Đừng “ăn, uống” hạt vi nhựa!

(QT) - Từ khi xuất hiện vào năm 1973 đến nay, chai nước làm từ vật liệu nhựa polyethylene terephthalate (PET) được con người khắp trên thế giới sử dụng ngày càng nhiều nhờ các yếu tố có thể chịu được áp lực của carbonat, chai không bị phồng lên hoặc làm bay hơi gas, giá rẻ hơn rất nhiều so với chai thủy tinh. Tương tự, các hộp xốp được sản xuất bằng công nghệ polyme hóa monomer styrene- một sản phẩm trong chế biến dầu lửa, tạo thành xốp là polystyrene (PS) chứa tới 95% không khí và chỉ chứa 5% polystyrene hoặc các hợp chất expanded polystyrene (EPS), polypropylene (PP), polyethylene terephthalate (PET) rất nhẹ dùng đựng thực phẩm, thức ăn và nước uống, trong đó hộp xốp PP chịu được nhiệt cao từ 100 độ C đến 120 độ C trong thời gian dài nên thích hợp với việc đựng thức ăn nóng. Bên cạnh đó, các loại túi ni lông sử dụng một lần được con người tiêu thụ và thải ra môi trường với số lượng, phạm vi tăng không ngừng qua mỗi năm. Điều đáng ngại là cùng với sự tiện lợi thì túi ni lông, hộp xốp và chai nhựa chính là những mối nguy cơ gây ô nhiễm thực phẩm vì những hạt vi nhựa sẽ xâm nhập chuỗi thức ăn, đi vào cơ thể người sử dụng khi tiêu dùng thực phẩm được bao gói, chứa đựng bởi các sản phẩm này.

Đựng nguyên liệu và gia vị chế biến thức ăn trong chai thủy tinh đảm bảo an toàn thực phẩm​

Tổ chức Y tế Thế giới đã khẳng định 90% các loại nước đóng chai trên thị trường có chứa hạt vi nhựa. Một lít nước trong chai nhựa có thể chứa đến 240 hạt vi nhựa. Nước đóng chai có lượng hạt vi nhựa trung bình gấp 22 lần lượng hạt vi nhựa trong nước máy. Một người uống nước máy sẽ tiêu thụ khoảng 4.000 hạt vi nhựa nhưng một người uống nước đóng chai sẽ tiêu thụ lên tới khoảng 130.000 hạt vi nhựa mỗi năm. PGS.TS Nguyễn Huy Nga, nguyên Cục trưởng Cục Quản lí môi trường y tế, Bộ Y tế cho biết, theo các nhà khoa học, cứ mỗi hạt vi nhựa vỡ ra sẽ sản sinh rất nhiều chất độc có thể gây nguy hiểm đến sức khỏe con người như làm mất cân bằng hoóc môn, gây mắc các căn bệnh về thần kinh, các bệnh hô hấp, ảnh hưởng đến cấu trúc não bộ, gây tăng động, suy yếu và biến đổi hệ miễn dịch cùng hàng loạt những nguy cơ khác. Để các sản phẩm nhựa có độ đàn hồi và bền hơn, nhà sản xuất thường cho vào nhựa chất Phthalatesmột hóa chất gây ung thư vú. Bisphenol A (BPA) là hóa chất được tìm thấy trong các hộp nhựa đựng thực phẩm khi xâm nhập vào cơ thể người có thể can thiệp vào các hoóc môn sinh sản, đặc biệt là ở phụ nữ, gây ảnh hưởng đến khả năng thai nghén. Hạt vi nhựa PET cũng có thể gây ung thư và bệnh tiểu đường, ảnh hưởng chức năng gan và tụy. Một nghiên cứu do Quỹ Quốc tế bảo vệ thiên nhiên tiến hành đã đưa ra kết luận có thể mỗi người đưa vào cơ thể mình 5 gr nhựa, tương đương gần 1.800 hạt vi nhựa mỗi tuần chỉ từ thói quen uống nước đựng trong chai nhựa. Các hạt vi nhựa có kích thước siêu nhỏ hay có thể lên tới 50 micromet hoặc 500 micromet là sản phẩm của sự phân hủy nhựa từ túi ni lông, chai nhựa có khả năng xâm nhập vào mạch máu, hệ bạch huyết và thậm chí tới gan, tiềm ẩn những tác động tiêu cực đến sức khỏe con người. Các nhà khoa học đã xác định có 9 loại hạt nhựa trong cơ thể người, phổ biến nhất là nhựa PP và nhựa PET thường thấy trong bao bì đựng đồ ăn, thức uống, đồng thời khuyến cáo mọi người nên hạn chế sử dụng những sản phẩm nhựa để bảo vệ bản thân mình trước những nguy hại đối với sức khỏe.

