Khoa học và công nghệ dẫn đường, hỗ trợ...

(QT Xuân) - Khoa học và công nghệ (KH&CN) được xem là nhân tố then chốt góp phần đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng nền KT-XH. Trong quá trình phát triển KT-XH, KH&CN mang tính dẫn đường để đột phá nâng cao năng suất, chất lượng và tính cạnh tranh của nền kinh tế. Và để các kết quả nghiên cứu KH&CN ứng dụng vào sản xuất và đời sống thì các chính sách hỗ trợ như cú hích ban đầu tạo đà phát triển.

Mô hình trồng hoa lan hồ điệp thành công đang được nhân rộng trên địa bàn Hướng Hóa. Ảnh: H.V.A

Khoa học và công nghệ dẫn đường

Những năm qua, với tinh thần, khí thế tái cơ cấu ngành KH&CN gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng, ngành KH&CN tỉnh Quảng Trị đã không ngừng đổi mới toàn diện và tập trung nguồn lực thực hiện có hiệu quả nhiều nhiệm vụ, giải pháp có ý nghĩa chiến lược. Đầu tiên phải kể đến là đột phá về thể chế. Sở KH&CN đã tích cực chủ trì, tham gia xây dựng, đề xuất các chính sách, quy hoạch, chương trình, đề án của UBND tỉnh trình Tỉnh uỷ và HĐND tỉnh làm cơ sở để ban hành các chủ trương, chính sách về lĩnh vực KH&CN đúng đắn. Đặt hàng thực hiện nhiệm vụ KH&CN được xem là đột phá có ý nghĩa lớn trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả ứng dụng kết quả nghiên cứu. Đây là giải pháp quan trọng gắn nghiên cứu khoa học với thực tiễn, có địa chỉ và cam kết áp dụng kết quả nghiên cứu, đảm bảo kinh phí đầu tư cho khoa học có hiệu quả tốt nhất. Việc thực hiện các nhiệm vụ KH&CN giải quyết kịp thời nhu cầu cấp thiết của xã hội, các nội dung gắn liền với sản phẩm cụ thể, gắn với phát triển các sản phẩm hàng hóa chủ lực của tỉnh và du nhập các sản phẩm mới.

Kết quả điều tra cơ bản về điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và môi trường đã cung cấp nhiều thông tin cho việc xây dựng, phê duyệt các dự án đầu tư phát triển KT-XH, làm phong phú thêm hệ thống cơ sở dữ liệu của tỉnh phục vụ cho lãnh đạo các cấp, các ngành và là kho tư liệu khoa học quan trọng của thư viện điện tử tỉnh.

Trong khi đó, các nhiệm vụ khoa học xã hội và nhân văn cũng được triển khai trên nhiều lĩnh vực, đã tập trung nghiên cứu thực trạng xã hội làm cơ sở để tỉnh ban hành những chính sách phát triển đúng đắn; đồng thời cung cấp luận cứ khoa học trong việc xây dựng Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh.

Các kết quả nghiên cứu khoa học kĩ thuật và công nghệ đã được áp dụng vào sản xuất và đời sống trên địa bàn tỉnh, góp phần đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế, nhất là trong lĩnh vực công nghệ sinh học. Tiêu biểu là các nghiên cứu, hoàn thiện quy trình công nghệ, ứng dụng công nghệ tế bào để bảo tồn, lưu giữ, bồi dục, phát triển và sản xuất các loại cây nông, lâm nghiệp có giá trị kinh tế cao, tạo ra các loại cây trồng đảm bảo chất lượng tốt, sạch bệnh như: Phục tráng giống lúa, cây keo lai. Đã nghiên cứu, sản xuất thành công các loại chế phẩm vi sinh vật phục vụ sản xuất nông nghiệp và xử lí chất thải, bảo vệ môi trường như những chế phẩm xử lí chất thải, ủ phân hữu cơ vi sinh; làm đệm lót sinh học trong chăn nuôi; xử lí ao nuôi thủy sản; bổ sung thức ăn chăn nuôi… bằng công nghệ tiên tiến, hiện đại đã được sử dụng rộng rãi và mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Trồng thử nghiệm cây dâu tây ở Hướng Hóa. Ảnh: H.V.A

