bảo tuyệt đối không để mặn xâm nhập, giữ cho được nước ngọt theo thiết kế để các trạm bơm hoạt động. Chủ động khoanh vùng và đặt máy bơm hỗ trợ khi cần thiết đối với những vùng có điều kiện bơm. Tập trung nguồn tự chảy cho các vùng không có nguồn bơm. Chú trọng nạo vét các sông ngòi, hói tiêu, đảm bảo dẫn nước thông suốt cho các trạm bơm hoạt động. Cán bộ kỹ thuật của công ty và các xí nghiệp tăng cường kiểm tra kế hoạch điều tiết nước các hồ đập của các đơn vị cơ sở để đảm bảo phát huy hiệu quả cao nhất nguồn nước tưới. Phối hợp với Nhà máy thủy điện Quảng Trị để có kế hoạch cấp nước cho hệ thống Nam Thạch Hãn theo yêu cầu. Bên cạnh đó, công ty cũng đẩy mạnh công tác tuyên truyền về tình hình hạn hán để nông dân có ý thức tiết kiệm nước tưới, phối hợp với công ty trong công tác chống hạn. Bên cạnh hậu quả của hạn hán gây khó khăn cho công tác đảm bảo nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp, Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi còn gặp nhiều khó khăn do các công trình đang quản lý bị xuống cấp nghiêm trọng. Do đặc điểm là đơn vị sản xuất ngoài trời, quản lý các công trình được xây dựng qua nhiều giai đoạn, tính hoàn thiện của công trình còn nhiều hạn chế; một số kênh mương thiết kế không đủ năng lực tưới dẫn đến tình trạng hồ đầy nước nhưng kênh tải không nổi (như kênh chính hồ Trúc Kinh, Gio Linh). Một số kênh mương xuống cấp nhanh do ảnh hưởng của thiên tai và tác động của người dân. Ở vào khu vực có thời tiết khắc nghiệt, có thời điểm hạn hán kéo dài khiến cho nhiều hồ chứa hàng năm không tích đủ nước nên công tác đảm bảo nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp gặp nhiều khó khăn. Tại một số địa phương chưa thành lập được đội thủy nông để điều tiết nước, do đó người dân phải tự lấy nước vào ruộng của mình. Sự tự phát này dẫn tới việc nhiều trường hợp không tuân thủ sự điều tiết nước của công ty, gây bất lợi cho những địa phương ở cuối nguồn nước. Vẫn còn xảy ra tình trạng người dân vô ý thức tự ý xả nước vào ruộng của mình, bất chấp những quy chế đề ra, làm cho kế hoạch điều tiết nước của công ty không thực hiện được. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất của Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi vẫn là thiếu kinh phí hoạt động. Mặc dù Nghị định 67/2012 đã có tăng mức thu thủy lợi phí nhưng tiền lương, tiền điện và giá cả thị trường tăng nhanh nên kinh phí cấp bù miễn thủy lợi phí cho công ty hàng năm không thể cân đối được các chi phí hoạt động sản xuất. Để Công ty TNHH MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi có thêm điều kiện thuận lợi hoàn thành nhiệm vụ tưới tiêu, phục vụ đắc lực cho sản xuất nông nghiệp, tỉnh cần quan tâm cấp hỗ trợ kinh phí cho đơn vị hoạt động; đầu tư sửa chữa các công trình trọng yếu đã xây dựng nhiều năm như nâng cấp hồ Kinh Môn; sửa chữa đập cao su đầu mối Nam Thạch Hãn; xây dựng đập ngăn mặn Triệu Giang; nâng cấp đập Bến Tám; nạo vét sông Cánh Hòm… nhằm bổ sung thêm nguồn nước, ngăn mặn, giữ ngọt trong điều kiện thiên tai ngày càng khốc liệt. Bên cạnh đó, ưu tiên kinh phí sửa chữa lớn công trình thủy lợi liên quan đến hệ thống hạ tầng dân sinh của các địa phương; đầu tư kinh phí cho công tác kiên cố hóa kênh mương để đảm bảo tưới tiêu cho các địa phương được thuận lợi, giảm chi phí vận hành và tiết kiệm nước, tập trung để chống hạn hiệu quả. Bài, ảnh: ĐAN TÂM