Hành trình thoát nghèo của một người mẹ Vân Kiều

(QT) - Bà Hà Thị Học, ở thôn Khe Van, xã Hướng Hiệp, huyện Đakrông (Quảng Trị) năm nay đã vào tuổi 56, nhưng phong thái vẫn nhanh nhẹn, hoạt bát, lối nói chuyện sắc sảo, hiểu biết, vui chuyện khoe mình vinh dự sắp được đi báo cáo kinh nghiệm làm kinh tế thoát nghèo tại Đại hội các dân tộc thiểu số cấp tỉnh. Câu chuyện thoát nghèo của gia đình bà cứ thế được bộc bạch một cách cởi mở, chân tình, khiến người nghe không khỏi cảm phục một người phụ nữ giàu bản lĩnh, ý chí. Quãng đời cơ cực, vất vả của bà Hà Thị Học có lẽ được tính từ thời điểm con gái út vừa tròn hai tháng tuổi, đứa lớn nhất mới qua tuổi 12 thì chồng bà mất do bạo bệnh. Một nách năm đứa con thơ dại, không bà con, anh em thân thích ở gần để nhờ cậy, nhiều đêm nằm vắt tay lên trán nghĩ kiếm cái ăn cho các con ngày mai mà đã mỏi mệt, muốn buông xuông, muốn dắt díu đàn con quay về quê ngoại ở Vĩnh Khê để nương tựa vào gia đình mình. Đứa con gái lớn mới 12 tuổi đầu đã sớm phải vất vả mưu sinh theo mẹ, nhất định không chịu về quê, động viên mẹ cứ bám lấy đất quê nội mà sống. Người ta sống được, mình cũng nghĩ cách mà tồn tại, nghĩ vậy, cả mẹ lẫn con ngày ngày vào rừng, lên nương đào sắt vụn bán phế liệu.

