
{title}
{publish}
{head}
(QT) - Từng có 25 năm công tác tại Văn phòng Ủy ban Hành chính (UBHC) khu vực Vĩnh Linh, với những năm tháng lăn lộn trong mưa bom, bão đạn với nhiều kỷ niệm vui, buồn nhưng dấu ấn lịch sử khắc vào tim tôi sâu nặng nhất mỗi khi hồi tưởng, nhắc đến hai chữ Cuba, đó là chuyến thăm của Chủ tịch Fidel Castro đến vùng giải phóng miền Nam Việt Nam, mà tôi vinh dự là một trong những người có mặt trong đoàn đón tiếp. Ngày đó cho đến nay đã tròn 45 năm, tâm thức tôi cứ thôi thúc: Viết và kể lại những câu chuyện có thực trong ngày lịch sử trọng đại ấy.
![]() |
Chủ tịch Fidel Castro được quân và dân Quảng Trị chào đón chân tình. Ảnh: Sỹ Sô |
Nhiệm vụ hỏa tốc đặc biệt
Một ngày, vào giữa tháng 9/1973, đồng chí Dương Tốn, Chủ tịch UBHC khu vực Vĩnh Linh dặn tôi: “Hôm nay anh ở nhà trực, không đi đâu xa, có thể có công việc đột xuất”. Đang ngồi xem báo, bỗng tôi nghe tiếng gọi gấp: “Đồng chí Thản! Đồng chí Thản có ở nhà không”. Chưa dứt tiếng gọi đã thấy đồng chí phó Văn phòng UBHC khu Vĩnh Linh trước mặt: “Đồng chí chuẩn bị 10 giờ sáng nay có mặt tại nơi làm việc của đồng chí Trần Đồng, Bí thư Khu uỷ Vĩnh Linh”. Chỉ một câu ngắn gọn như ra lệnh, tôi chưa kịp hỏi thêm, đồng chí đã quay đi trong giây lát.
Là một người phục vụ cho lãnh đạo Khu uỷ - Ủy ban Vĩnh Linh hàng chục năm trời, bí mật, đột xuất, đón tiếp bao nhiêu đoàn thủ lĩnh trong nước, quốc tế vào thăm, làm việc ở Vĩnh Linh chỉ có văn phòng báo lên gặp riêng các đồng chí Lê Thanh Liêm. Đồng chí Dương Tốn, Chủ tịch UBHC khu vực Vĩnh Linh trao đổi kế hoạch, lịch trình công tác trước khi đi một, hai ngày, gấp lắm cũng hai ba tiếng đồng đồ để chuẩn bị. “Chắc đây là công tác đặc biệt- tôi nghĩ vậy-vì lần này chỉ gặp riêng đồng chí Bí thư Khu ủy”. Lập tức tôi thay quần áo, vớ chiếc mũ cối chụp lên đầu đi ngay (đúng hơn là chạy chứ không đi...). Mới đến bậc của phòng làm việc, tôi chưa kịp chào, đồng chí Trần Đông, Bí thư Khu ủy Vĩnh Linh khoát tay chỉ vào chiếc ghế: “Đồng chí nghe Thường vụ giao nhiệm vụ đặc biệt”. Nhìn vội một lượt tôi thấy có các đồng chí Dương Tốn, Trần Đình Thạch, Trưởng Ty Công an Khu ủy Vĩnh Linh và một số đồng chí trong Thường vụ Khu ủy Vĩnh Linh đợi sẵn. Nhìn nét mặt ai cũng hồ hởi, vui vẻ nhưng có chút lo âu, căng thẳng. Đồng chí Trần Đồng hạ giọng nói: “Thường vụ đã họp khẩn, thống nhất giao đồng chí đi công tác Hà Nội ngay ngày hôm nay. Chuẩn bị ô tô gấp đi càng sớm càng tốt, lịch trình công việc ra Hà Nội đến Bộ Ngoại giao gặp Vụ lễ tân xem Bộ đã chuẩn bị những gì, còn thứ gì yêu cầu ta đưa vào ô tô trước. Nắm kế hoạch của Bộ rồi vào ngay. Trước 12 giờ ngày 16/9 có mặt ở Vĩnh Linh đón Thủ tướng Fidel Castro. Đồng chí Trần Đồng vừa dứt lời, đồng chí Trần Đình Thạch lập tức đến tôi giao một số giấy tờ đã chuẩn bị trước, mở ra kiểm nhận có: 1 lá cờ hỏa tốc, 1 giấy hỏa tốc, 1 giấy công lệnh, nói: “Đồng chí nhận về ngay, chuẩn bị cho đi kịp thời gian”.