Các nhiệm vụ KH&CN trong nông nghiệp đã đi sâu nghiên cứu ứng dụng tiến bộ KH&CN để phát triển “6 cây, 2 con” chủ lực theo hướng bền vững bằng ứng dụng công nghệ cao, sản xuất nông nghiệp sạch, liên kết trong sản xuất tạo ra sản phẩm bảo đảm an toàn và có giá trị kinh tế cao. Trung tâm Nghiên cứu, ứng dụng và thông tin KH&CN tỉnh là đơn vị tổ chức thành công việc nghiên cứu, hoàn thiện công nghệ, tiến hành sản xuất và thương mại hóa sản phẩm mới được thị trường đón nhận như: Chè vằng hòa tan TralaVang, thực phẩm bảo vệ sức khỏe cà gai leo - linh chi, linh chi hòa tan, nhộng trùng thảo, rượu đông trùng hạ thảo, tỏi đen, rượu tỏi đen.... Năm 2019, trung tâm tiếp tục khẳng định thành công các dự án nghiên cứu sản xuất nông nghiệp công nghệ cao trong nhà kính hiện đại đối với một số loại cây trồng có giá trị cao tại Trạm Nghiên cứu và ứng dụng KH&CN Bắc Hướng Hóa, đã làm chủ công nghệ, lựa chọn công nghệ, thiết bị tối ưu và phù hợp với điều kiện khí hậu của tỉnh như: Công nghệ sinh học và hệ thống nhà kính hiện đại ứng dụng công nghệ 4.0 để theo dõi, giám sát, điều khiển từ xa quá trình sản xuất các loại hoa cao cấp như: lily, hoa tulyp, lan hồ điệp và đang nghiên cứu nhân rộng các giống cây ăn quả, dược liệu quý hiếm… Đây cũng là các đề tài, dự án KH&CN được thực hiện theo hướng giải quyết đồng bộ các khâu trong chuỗi giá trị sản phẩm, đầu tư xuyên suốt từ khâu nghiên cứu, hoàn thiện quy trình, đưa vào áp dụng trong sản xuất và thương mại hoá các sản phẩm KH&CN.

Đánh giá về nhiệm vụ dẫn đường của KH&CN trong phát triển KT-XH trên địa bàn tỉnh, Giám đốc Sở KH&CN Quảng Trị Trần Ngọc Lân cho biết: “Với sự chỉ đạo chọn đúng, chọn trúng những nhiệm vụ trọng tâm, những khâu trọng yếu trong công tác KH&CN để tập trung nguồn lực thực hiện, hoạt động KH&CN của tỉnh đã đạt nhiều thành tựu nổi bật, tạo ra được những đột phá căn bản, toàn diện và khẳng định được vai trò là động lực phát triển KT-XH của tỉnh”.

Thực hiện chính sách hỗ trợ ứng dụng tiến bộ KH&CN

Việc ứng dụng các nghiên cứu KH&CN là nhiệm vụ quan trọng được Sở KH&CN quan tâm thực hiện. Sở đã hỗ trợ nhiều tổ chức, cá nhân đổi mới công nghệ, phát huy sáng kiến, cải tiến kĩ thuật, phát triển tài sản trí tuệ, xây dựng và phát triển thương hiệu, hợp lí hoá sản xuất và các hoạt động khác áp dụng vào sản xuất, kinh doanh. Thực hiện Nghị quyết 31 của HĐND tỉnh, giai đoạn 2017- 2025, Sở KH&CN hỗ trợ 50- 70 mô hình, dự án nghiên cứu ứng dụng, áp dụng sáng tạo cải tiến kĩ thuật, đổi mới công nghệ, mang lại hiệu quả cao trong sản xuất nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ, trong đó có 10 mô hình công nghệ cao, 40 mô hình nhân rộng các kết quả thực hiện nhiệm vụ KH&CN trên địa bàn. Sở KH&CN cũng hỗ trợ áp dụng hệ thống quản lí tiên tiến, công cụ cải tiến năng suất và chất lượng cho 20 doanh nghiệp (DN), hỗ trợ xác lập và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho 120 đối tượng, hỗ trợ hoạt động tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm, hàng hóa. Các kết quả đạt được đã góp phần nâng cao trình độ công nghệ, tạo sự chuyển biến về năng suất, chất lượng, hiệu quả trong sản xuất; thúc đẩy việc gia tăng hàm lượng KH&CN trong các sản phẩm chủ lực của tỉnh. Đặc biệt, nguồn vốn hỗ trợ ứng dụng KH&CN đã tạo vườn ươm tốt cho các DN khởi nghiệp sáng tạo thành công.

