Hồi sinh giếng Chùa

(QT) - Các bậc cao niên trong làng kể lại, khi họ lớn lên, đã thấy giếng Chùa róc rách nhả nước từ trong lòng đất mát lành giữa khu vườn cây cối trầm mặc. Cha ông họ lớn lên cũng đã thấy giếng Chùa miệt mài tuôn trào dòng nước thanh khiết, góp phần đem sự sống cho cả một vùng Cùa thanh bình. Đã có rất nhiều thế hệ con dân trong làng được tắm mát nơi máng giếng Chùa này. Đến xã Cam Chính (Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị), từ trung tâm chợ Cùa rẽ trái chừng ba trăm mét, tiếp tục rẽ trái đi xuống một con dốc hơn trăm mét, bạn sẽ gặp các vòi nước từ trong khe đá tuôn trào, xung quanh được che bóng bởi nhiều cây cổ thụ như sồi, tre, si, mù u... rợp mát cả một vùng. Trưa hè nóng nực, được đắm mình dưới máng nước mát lạnh, trên đầu, bầu trời xanh thắm chỉ nhìn được ánh nắng xuyên qua kẽ lá, trước mặt là cánh đồng lúa nằm giữa hai triền núi, xa nữa là rừng cao su, hồ tiêu bát ngát... Từng làn gió nhẹ dịu mát trong không gian thổi vào lồng lộng, mơn man da thịt, bạn sẽ thấy lòng mình thanh thản vô cùng...