Tôi vội vàng rút ví lấy ra 1 tờ giấy ưu tiên thường xuyên đặc biệt liên bộ: Bộ trưởng Bộ Công an Trần Quốc Hoàn, Bộ trưởng Bộ Giao thông Phan Trọng Tuệ ký kẹp chung vào 1, chào vội ra về. Văn phòng UBHC khu Vĩnh Linh cử đồng chí Thái Triều, Phó Văn phòng phụ trách giao tế (nhà khách UB) cùng đi ngồi đợi sẵn. Hai anh em trao đổi cùng chuẩn bị những thứ cần thiết, khoảng 2 giờ sau chúng tôi lên đường, không kịp ăn, mang theo mấy hộp sữa, thùng lương khô BA70 văn phòng chuẩn bị trước. Cầm các giấy tờ đặc biệt trên tay nhưng lòng vẫn lo “thời gian quá ngắn e không hoàn thành nhiệm vụ”. Bởi chiến tranh phá hoại ở miền Bắc mới kết thúc, tuyến đường 1 bị bom Mỹ san phẳng hoàn toàn, thanh niên xung phong, giao thông chỉ lấp tạm những hố bom chi chít một cách vội vã kịp cho xe vận tải được thông tuyến (đúng hơn là các loại ô tô trườn, bò 5 - 10 km/h mà thôi).
Hồi đó, mỗi lần đưa các đồng chí lãnh đạo ra họp Trung ương xe tốt, chạy tích cực cũng phải mất 3 ngày mới đến Hà Nội, có đến trên 20 bến phà, hàng ngàn ngầm đá, có khi qua 1 chuyến phà phải mất 3 - 4 tiếng đồng hồ. Công an dẹp đường xe ưu tiên mới đi được. Nay yêu cầu của Thường vụ Khu ủy Vĩnh Linh phải đi về chỉ trong 3 ngày đêm, thật là một chuyến đi “siêu hỏa tốc”. Quá may mắn khi chúng tôi có mặt tại Nhà khách Chính phủ 37 Hùng Vương, Hà Nội vào khoảng 15 giờ chiều ngày hôm sau. Hai anh em đến ngay Bộ Ngoại giao gặp Vụ lễ tân, anh Thái Triều vừa đưa giấy giới thiệu, công lệnh, một đồng chí xem qua hỏi ngay: “Vĩnh Linh à? Tốt quá. Chúng tôi được biết các đồng chí ra để chuẩn bị cho nhiệm vụ đặc biệt nên cơ quan lo những thứ cần thiết, không phải trình bày”, rồi nhanh chóng dẫn hai anh em vào nhận hàng cùng đưa ra ô tô. Không kịp bắt tay chào chung một tiếng, chúng tôi chạy ra xe. Từ Bộ Ngoại giao dong thẳng quãng đường Ba Đình, theo đường Hùng Vương đến phố Hàng Bột rẽ trái ra phía sau Khu Văn Miếu, chúng tôi vào một quán nhỏ ăn 2 bát mì Vằn thắn (loại mì do người Hoa ở Hà Nội nấu). Quá ngon! Như từ nhỏ đến giờ hai chúng tôi chưa nếm thử thứ gì ngon lạ lùng đến vậy. Bởi đi cả ngày, đêm liên tục chỉ dừng lại vài ba phút uống sữa khi thấm mệt, riêng lương khô vừa đi vừa ăn không dừng xe lại. Trên đường về lại Vĩnh Linh, chúng tôi “hành quân” theo phương thức trước và có mặt an toàn vào lúc 7 giờ 30 phút sáng ngày 16/9 đúng kế hoạch Thường vụ khu ủy Vĩnh Linh đề ra.
Đúng 12 giờ trưa, chúng tôi tiếp lệnh đi đón Thủ tướng Fidel Castro và Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Đoàn Vĩnh Linh có các đồng chí Trần Đồng, Dương Tốn, Trần Đình Thạch, đơn vị bảo vệ và một số cán bộ làm nhiệm vụ cùng đi. Đến ngã ba Lệ Thủy, chúng tôi gặp đoàn Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Bình tháp tùng hai Thủ tướng. Vì sự an toàn và bí mật, xe không dừng lại chào đón, bắt tay làm công tác ngoại giao như thường lệ mà hướng vào Nam đi ngay. Khoảng 16 giờ 30 phút, đoàn của hai Thủ tướng đến giao tế Vĩnh Linh (lưu lại nhà khách) chuẩn bị cho kế hoạch ngày hôm sau.
