Kỷ niệm về một lần gặp Chủ tịch Fidel Castro

(QT) - Tháng 9/1973, khi chiến tranh còn ác liệt, lãnh tụ Cuba Fidel Castro là vị nguyên thủ nước ngoài đầu tiên thăm vùng giải phóng miền Nam Việt Nam. Chuyến thăm lịch sử của lãnh tụ Cuba Fidel Castro bất chấp mọi khó khăn, nguy hiểm, đi vào vùng tuyến lửa Quảng Trị đã để lại ấn tượng, tình cảm tốt đẹp trong lòng nhân dân Việt Nam nói chung và người dân Quảng Trị nói riêng.

Đoàn cán bộ Quảng Trị tặng quà cho Chủ tịch Fidel Castro. Ảnh: T.L

Thời điểm đó, ông Trương Sĩ Tiến (nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh) đang công tác tại Ty Giáo dục Quảng Trị theo dõi sát sao về chuyến thăm của Chủ tịch Fidel Castro. Có hai chi tiết trong chuyến thăm của vị lãnh tụ Cuba khiến ông nhớ mãi, đó là bức ảnh do tác giả Sĩ Sô chụp Chủ tịch Fidel Castro đứng trên Cao điểm 241 (là căn cứ lớn của Mỹ vừa được ta giải phóng nên vẫn còn ngổn ngang xác xe tăng, thiết giáp, đại bác của địch), chân đạp lên khẩu pháo cỡ nòng 175 mm, được mệnh danh là “vua chiến trường” bởi sức mạnh hỏa lực ghê gớm của nó. Hình ảnh đó gợi lên trong ông suy nghĩ bất kỳ một quốc gia nào, dù có hùng mạnh đến đâu, nếu dùng bạo lực để áp đặt ý chí của mình lên dân tộc khác thì cuối cùng nhất định thất bại. Thắng lợi này không chỉ của riêng người dân Việt Nam mà còn của những người yêu chuộng hòa bình trên khắp thế giới. Chi tiết thứ hai là trong bài diễn văn của Chủ tịch Fidel Castro tại buổi lễ mít tinh có câu “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng đến cả máu của mình”.

Trong cuộc kháng chiến trường kỳ của đất nước, Việt Nam đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ bằng vật chất của bạn bè quốc tế nhưng sự giúp đỡ bằng máu thì chưa từng nghe nói. Phải xuất phát từ lòng căm thù chủ nghĩa đế quốc sâu sắc và một trái tim luôn hướng về Việt Nam, Chủ tịch Fidel Castro mới nói ra những lời như thế. Trong những năm tháng khó khăn nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, câu nói ấy đã làm rung động bao trái tim của nhân dân Cuba và nhân dân Việt Nam, cũng như hàng triệu người có lương tri trên thế giới, đồng thời còn là sự cổ vũ vô cùng to lớn đối với đồng bào, chiến sĩ ta lúc đó.

