Kiến nghị tháo gỡ nhiều vướng mắc, bất cập trong hoạt động công chứng

QTO - Hôm nay 7/7, Đoàn công tác Ủy ban Pháp luật của Quốc hội do Phó Chủ nhiệm Nguyễn Trường Giang làm trưởng đoàn có phiên làm việc với UBND tỉnh về việc thực hiện một số quy định pháp luật hoạt động công chứng tại địa phương. Làm việc với đoàn công tác có Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Hoàng Đức Thắng; Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Nam; lãnh đạo các sở, ban, ngành và các tổ chức công chứng hoạt động trên địa bàn.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Trường Giang phát biểu tại phiên làm việc - Ảnh: Lê Minh

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Nam cho biết: Sau khi Luật Công chứng (sửa đổi) được Quốc hội thông qua vào năm 2014 và chủ trương của Nhà nước về đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động công chứng, trên địa bàn Quảng Trị đã phát triển được 8 tổ chức hành nghề công chứng, bao gồm 2 phòng công chứng và 6 văn phòng công chứng.

Hoạt động của các tổ chức công chứng đã đáp ứng được nhu cầu công chứng nhanh chóng, thuận lợi nhất cho người dân và là “lá chắn” phòng ngừa hữu hiệu, đảm bảo an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giao dịch, giảm áp lực cho các cơ quan hành chính Nhà nước. Các phòng công chứng được chuyển đổi sang cơ chế tự chủ về tài chính, góp phần giảm bớt gánh nặng về biên chế và ngân sách nhà nước. Hoạt động công chứng ngày càng phát triển theo hướng chuyên nghiệp hóa, xã hội hóa, lấy người dân làm “trung tâm” phục vụ.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc hoạt động của các tổ chức công chứng vẫn còn bất cập như việc phân bổ các văn phòng công chứng không gắn với địa bàn dân cư; hầu hết các văn phòng xin thành lập mới đều có nhu cầu tập trung tại các đô thị lớn, trong đó có một số văn phòng có quy mô lớn, nhân lực nhiều nhưng vẫn có một số văn phòng quy mô nhỏ, nhân lực ít.

Thực tế cho thấy, không ít văn phòng công chứng chỉ có 1 công chứng viên hành nghề thực tế, công chứng viên hợp danh còn lại thức chất là “đi thuê” dẫn đến hoạt động thiếu bền vững. Qua thanh tra, kiểm tra, Sở Tư pháp cũng phát hiện và xử lý hành chính một số trường hợp vi phạm pháp luật và vi phạm quy tắc đạo đức hành nghề công chứng.

Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Hoàng Đức Thắng phát biểu tại buổi làm việc - Ảnh: Lê Minh

Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động công chứng tuy đã được thực hiện nhưng mới chỉ bước đầu, chưa tương xứng với sự phát triển nhu cầu giao dịch trong công chứng cũng như sự tinh vi trong các hành vi lừa đảo, lợi dụng công chứng để hợp pháp hóa các giao dịch bất hợp pháp như tình trạng một tài sản được thế chấp, chuyển nhượng cho nhiều chủ thể khác nhau.

Bên cạnh đó, quy định pháp luật về công chúng và hành nghề công chứng còn thiếu hoặc chưa phù hợp với thực tiễn, đặc thù nghề công chứng; thiếu công cụ, cơ chế pháp lý để đảm bảo nâng cao chất lượng hoạt động công chứng, hiệu quả quản lý nhà nước. Quy định về tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm công chứng viên quá khắt khe, không tạo điều kiện để phát triển số lượng công chứng viên ở địa phương.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Nam phát biểu tại buổi làm việc - Ảnh: Lê Minh

Trong hoạt động công chứng, nhiều giao dịch dân sự chịu sự điều chỉnh của một số luật chuyên ngành như giao dịch về đất đai các chủ thể có thể lựa chọn công chứng hợp đồng chuyển nhượng tại các tổ chức công chứng hoặc chính quyền cấp xã nơi tọa lạc thửa đất. Việc tồn tại các song song hoạt động công chứng và chứng thực trong giao dịch dân sự dẫn đến nhiều rủi ro pháp lý cho người dân khi thực hiện các giao dịch.

Đặc biệt, đối với các giao dịch mua bán nhà giữa người dân và các chủ đầu tư hoặc các công ty bất động sản không bắt buộc công chứng. Quy định này dẫn đến những nguy cơ tiềm ẩn rủi ro cho người dân khi chủ đầu tư không thực hiện nghiêm túc pháp luật kinh doanh bất động sản, nhất là vấn đề huy động vốn thông qua hình thức thu tiền trả trước của người mua, thuê nhà ở theo hợp đồng mua bán, thuê mua nhà ở hình thành trong tương lai.

Bên cạnh đó, công chứng viên không có trách nhiệm, và cũng không thể bảo đảm số tiền thanh toán có yếu tố vi phạm pháp luật nhằm trốn tránh nghĩa vụ, trốn thuế, rửa tiền…

Quang cảnh phiên làm việc - Ảnh: Lê Minh

Liên quan đến những bất cập hiện nay trong hoạt động công chứng, Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Hoàng Đức Thắng và Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Nam cho rằng, địa phương đang nỗ lực để tháo gỡ một số bất cập thuộc thẩm quyền địa phương như đã ban hành nhiều văn bản để phát triển nghề công chứng, tạo điều kiện thành lập văn phòng công chứng.

Chỉ đạo Sở Tư pháp tăng cường thanh tra, kiểm tra hoạt động của các tổ chức hành nghề công chứng, thực hiện nghiêm quy tắc đạo đức hành nghề công chứng. Đặc biệt, quyết liệt trong chuyển đổi số nói chung và trong lĩnh vực công chứng nói riêng.

Tuy nhiên, vẫn còn những bất cập do quy định pháp luật và không thuộc thẩm quyền của địa phương, vì vậy kiến nghị Quốc hội sớm sửa đổi Luật Công chứng và sửa đổi một số quy định tại các bộ luật và văn bản luật chuyên ngành để hoạt động công chứng ngày càng phát triển, hiệu quả, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Trường Giang thừa nhận những bất cập, lỗ hổng pháp luật tạo ra trong hoạt động công chứng hiện nay. Qua đó, ghi nhận các kiến nghị của địa phương để tổng hợp, nghiên cứu trình Quốc hội sớm có kế hoạch tháo gỡ những vướng mắc, đưa hoạt động công chứng ngày càng chất lượng, hiệu quả.

Lê Minh