Những giây phút trên đất Vĩnh Linh
Bước xuống xe, ban lễ tân mời 2 Thủ tướng vào nhà khách. Chủ tịch Fidel Castro chưa vào vội, nán đi lại quanh sân thư giãn, chuyện trò tự nhiên, cởi mở, vui vẻ với các đồng chí bảo vệ, phục vụ cùng đi. Khoảng 10 phút sau tự nhiên đồng chí bước nhanh vào nhà bếp, đưa tay theo kiểu quân sự chào các anh chị đang làm việc rồi chỉ tay vào tô sắn mì nhà bếp vừa luộc đang để trên bàn còn bốc hơi hỏi “củ này ăn được chứ ?”. Một anh nhanh nhảu trả lời: “Thưa Thủ tướng ăn được”. Thủ tướng bẻ ngay một mẫu nhỏ nếm thử. Các đồng chí bảo vệ đi theo Thủ tướng tỏ vẻ lo lắng, nhưng Fidel Castro khoát tay nói ngay: “Không việc gì, không việc gì, ở Việt Nam mà”.
Chiến tranh phá hoại miền Bắc mới kết thúc nên các nhà khách của giao tế Vĩnh Linh lợp bằng lá đón khách, đón các thủ lĩnh trong nước và quốc tế. Không có công trình vệ sinh khép kín trong nhà. Hôm đó đón Thủ tướng Fidel Castro cũng ở trong ngôi nhà như vậy.
Theo kế hoạch của Thường vụ Khu uỷ Vĩnh Linh mời chiêu đãi hai Thủ tướng vào lúc 19 giờ 30 phút. Đường đi từ sân bay Đồng Hới vào Vĩnh Linh chỉ chừng 70 km mà Đoàn phải đi mất 5 tiếng đồng hồ. Xe trườn qua những miệng hố bom, ngầm, lầy liên tục. Đồng chí Trần Đồng nói với đồng chí phụ trách nhà khách “lùi chậm giờ một tí, thư thả kẻo hai thủ tướng mệt”. Không ngờ đúng 19 giờ 30 phút, Thủ tướng Fidel Castro một mình đi lên phòng khách (phòng chiêu đãi). Thấy vậy, Thủ tướng Phạm Văn Đồng bật dậy lên phòng chiêu đãi, vừa đi vừa ra hiệu cho các đồng chí phục vụ, bảo vệ.
Thế là các đồng chí Trần Đồng, Dương Tốn cùng các đồng chí trong Thường vụ vội lên phòng khách mời Thủ tướng Fidel Castro ngồi vào bàn luôn. Thủ tướng cười chỉ vào tay đeo đồng hồ gõ gõ ý muốn nói: “Đúng giờ hẹn trong giấy mời” Thế là nghi thức trước chiêu đãi đã bị bỏ qua, tất cả cùng nhau ngồi vào bàn vừa nâng cốc, vừa chuyện trò chân tình như những người bạn thân xa lâu ngày bây giờ gặp lại.
Giờ giấc, phong cách của đồng chí Fidel Castro là vậy. Thật có một không hai!
Sáng hôm sau, đoàn xe đưa Thủ tướng Fidel Castro và Thủ tướng Phạm Văn Đồng qua cầu Hiền Lương vào vùng giải phóng Quảng Trị-chiếc cầu mà 20 năm trời ròng rã chia cắt hai miền Nam - Bắc, phải qua một cuộc chiến đấu đầy hy sinh, khốc liệt. Trong một ngày vào vùng giải phóng thăm và làm việc với Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, Thủ tướng Fidel Castro và Thủ tướng Phạm Văn Đồng đến dự buổi mít tinh dưới sự chào đón nồng nhiệt của đông đảo cán bộ, chiến sĩ và nhân dân vùng giải phóng Quảng Trị; thăm cao điểm 241 và Dốc Miếu, nơi có hàng rào điện tử Macnamara dựng lên hòng ngăn chặn bước chân chi viện của miền Bắc vào miền Nam…
Trên đường ra Đồng Hới, khi đoàn xe mới rời phía Bắc chân cầu Hiền Lương chừng 200 m, một việc bất ngờ xảy ra ngoài dự kiến, đó là nhân dân thôn Hiền Lương, xã Vĩnh Thành san lấp hố bom làm ruộng bị một quả bom bi nổ tung cách đoàn ở phía trước khoảng 300 m. Vụ nổ khiến một số người bị thương, có 2 người bị thương nặng. Dân quân và bà con mới đưa lên bờ chưa kịp xử lý, xe của đoàn chạy qua bỗng nhiên khựng lại đột ngột, các đồng chí bảo vệ đoàn nhảy ra khỏi xe lo lắng chưa kịp xử lý tình huống. Ngay lập thức Thủ tướng Fidel Castro nói một câu như ra lệnh cho đoàn bác sĩ cùng đi: “Các đồng chí phải cấp cứu cho các cháu, lấy xe đoàn đưa đi bệnh viện ngay, khi biết người bị thương nặng nhẹ, sức khỏe thế nào mới đuổi theo đoàn báo cáo sau”. Thủ tướng Fidel Castro lại nhanh chóng vào xe tiếp tục hành trình, mọi người trong đoàn thở phào nhẹ nhõm. Sau khi đưa những người bị thương vào Bệnh viện Vĩnh Linh cấp cứu, biết rõ tình hình các bác sĩ mới đuổi theo đoàn ra sân bay Đồng Hới, Quảng Bình theo kế hoạch.