Với số vốn hỗ trợ 95 triệu đồng là nguồn khuyến khích cho Công ty TNHH Davis, KCN Đông Hà, Quảng Trị vững vàng niềm tin sản xuất các sản phẩm cơ khí được phát triển từ đề tài sáng tạo kĩ thuật đạt giải cấp tỉnh là máy tiện kim loại CNC. Sau hơn 1 năm khởi nghiệp, đến nay, các sản phẩm máy cắt CNC tự động của công ty đã có chỗ đứng trên thị trường trong và ngoài tỉnh. Giám đốc Công ty TNHH Davis Tưởng Anh Vũ cho biết: “Sự hỗ trợ kịp thời của Sở KH&CN là cú hích ban đầu để DN mới khởi nghiệp của chúng tôi hoạt động tốt. Hiện tại, Công ty TNHH Davis đã được công nhận là doanh nghiệp KH&CN. Máy cát CNC do công ty sản xuất bán được khá tốt trên thị trường”.

Năm 2018, hoạt động hỗ trợ ứng dụng KH&CN vào sản xuất phải kể đến thành công của dự án đầu tư đèn LED trong đánh bắt hải sản tại các xã vùng biển của tỉnh không chỉ nâng cao hiệu quả kinh tế trong khai thác hải sản mà còn góp phần bảo vệ môi trường nhờ giảm phát thải khí CO2. Sự hỗ trợ xây dựng thương hiệu nhiều nông sản Quảng Trị cũng là dấu ấn nổi bật mà ngành KH&CN Quảng Trị đã đạt được. Giờ đây, với chỉ dẫn địa lí “Hạt tiêu Quảng Trị”, thương hiệu cà phê Khe Sanh, các sản phẩm OCOP của Quảng Trị được thị trường trong nước và thế giới biết đến.

Ngành KH&CN tỉnh hỗ trợ nhiều DN xây dựng, áp dụng hệ thống quản lí chất lượng theo tiêu chuẩn TCVN ISO 9000:2015; áp dụng công nghệ mã số mã vạch, mã QR code để quản lí sản phẩm trong chuỗi cung ứng; thiết kế, đăng kí, bảo hộ và khai thác quyền sở hữu công nghiệp; hỗ trợ nhận giải thưởng Chất lượng quốc gia; cho vay với lãi suất ưu đãi từ Quỹ Phát triển KH&CN tỉnh; hỗ trợ ứng dụng và nhân rộng các kết quả KH&CN trên địa bàn tỉnh… Các hỗ trợ này cũng được ngành KH&CN triển khai tích cực trong chương trình “Mỗi xã một sản phẩm - OCOP” tỉnh giai đoạn 2018- 2020.

Các ứng dụng công nghệ thông tin đã hình thành các cơ sở dữ liệu chuyên ngành; các thủ tục hành chính từng bước được xử lí trực tuyến, xây dựng chính quyền điện tử. Ứng dụng hiệu quả các phần mềm chuyên ngành trong các lĩnh vực như: Giáo dục Đào tạo, KH&CN, tài nguyên và môi trường, y tế, trong hoạt động quản lí kinh doanh dịch vụ du lịch như: Đăng kí khách lưu trú tại nhà qua internet, đặt phòng online, quảng bá sản phẩm du lịch qua các trang mạng xã hội; từng bước hình thành thư viện điện tử…

Những kết quả phấn khởi trong những năm gần đây chứng tỏ ngành KH&CN tỉnh đã đi đúng hướng và đã có những thành công nhất định trong tiến trình thực hiện tái cơ cấu nhằm đóng góp tích cực cho phát triển KT-XH địa phương.

Hà Vân An