Ấn tượng về chuyến thăm Quảng Trị của Chủ tịch Fidel Castro là thế nhưng ông Trương Sĩ Tiến không nghĩ một ngày mình có thể gặp vị lãnh tụ đó bằng xương bằng thịt. Vào tháng 12/1995, Chủ tịch Fidel Castro sang thăm lại Việt Nam. Trong chuyến thăm đó, ông bày tỏ mong muốn được vào thăm Quảng Trị lần hai, mảnh đất mà 23 năm trước ông đã từng ghé thăm và để lại những tình cảm không thể phai mờ trong trái tim của người dân Quảng Trị. Ai cũng hiểu tâm nguyện tốt đẹp và tình cảm đặc biệt của vị nguyên thủ quốc gia Cuba đối với mảnh đất Quảng Trị. Ai cũng biết lần ghé thăm này, ông muốn được tận mắt chứng kiến những đổi thay từ mảnh đất Quảng Trị kiên trung, anh dũng nhưng cũng đầy đau thương, mất mát trong chiến tranh. Tuy nhiên, vì lý do sức khỏe, Bộ Chính trị khuyên Chủ tịch Fidel Castro nên ở lại Hà Nội, rồi sẽ bố trí đoàn Quảng Trị ra thăm. Thời điểm đó, ông Trương Sĩ Tiến là Phó Chủ tịch UBND tỉnh. Hôm đó, Tỉnh ủy đang tổ chức họp, gần cuối buổi thì nhận được điện từ Trung ương đề nghị cử đoàn ra Hà Nội thăm và cảm ơn Chủ tịch Fidel Castro. Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Đức Hoan lúc đó giao nhiệm vụ cho ông Trương Sĩ Tiến suy nghĩ về quà tặng mang theo. Ông Tiến nhớ lại: “Tuy thời gian gấp gáp nhưng đến đầu giờ chiều, tôi cũng đưa ra đề xuất về hai món quà mang theo để tặng Chủ tịch Fidel Castro. Đó là hạt tiêu khô và một bức ảnh chụp Chủ tịch Fidel Castro lần vào thăm Quảng Trị năm 1973”. Tiêu được đưa từ Nông trường Tân Lâm về, bao bọc bằng một tấm giấy đẹp, bên trên ghi dòng chữ: “Kính tặng Chủ tịch Fidel Castro những hạt tiêu trồng trên Cao điểm 241, nơi cách đây 23 năm Chủ tịch đã đến thăm”. Tấm ảnh cũng được đóng khung một cách trang trọng.

Đoàn cán bộ tỉnh Quảng Trị xuất phát từ thành phố Đông Hà vào sáng ngày 14/12/1995, đến Hà Nội vào lúc 12 giờ đêm. Sáng hôm sau, Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức một buổi gặp mặt rất trang trọng do Tổng Bí thư Đỗ Mười chủ trì. Thay mặt đoàn cán bộ Quảng Trị, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Đức Hoan đã thông báo về tình hình phát triển kinh tế-xã hội của Quảng Trị, trong đó nhấn mạnh đến những nỗ lực mà Đảng bộ, chính quyền và người dân Quảng Trị đã vượt qua, để từ hoang tàn đổ nát của chiến tranh, hôm nay Quảng Trị đã thay da đổi thịt, cuộc sống của người dân ngày càng khởi sắc, no đủ. Đồng chí cũng chuyển đến Chủ tịch Fidel Castro tình cảm nồng hậu, chân tình của người dân Quảng Trị đối với nhân dân Cuba anh hùng cũng như cá nhân Chủ tịch Fidel Castro. 23 năm đã trôi qua, nhưng đồng chí Bí thư Tỉnh ủy khẳng định rằng không ai có thể quên được hình ảnh vị lãnh tụ của một đất nước ở bên kia tây bán cầu dám qua thăm Việt Nam, thăm đất lửa Quảng Trị khi đất nước đang còn bom đạn, chiến tranh chưa kết thúc. Quảng Trị được Chủ tịch Fidel Castro dành cho một đặc ân lớn lao như thế, nên nhiều thế hệ sau này không thể nào quên.

Khi được giao nhiệm vụ tặng quà cho Chủ tịch Fidel Castro, thông qua phiên dịch, ông Trương Sĩ Tiến đã nói lên ý nghĩa của từng món quà. Những hạt tiêu mang tặng Chủ tịch Fidel Castro được trồng trên mảnh đất năm xưa bị cày nát trong chiến tranh, được chắt chiu bằng mồ hôi và biết bao công sức của người Quảng Trị vì một cuộc sống hồi sinh và tươi đẹp phía trước. Còn bức ảnh chụp vị lãnh tụ Cuba với vóc dáng to lớn, oai phong lẫm liệt, trong bộ quân phục xanh ô liu, đội mũ lưỡi trai lần đến thăm Quảng Trị, là để ghi dấu lại một sự kiện, hình ảnh đặc biệt diễn ra trên mảnh đất Quảng Trị anh hùng. Nghe xong, Chủ tịch Fidel Castro lặng đi trong giây lát, gương mặt đầy suy tư. Tuy vậy, tất cả những ai có mặt hôm đó đều cảm nhận rất rõ sự xúc động và tình cảm của Chủ tịch Fidel Castro trước món quà của người dân Quảng Trị.

Hoài Nam