Trong những ngày đi phục vụ đoàn, tôi được các đồng chí Cuba tặng cho hộp xì gà (loại 5 điếu). Tôi định bụng giữ làm kỷ niệm, nhưng trong một lần họp đội sản xuất hợp tác xã nông nghiệp cạnh nhà, tôi đưa ra 2 điếu mời bà con hút thử, tình cảm thêm vui.
Được phục vụ trong đoàn đón tiếp Chủ tịch Fidel Castro là một vinh dự lớn lao của cuộc đời tôi. Đã 45 năm trôi qua, hình ảnh Fidel Castro vẫn còn in đậm trong ký ức tôi.
Trương Đình Thản
Những ngày này tỉnh Quảng Trị đang chuẩn bị kỷ niệm sự kiện 50 năm Chủ tịch Cuba Fidel Castro đến thăm vùng giải phóng miền Nam Việt Nam tại Quảng Trị trong 2 ...
VOV.VN - Câu nói “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” của Lãnh tụ Cuba Fidel Castro trong chuyến thăm đầu tiên tới Việt Nam sẽ mãi là biểu ...
VOV.VN - Tại Trung tâm Fidel Castro Ruz ở Thủ đô La Habana (Cuba), Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba tổ chức trọng thể Lễ kỷ niệm 50 năm chuyến thăm ...
Ngày 8/9/1973, Chủ tịch Cuba Fidel Catstro đặt chân đến Quảng Trị, thăm thủ phủ của Chính phủ Cộng hòa miền Nam Việt Nam (thành lập vào ngày 6/6/1973). Tại ...
Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Cuba, buổi tối ngày 9/9/2010, tại Thủ đô La Habana, Đồng chí Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch Quốc hội nước ta (sau này là ...
Vừa qua, tôi đã làm lễ hiến tặng hiện vật của ba mình là nhà báo Huỳnh Hùng Lý, có thời gian là bí thư báo chí cho Chủ tịch Hội đồng cố vấn Chính phủ Cách mạng ...
Hôm nay 19/9, đoàn Ban Tổ chức Lễ kỷ niệm 50 năm chuyến thăm của lãnh tụ Fidel Castro đến vùng giải phóng miền Nam Việt Nam tại Quảng Trị vào tháng 9 ...
(TG&VN) - Có lẽ trong lịch sử thế giới, chưa thấy một lãnh tụ của quốc gia nào như Fidel, liên tục suốt 42 năm từ 1964 đến 2005, đã lên tiếng gần 100 lần ...
(CLO) Chiều 22/5, Bộ Tư lệnh Vùng 2 Hải quân đã tổ chức hội nghị quán triệt, giao nhiệm vụ cho Đoàn công tác số 25 đi thăm quần đảo Trường Sa và nhà giàn DK1 năm 2025.
Ban Chấp hành Trung ương, Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam quyết định tổ chức tang lễ nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương với nghi thức Quốc tang.
(QT) - Với Fidel Castro, Việt Nam là đất nước của những giấc mơ thao thức trong ông, để rồi năm 1973 ông quyết định đến Việt Nam và nêu nguyện vọng đến thăm vùng giải phóng...
(QT) - Cứ đến mỗi dịp kỷ niệm những ngày lễ quan trọng, những sự kiện liên quan đến Chủ tịch Cuba Fidel Castro, bà Dương Thị Tâm Chính, ở khu phố 9, thị trấn Gio Linh (Gio...
(QT) - “Người xưa có câu:“Chịu ơn của người một giọt nước, phải báo đáp lại bằng cả một dòng suối”. Tôi chịu ơn Chủ tịch Fidel Castro bằng chính mạng sống của mình, tuy không...
(QT) - Những ngày này, người dân TP. Đông Hà đang sống trong niềm vui mừng, phấn khởi khi Công viên Fidel được khánh thành đúng vào dịp kỷ niệm 45 năm ngày Chủ tịch Cuba Fidel...
(QT) - Có một người Quảng Trị đã dành cho Chủ tịch Fidel Castro tình cảm sâu nặng thông qua tác phẩm văn học lại là một cựu chiến binh can trường. Vào tháng 10/1995, cuộc thi...
VietTimes -- Cách đây 45 năm (ngày 12/9/1973) khi chiến trường Quảng Trị vẫn còn nồng thuốc súng, từ bên kia bán cầu, lãnh tụ Fidel Castro bất chấp mọi khó khăn, nguy hiểm đến...