Hút khách nhưng giữ di sản

(TNO) - Hấp dẫn ngày càng nhiều du khách nhưng vẫn bảo toàn được di sản, nhất là di sản ở vùng lõi (vùng trung tâm), trở thành câu hỏi khó nhân sự kiện Festival Di sản đang diễn ra ở Quảng Nam.

Đe dọa vùng lõi

Trong mắt của nhiều chuyên gia nghiên cứu văn hóa quốc tế, khu phố cổ Hội An đang “quá tải” ở nhiều khía cạnh, từ lượng du khách đến nhịp điệu sinh hoạt. “Nhà ở không còn công năng của nhà ở nữa, mà trở thành quán xá phục vụ du lịch, tiệm may. Đánh cá trên sông cũng không còn đánh cá đơn thuần, mà là để… du khách chụp hình”, PGS-TS Jo Caust (ĐH Melbourne, Úc) nhận xét thẳng thắn.

Khi đến Hội An, bà Jo bảo mình bị “sốc” trước số lượng du khách tại đây, thậm chí đêm khai mạc Festival Di sản, số lượng du khách còn nhiều hơn cư dân phố cổ. “Lúc đầu có thể cư dân địa phương còn hào hứng đón du khách, nhưng rồi sẽ giảm dần nếu lượng khách quá đông. Sẽ có sự biến đổi trong thái độ, đôi khi còn trở nên thù địch với du khách”, PGS-TS Jo Caust nhắc lại nguy cơ mà một số di sản nổi tiếng khác đã vấp phải.

Đáng lo ngại hơn, một chuyên gia còn cảnh báo về sự phân hóa và mối quan hệ giữa khu vực trung tâm di sản với ngoại vi. Khi du khách đến tham quan sẽ đẩy phí sinh hoạt tăng, tạo ra mức sống chênh lệch khiến người dân không hài lòng… Ông Hồ Tấn Cường, Phó giám đốc Sở VH-TT-DL Quảng Nam cũng nhận xét: “Số lượng du khách đông đúc trong một thời điểm thì liệu phố cổ còn giữ được không gian yên tĩnh hay không, 570 m kể từ Chùa Cầu đến chợ Hội An bình yên hay không? Đó là sự thật!”.

Tuy nhiên, ở góc độ quản lý địa phương, trong cuộc trao đổi với Thanh Niên chiều qua 25.6, ông Lê Văn Giảng - Chủ tịch UBND TP.Hội An lại quả quyết: “Khách đến càng đông, càng mừng. Vấn đề là công tác bảo tồn như thế nào và đó là trách nhiệm của cả chính quyền lẫn người dân. Bảo tồn di sản cho tốt mà người ta không tìm đến thăm thì bảo tồn làm chi?”. Biện pháp để “giảm thiểu tối đa” tác hại lên di sản, theo ông Giảng, chính là tăng cường ý thức của người dân và cán bộ chuyên môn, đưa ra quy định về việc thăm thú của du khách…

Giữ chân du khách

Sức hấp dẫn của 2 di sản văn hóa thế giới (Hội An, Mỹ Sơn) sẽ kéo du khách đến Quảng Nam, nhưng loanh quanh trong vùng trung tâm sẽ dễ gây nhàm chán và tạo nhiều áp lực lên di sản. Theo ông Hồ Tấn Cường, đây là lý do buộc Quảng Nam phải tạo nhiều sản phẩm du lịch làm vệ tinh cho 2 hạt nhân này để giữ chân du khách thông qua các sản phẩm đa dạng, vừa kéo giãn lượng du khách trong cùng một thời điểm. Các chương trình famtrip diễn ra liên tiếp về 3 hướng núi, sông, biển trong dịp Festival Di sản Quảng Nam 2013 cùng với loại hình homestay phát triển cho thấy xu hướng vừa đa dạng sản phẩm du lịch vừa “giảm tải” cho vùng lõi di sản. Trong gần 1 tuần lễ diễn ra Festival Di sản, còn có thêm 2 chuyến famtrip khác: du ngoạn đường Hồ Chí Minh nhân sự kiện khai trương 2 làng du lịch cộng đồng ở huyện miền núi Đông Giang và về vùng sông nước Cẩm Thanh cách đô thị cổ Hội An chừng 4 km.

Khi vùng lõi di sản bị đe dọa xâm hại, kể cả nguy cơ phai nhạt bản sắc văn hóa, thì chính quyền địa phương buộc phải “nhìn” ra trách nhiệm quản lý phù hợp giữa hút khách và giữ di sản. Quyền lợi của cộng đồng dân cư cũng không thể bị xem nhẹ.