Để phòng tránh và tiến tới loại bỏ mối nguy hại đối với sức khỏe của hạt vi nhựa trong sử dụng thực phẩm, giới khoa học kêu gọi mỗi người và toàn xã hội sử dụng các sản phẩm tự nhiên ít ảnh hưởng môi trường và sức khỏe thay thế hộp xốp, chai nhựa, túi ni lông và ống hút nhựa dùng một lần. Đó là các sản phẩm túi ngô phân hủy hoàn toàn sau 6 tháng, cốc giấy có thể bị phân hủy hoàn toàn, lá chuối, ống hút cỏ bàng, ống hút gạo, ống hút tre, ống hút i-nox, hộp giấy,... Thực hiện chủ trương xây dựng cơ sở khám, chữa bệnh xanh-sạch-đẹp, Bệnh viện Chuyên khoa Lao và bệnh phổi tỉnh đã phát động phong trào chống rác thải nhựa với sự tham gia của toàn thể cán bộ, nhân viên y tế, người bệnh và người nhà của người bệnh nhằm ngăn chặn sự thôi nhiễm của các hóa chất dùng trong sản xuất chai nhựa, hộp xốp, túi ni lông tồn dư vào thực phẩm như styrene, ethylbenzene, polystyrene hay chì và cadmium có hại đối với sức khỏe. Hiện nay, cán bộ và nhân viên của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã và đang quay lại với thói quen đựng nước uống trong chai thủy tinh và uống nước bằng ly thủy tinh. Trong phạm vi toàn tỉnh, cán bộ, nhân viên Văn phòng Thành ủy Đông Hà đã chuyển sang sử dụng các bình đựng nước có vỏ thủy tinh hoặc nước tự đun nấu tại cơ quan; phụ nữ nhiều xã trên địa bàn tỉnh sử dụng giỏ nhựa khi đi chợ và dùng lá chuối, lá môn, hộp inox gói, đựng nguyên liệu chế biến bữa ăn gia đình và thực phẩm; huyện đảo Cồn Cỏ xây dựng mô hình chống rác thải nhựa để bảo vệ sức khỏe con người và hệ sinh thái biển theo hướng phát triển bền vững; học sinh Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn xây dựng Dự án Lá với slogan “Tôi từ chối hộp xốp” trên mạng xã hội nhắm tới lối sống xanh, góp phần thay đổi thói quen dùng đồ nhựa sang sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường và có lợi đối với sức khỏe trong cộng đồng...

Nhà nghiên cứu Kieran Cox ở Đại học Victoria, Canada cho biết, kết quả nghiên cứu về sự xâm nhập của hạt vi nhựa vào cơ thể người đã làm ông thay đổi hoàn toàn thói quen của mình là cố gắng không dùng bao bì bằng nhựa và tránh sử dụng nước uống đóng chai nhiều nhất có thể. Không sử dụng và loại bỏ những sản phẩm nhựa dùng một lần như hộp xốp, chai nhựa, túi ni lông, ly nhựa, ống hút nhựa sẽ đem đến sự thay đổi to lớn, là việc làm thiết thực và hiệu quả nhất để phòng, tránh sự thôi nhiễm các hóa chất độc hại vào thực phẩm, góp phần bảo vệ môi trường và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Bởi khi làm như thế, con người sẽ được sống trong môi trường xanh-sạchđẹp và không còn phải “ăn” hoặc “uống” hạt vi nhựa mỗi ngày.

Bội Nhiên