Hướng đến quy trình chăn nuôi trâu bò có quản lý

(QT) - Những ngày qua, trên địa bàn huyện Hướng Hóa và Đakrông (Quảng Trị) đã xảy ra tình trạng một số trâu bò bị loét mồm, lở móng chân. Theo nhận định của cơ quan chuyên môn đó là những triệu chứng của bệnh lở mồm long móng. Điều đáng quan tâm là ở địa bàn miền núi và vùng gò đồi, một số lượng lớn trâu bò được thả rông trong rừng. Do địa hình rừng núi phức tạp nên việc triển khai tiêm phòng là rất khó khăn. Không được tiêm phòng, trâu bò có thể bị nhiễm bệnh chết trong rừng và đây chính là nguồn lây lan dịch bệnh không kiểm soát được. Nỗi lo trâu bò thả rông Từ lâu đời, người dân huyện Hướng Hóa, Đakrông, người dân vùng bán sơn địa, vùng gò đồi thuộc các huyện từ Vĩnh Linh, Gio Linh, Cam Lộ đến Triệu Phong, Hải Lăng đều có tập quán nuôi trâu bò thả rông trong rừng. Việc làm này theo người dân là “nhất cử lưỡng tiện”, sau khi mua được con giống về, có thể theo đàn được là xua trâu bò vào rừng để chúng tự kiếm lấy thức ăn, không phải bỏ công chăn dắt, thuốc thang chăm sóc khi bị bệnh. Lúc cần xẻ thịt hoặc bán cho thương lái, chỉ việc vào rừng quây lưới bắt hoặc rẻ đàn lùa về. Chính từ tập quán chăn nuôi lạc hậu, “được chăng hay chớ” này đã nảy sinh những rắc rối, phức tạp mà hậu quả chính người chăn nuôi phải gánh chịu. Trâu bò khi được trả về với tự nhiên, không có sự quản lý của con người, thông thường, bản tính hoang dã của chúng lại trỗi dậy hết sức mạnh mẽ. Người dân vùng gò đồi Cam Lộ, Triệu Phong, Hải Lăng đã từng lao đao vì nạn trâu bò phá hoại cây công nghiệp mới trồng, nhất là cây cao su. Trên diện tích rộng lớn trồng cây cao su, do suất đầu tư xây dựng cơ bản rất tốn kém nên người nông dân khó có khả năng tài chính để dựng hàng rào bảo vệ. Việc trâu bò vào các vườn cao su non giẫm đạp, phá phách từng gây nên nỗi bức xúc cho người trồng cây cao su. Ngoài giải pháp tình thế là huy động nhân lực túc trực tại vườn cây để xua đuổi, nhiều hộ trồng cao su đành bấm bụng thuê nhân công đào hào sâu bao bọc vườn cây để ngăn trâu bò làm cho suất đầu tư tăng thêm đáng kể.