Mát ngọt dòng nước giếng Chùa

Những máng nước từ đất tuôn trào đã được dân làng tôi đặt tên là giếng Cổ. Giếng nằm trọn trên địa bàn xóm Da Doan, làng Mai Lộc, xã Cam Chính. Giếng Cổ quê tôi trước đây có tên là giếng Nậy. Cách giếng vài trăm mét đi theo bờ rìa của xóm còn có hai giếng nữa nhưng máng nước nhỏ hơn, thuộc hàng “em út”. Sau này, khoảng thập niên 70 của thế kỷ trước, ở đầu đường xuống giếng có xây một ngôi chùa đặt tên là chùa Cam Mai, từ đó người dân thường gọi là giếng Chùa. Không biết bao nhiêu lần dân làng tự vấn, giếng Chùa có tự bao giờ, bao nhiêu năm tuổi... Vậy nhưng, không một người dân nào trong làng tường tận. Các bậc cao niên trong làng kể lại, khi họ lớn lên, đã thấy giếng Chùa róc rách nhả nước từ trong lòng đất mát lành giữa khu vườn cây cối trầm mặc. Cha ông họ lớn lên cũng đã thấy giếng Chùa miệt mài tuôn trào dòng nước thanh khiết, góp phần đem sự sống cho cả một vùng Cùa thanh bình. Đã có rất nhiều thế hệ con dân trong làng được tắm mát nơi máng giếng Chùa này. Tự xa xưa, vùng Cùa nổi danh là “miền gái đẹp”, chắc hẳn một phần nhờ vào dòng nước mát lành này mà phụ nữ trong làng ai cũng trắng da, dài tóc, thắt đáy lưng ong, nụ cười sáng cả một vùng sơn cước. Trong mỗi nếp nhà, bát cơm lành, tô canh ngọt, ấm nước chè tươi đậm sắc hương vườn cũng nhờ vào nguồn nước giếng Chùa. Những đêm trăng thanh, gió mát, gái trai quê tôi đi lấy nước, bờ giếng là nơi họ gặp gỡ, hò hẹn, nhiều người nên vợ, nên chồng. Giếng Chùa đã kết mối lương duyên cho biết bao nam thanh nữ tú, nơi ghi những kỷ niệm đằm sâu nhất, dung dị nhất của tình yêu quê hương, làng xóm trong mỗi phận người dân quê. Trong suốt những năm tháng chiến tranh, nguồn nước giếng tính chung cả vùng Cùa chỉ đếm được trên đầu ngón tay. Điều kỳ diệu là dù có hạn hán đến mức nào đi nữa, trong vùng nguồn nước ngọt có cạn kiệt tận đáy, giếng Chùa vẫn nhẫn nại chắt chiu từng mạch nước từ ruột đất dâng hiến cho dân làng, không một phút gây ngưng nghỉ. Giếng Chùa từng là nơi cung cấp nguồn nước cho các thế hệ học sinh của ngôi trường kháng chiến nổi tiếng mang tên nhà cách mạng Lê Thế Hiếu nơi chiến khu vùng Cùa những năm 1950-1954; góp phần cứu sống hàng trăm người dân bị địch khủng bố, bao vây, giam hãm giữa nắng gió khắc nghiệt của mùa hè năm 1963... Hoà bình trở lại, cuộc sống bước sang trang mới, vùng Cùa khởi sắc từng ngày. Bây giờ, nhà nhà có giếng khoan, giếng đào, nước được bơm lên dự trữ trên tầng cao, khi dùng chỉ cần xả xuống không khác gì nước máy chốn thị thành. Sự tiện ích đó đã khiến cho giếng Chùa thưa vắng bước chân người qua. Cỏngập dần lối đi. Máng nước khuất lấp giữa đất đá, rong rêu, cây cối và dường như lãng quên trong “bộ nhớ” của dân làng... Xa quê đã lâu, mỗi lần có dịp về thăm, chuyện trò với bà con xóm giềng, tôi thường gợi lại những cảm nhận và bày tỏmong muốn dân làng cùng chung tay khôi phục, tôn tạo lại giếng Chùa, như là một phần ký ức đẹp của quê mình. Tôi xúc động đến trào nước mắt khi người dân trong làng, ai cũng chia sẻ với tôi niềm mong mỏi đó và quyết tâm bắt tay khơi lại dòng nước mát lành từ giếng Chùa. Tôi mạnh dạn vận động bà con trong xóm và tất cả đều nhất trí góp công sức, của cải, khôi phục lại giếng. Một số bạn bè, anh em đồng hương khi nghe tin, cũng đã sốt sắng gom góp chút kinh phí gửi về ủng hộ. Ngày dân làng ra quân tôn tạo giếng Chùa là một ngày thật đặc biệt. Bà con trong xóm, không kể già, trẻ, gái, trai đều hăng hái lên đồi khai thác đá hộc, đá tròn giữa ngày hè nóng nực đưa về xây giếng. Các thợ hồ trong làng miệt mài làm việc quên cả giờ giấc để lát bậc tam cấp đường xuống giếng cho thật đẹp. Các mẹ, các chị nấu cháo, làm bánh bột lọc, nấu nước chè xanh... đem ra tận nơi thi công cho thợ bồi dưỡng lấy sức. Sau vài tuần tôn tạo, hai vòi nước hợp quy từ những mạch nước nhỏ trong khe đá của giếng Chùa lại tuôn trào như trăm năm trước đã tuôn trào mát lành trên mặt đất. Các kè đá giữ đất được xây dựng chắc chắn. Bậc tam cấp lên xuống được lát trên nền đá xanh, nối từ đường làng xuống tận giếng, còn có thêm một con đường nhỏcho xe máy lên xuống bên cạnh. Ngày về thăm quê, nhìn những đứa trẻ dầm mình dưới máng nước, những chị gái đi làm về xắn ống quần ghé chân vào cho dòng nước gột rửa hồng tươi đất Cùa...những ký ức tuổi thơ như trỗi dậy trong tôi, lòng thấy dâng lên niềm vui sướng khó tả. Vừa qua, Hội nghị lần thứ 9, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã tổng kết việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 5, khóa VIII về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Đối với người dân quê tôi, việc phục dựng lại giếng Chùa cũng là một cách bảo tồn những giá trị văn hóa truyền thống của địa phương. Giếng Chùa được khơi dòng trở lại, như mạch nguồn quê hương trong lành, nhân hậu vẫn đang mải miết chảy và đồng hành cùng với người dân làng tôi trong công cuộc đổi mới của quê hương, đất nước hôm nay... Bài, ảnh: PHAN VĂN SINH