Bà Hà Thị Học bên ruộng lúa sắp thu hoạch

Thời bấy giờ, đất cằn cỗi, người dân vùng Hướng Hiệp này hầu hết đều sống nhờ vào nghề đào tìm phế liệu bán lấy tiền, nương rẫy không mang lại được cái ăn là bao. Gia đình bà, may mắn từ khi chồng vẫn còn khỏe mạnh, hai vợ chồng tìm đất tốt làm được bốn ô ruộng nước. Lúc vợ chồng cặm cụi khai hoang làm ruộng nước thay vì lên nương làm rẫy, bà con ai cũng can ngăn, thậm chí nói vào nói ra vì cái sự “ngược đời” của ông bà. Nhưng, nhờ táo bạo đi trước làm đầu mà bốn ô ruộng nước được mùa, đảm bảo cái ăn cho cả gia đình suốt bao đận đói kém mất mùa. Cái vất vả, cơ cực của những ngày nuôi con thơ dại, hôm nay kể lại, bà vẫn còn ám ảnh khôn nguôi. “Năm đứa con lít nhít bằng tuổi nhau, lo cái ăn cái mặc, lo chuyện học hành cho các con cũng đủ bạc mặt. Cảnh mẹ nấu một nồi cơm độn sắn, ngồi nhìn các con ăn còn mình thì ăn rau ráng thay cơm là chuyện thường ngày. Nhưng vì các con, tôi phải cố gắng lao động”, bà Học nhớ lại. Nghĩ không thể cứ trông chờ vào việc tìm phế liệu mãi được, bà một mình khai hoang vỡ đất, trồng rừng tràm, trồng sắn nguyên liệu, làm chuồng chăn nuôi gà, lợn. Một khối lượng công việc không nhỏ đối với người phụ nữ đơn thân. Ban đầu không có vốn, bà vay Ngân hàng Chính sách xã hội huyện 30 triệu đồng, đầu tư mua giống cây, con để dần dần gây dựng nên cơ nghiệp như ngày hôm nay. Bà làm không ngơi tay, quần quật từ sáng đến tối mịt với ruộng, vườn, nương rẫy. Làm cả lúa nước lẫn lúa nương nên lương thực quanh năm không sợ thiếu. Trong điều kiện khó khăn về vốn, thiếu kinh nghiệm trong sản xuất và chăn nuôi, bà thường xuyên nghiên cứu, học hỏi cán bộ khuyến nông của xã, của huyện và đặc biệt là thường xuyên trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm với các hộ gia đình khác để áp dụng khoa học kỹ thuật vào chăn nuôi, trồng trọt, kiên trì phương châm lấy ngắn nuôi dài. Với 5 sào lúa, 3 ha rừng tràm, 3 ha sắn, đàn gà thường xuyên thả từ 50- 60 con, 3 con lợn, 1 ao nuôi cá, một tay bà Học quán xuyến từng ấy công việc để nuôi các con ăn học nên người. Bà tự hào kể: “Dù vất vả thế nào, tôi cũng cố gắng động viên các con học hành đàng hoàng. Mỗi khi thấy các con lơ là chuyện học, tôi chỉ nói với các con mình rằng, đời bố mẹ khó khăn vất vả là thế mà cũng cố gắng học đến bậc 7/10, không có lý do gì bây giờ hòa bình, các con được tạo điều kiện tốt mà lại không học hành đến nơi đến chốn”. Cái lý lẽ tưởng chừng đơn giản ấy của người mẹ nghèo đã tiếp thêm nghị lực, ý chí cho các con bà tự khắc phục khó khăn để học hành đến nơi đến chốn. Các con của bà giờ hai người làm giáo viên, trong đó có một chị là Phó Hiệu trưởng Trường Mầm non Đakrông, một đang theo học Trung cấp Mầm non, một đang học Trường Cao đẳng sư phạm Quảng Trị, còn một con gái làm cấp dưỡng ở Công an huyện. Điều đáng khâm phục là dù hoàn cảnh khó khăn, không có điều kiện học hành suôn sẻ như các bạn cùng trang lứa, nhưng kể cả khi đã lập gia đình và bận rộn với con nhỏ, các chị cũng đều cố gắng sắp xếp việc gia đình để tiếp tục theo đuổi ước mơ học hành, ổn định công việc. Luôn lạc quan, khắc phục hoàn cảnh khó khăn để vươn lên trong cuộc sống, bởi không ai giúp mình bằng chính bản thân mình, đó chính là điều mà bà Học đã làm được để nêu gương cho các con mình. Không chỉ quán xuyến việc nhà, trong giai đoạn khó khăn, con cái còn thơ dại, bà Học vẫn nhiệt tình đảm đương vai trò Chi hội trưởng phụ nữ thôn 11 năm liền. Và mấy năm trở lại đây, bà được tín nhiệm bầu làm Bí thư Chi bộ thôn. Nhờ gần gũi, sâu sát với bà con, bản thân lại là người nói được làm được nên bà đã tích cực vận động bà con trong thôn cùng tham gia trồng sắn, trồng rừng, làm rẫy, chăn nuôi để xóa đói giảm nghèo, phát triển kinh tế gia đình. Cuộc sống giờ đã no ấm, thảnh thơi. Các con đều đã có gia đình, bà cất được ngôi nhà xây kiên cố, với nhiều tiện nghi sinh hoạt, nhưng vẫn không bỏ ruộng, bỏ rừng, vẫn chăm chỉ ngày ngày làm cỏ rừng tràm, chăm chút nương sắn, ruộng lúa. Bây giờ, bà ước tính mỗi năm trừ chi phí, cũng để dành được vài ba chục triệu đồng. “Nhìn ruộng lúa trĩu hạt, nương sắn tốt tươi, thấy vui cái bụng lắm, không muốn nghỉ ngơi. Với lại, mình phải làm cho có của cải để phụ giúp cho các con việc này việc nọ. Tuổi thơ của chúng lớn lên trong vất vả thiếu thốn rồi, giờ đến lúc mình bù được cho các con phần nào thì các con được sướng phần đó, mình làm mẹ cũng thấy thanh thản”, bà Học bộc bạch tâm tư của mình với nụ cười nhẹ nhõm, lạc quan. Bài, ảnh: THANH TRÚC