Phong trào trồng cỏ nuôi bò nhốt đang được nhân rộng ở các địa phương

Bên cạnh đó, trâu, bò thả rông lâu ngày trở lại với bản tính hoang dã không dừng lại ở vấn nạn thường xuyên phá hoại diện tích rừng trồng, cao su tiểu điền, sắn, hoa màu mà còn đe dọa đến cả tính mạng người dân. Vài năm trước, người dân vùng giò đồi Triệu Ái, Triệu Phong phải sống trong nơm nớp lo sợ bị trâu hoang bất ngờ tấn công, đã có nhiều trường hợp bị thương nặng phải nhập viện... Việc trâu bò thả rông rồi không kiểm soát được dẫn đến tranh chấp vật nuôi, gây mất an ninh trật tự địa phương, ảnh hưởng đến tình làng nghĩa xóm cũng đã từng xảy ra, có nơi như ở một xã thuộc huyện Cam Lộ phải nhờ đến Toà án phân xử. Ở xã này, mỗi gia đình ít nhất có chục con bò. Thoạt đầu, họ chăn nuôi trâu bò theo truyền thống, sáng lùa trâu bò đi ăn ở trên rừng, chiều đón về chuồng. Nhưng đàn trâu bò phát triển quá nhanh, các gia đình ở đây không đưa bò về mỗi ngày nữa mà thả chúng ở lại giữa rừng, vài hôm lên thăm một lần. Quen dần, những đàn trâu bò này không về với chủ nữa, trở thành bò hoang, nhập bầy, sống chung với nhau. Người chăn nuôi khi cần bán trâu bò hoặc xẻ thịt, cứ lên rừng, mạnh ai nấy lùa vì không phân biệt đâu là bò nhà, đâu là bò hàng xóm nên đã xảy ra tranh chấp. Ðặc biệt, chăn nuôi trâu bò những năm gần đây luôn phải đối phó với dịch bệnh, nhất là bệnh lở mồm long móng. Thiên tai với loại hình mới xuất hiện như rét đậm, rét hại kéo dài từ vụ thu đông đến vụ đông xuân nhiều năm qua cũng đã gây ngã đổ một số lượng lớn trâu, bò, nhất là bê, nghé, làm cho người chăn nuôi bị thiệt hại lớn. Đối với số trâu bò chăn nuôi có kiểm soát, khi có dịch bệnh xảy ra, cơ quan thú y sẽ triển khai nhanh các biện pháp để khống chế, bao vây, dập dịch. Còn đối với số trâu bò thả rông, lực lượng thú y dù có nỗ lực vào rừng tiêm phòng như những ngày qua tại huyện Đakrông và Hướng Hóa thì cũng không thể bao quát được và nguy cơ lây lan dịch bệnh từ trâu bò thả rông là hết sức cao. Chăn nuôi theo hướng ổn định, bền vững, hiệu quả Hiện nay, để ngành chăn nuôi, nhất là chăn nuôi trâu, bò phát triển và chiếm tỷ trọng tương xứng trong cơ cấu sản xuất nông nghiệp, ngành nông nghiệp - phát triển nông thôn tỉnh Quảng Trị, các địa phương và người chăn nuôi đã tập trung vào việc tạo nguồn thịt dồi dào, chất lượng cao cho xã hội từ vật nuôi, thay vì tận dụng trâu, bò làm sức kéo. Ngành NN-PTNT Quảng Trị đang đặt ra mục tiêu phấn đấu nâng tỷ trọng giá trị sản lượng ngành chăn nuôi trong nông nghiệp đạt 35% vào năm 2015, 40% vào năm 2020. Ðể có thể giữ vững tổng đàn và chất lượng vật nuôi trước những biến động bất lợi của thiên tai, dịch bệnh, những năm qua, cán bộ chuyên trách công tác chăn nuôi của ngành NN-PTNT Quảng Trị đã có nhiều đề tài nghiên cứu để nâng cấp giống bò địa phương trên địa bàn các huyện, thị xã trong tỉnh, nhằm đưa ngành chăn nuôi, nhất là chăn nuôi trâu, bò phát triển bền vững và chiếm tỷ trọng tương xứng trong cơ cấu sản xuất nông nghiệp. Theo đó, nhà nông không thể chăn nuôi theo lối tận dụng đồng cỏ tự nhiên, thả rông, mặc chăng hay chớ, thả nổi cho dịch bệnh, thời tiết bất lợi, mà phải chủ động tạo nguồn thức ăn cho trâu, bò bảo đảm về số lượng và chất lượng. Ðó được xem là xu hướng chăn nuôi tiên tiến, một sự chuyển biến cơ bản về nhận thức trong chăn nuôi đối với người nông dân hiện nay. Ngành NN-PTNT tỉnh Quảng Trị cùng các địa phương đã từng bước quy hoạch đồng cỏ có năng suất cao, chất lượng tốt, chủ động đáp ứng nhu cầu phát triển chăn nuôi trên địa bàn toàn tỉnh, đồng thời xây dựng các chương trình, dự án mang tính lâu dài bảo đảm chăn nuôi phát triển ổn định, bền vững. Trên thực tế, đồng cỏ đang ngày càng bị thu hẹp, việc nuôi bò thả rông đã gây ra quá nhiều hệ lụy nên người chăn nuôi đang có xu hướng chuyển dần sang nuôi bò nhốt kết hợp với trồng cỏ. Mô hình này đã đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều so với cách chăn nuôi truyền thống. Bò được đầu tư chăm sóc tốt nên nhanh lớn, béo, vì vậy bán được giá hơn. Tính trong 1 năm nuôi bò nhốt cho lợi nhuận cao gấp 2 lần so với nuôi bò thả rông. Mỗi con bò nuôi nhốt mỗi năm thu lãi được 7- 8 triệu đồng. Hiện nhiều địa phương trong tỉnh đã tập trung chỉ đạo đẩy mạnh chăn nuôi theo hướng thâm canh, nâng cao chất lượng đàn gia súc phát triển theo hướng bền vững. Mô hình trồng cỏ nuôi bò đang giúp nông dân các xã vùng gò đồi thay đổi tập quán chăn nuôi từ dựa vào tự nhiên sang chăn nuôi theo phương thức an toàn, có hiệu quả kinh tế cao. Đây còn là cơ sở vững chắc trong việc xây dựng nguồn nông sản hàng hóa chất lượng cao phục vụ cho nhu cầu thực phẩm của người tiêu dùng. Đặc biệt, việc chăn nuôi theo hướng ổn định, bền vững sẽ tạo điều kiện để nâng cao năng lực kiểm soát dịch bệnh của hệ thống thú y từ tỉnh đến cơ sở. Công tác bao vây, khống chế, dập dịch trên đàn gia súc cũng sẽ nhanh chóng, chủ động, toàn diện và hiệu quả hơn. Bài, ảnh: ĐÀO TÂM THANH