Dạy ngư dân Hoa ngữ để giữ biển

(QT) - Gần đây, ở vùng biển Cửa Tùng lan truyền câu chuyện đẹp về một cựu chiến binh (CCB) tìm đến với ngư dân để trao đổi với họ cách đối phó với tàu nước ngoài xâm phạm lãnh hải Việt Nam. Đặc biệt ông dạy ngư dân học thuộc các câu đối thoại thông dụng bằng Hoa ngữ. Ngư dân bây giờ đã thuộc nằm lòng câu tiếng Trung: “Trưa cưa Duê Nản tưa khai phần”, tạm dịch là “Đây là vùng biển Việt Nam”. Ông tên là Trần Biên, sinh 1941, ở khu phố Hòa Lý, thị trấn Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh (Quảng Trị). Chúng tôi tìm về làng ngư Cửa Tùng trong ráng chiều hoàng hôn, những ngư dân hối hả chuẩn bị cho một chuyến ra khơi mới. Ai đếm được đời ngư phủ trải qua bao nhiêu chuyến biển dã. Nhưng chuyến này, ông Hoàng Văn Thành chuẩn bị cho đội tàu của mình một tâm thế khác với những lần trước. Bởi đội tàu của ông cùng với thuyền bạn đạp sóng ra khơi làm ăn và góp phần khẳng định chủ quyền bất khả xâm phạm của Tổ quốc. Họ mang theo chính nghĩa để phản bác lại luận điệu sai trái của những kẻ xâm phạm bờ cõi. Một trong những thứ ngôn ngữ họ dùng để tranh đấu là tiếng Trung Quốc.

CCB Trần Biên dạy chữ Trung Quốc cho người dân

Còn nhớ cách đây không lâu, chúng tôi rất bất ngờ và xúc động khi tình cờ gặp ông Thành, một ngư dân lam lũ mà thao thao giảng giải cho tôi thế nào là đường cơ sở, rồi lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Ông Thành khẳng định: “Với việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trên vùng biển Việt Nam, họ đang xâm phạm nghiêm trọng vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, trái với Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982”. Chúng tôi hỏi một câu khó, vậy ở địa phận tỉnh Quảng Trị, đường cơ sở được tính từ đâu ?, ông nói liền không cần suy nghĩ: “200 hải lý từ mực nước xuống thấp nhất của đảo Cồn Cỏ chúng ta”. Thấy chúng tôi ngạc nhiên, ông Thành tự hào: “Tất cả đều do CCB Trần Biên dạy cho cả đấy”. Chúng tôi tìm đến gia đình CCB Trần Biên, ông đang dạy tiếng Trung Quốc cho các ngư dân Lê Văn Cường, Lê Văn Đường, Hoàng Văn Thành ở xã bên đến để học tập. Lớp học ngoại ngữ rất trật tự, “thầy giáo” hăng say giảng dạy, “học sinh” chăm chú lắng nghe. Ông Cường lễ phép hỏi thầy Biên: “Thưa thầy, tôi nghe người Trung Quốc gặp ngư dân Việt Nam thường dùng câu: “Thà ma” nghĩa là gì”. Ông Biên đáp ngay, đây là câu chửi, rất thiếu văn hoá, chúng ta biết thế nhưng phải hết sức kiềm chế, phải luôn thể hiện mình là ngư dân một nước Việt Nam có văn hóa, yêu chuộng hòa bình. Nếu gặp tàu Trung Quốc trên vùng biển của mình, câu đầu tiên ta có thể hỏi: “Nĩ man eo phang chu sâm mơ ?” (các anh cần sự giúp đỡ gì không ?). Bởi vì có thể thuyền họ do bị nạn mà trôi dạt vào hải phận nước ta. Nếu xác định họ cố ý vi phạm chủ quyền, chỉ cần nói: “ Trưa cưa Duê Nản tưa khai phần” (đây là vùng biển của Việt Nam) hoặc “Nĩ men xâm phi ủa man tưa khai phần” (các ông đang xâm phạm vùng biển của chúng tôi) để yêu cầu họ không được xâm phạm lãnh hải của ta. Bên cạnh đó là liên lạc với cơ quan chức năng để báo cáo lại sự việc. Ông Cường kể: “ Chúng tôi ra đánh cá cách đảo Cồn Cỏ khoảng 100 km (gần 50 hải lý) về hướng Đông thường gặp tàu của Trung Quốc, họ dùng ngôn ngữ địa phương loạn xạ rồi thể hiện những hành động càn quấy để xua đuổi ngư dân Việt Nam. Ngặt một nổi, chúng tôi không biết tiếng của họ để đối đáp và bảo vệ chủ quyền của mình. Nay được ông Biên dạy về hải phận Việt Nam và các câu đàm thoại Hoa ngữ nên chúng tôi áp dụng ngay. Có lần gặp một tàu đánh cá Trung Quốc đang định gây sự, chúng tôi đáp trả: “Trưa cưa Duê Nản tưa khai phần”, họ trố mắt ngạc nhiên, tôi chỉ về đảo Cồn Cỏ bồi thêm câu: “ Trưa cưa Duê Nản tưa khưa Cồn Cỏ khai phần” (hải phận này thuộc đảo Cồn Cỏ của Việt Nam), họ vội cho tàu chạy thẳng một mạch ra hải phận quốc tế”. Dự thính lớp học một hồi, chúng tôi trở thành học viên môn ngoại ngữ của ông Biên tự lúc nào. Ông nói về lẽ đời, về văn hóa của người Trung Quốc. Chữ người Bắc Kinh đang dùng hiện nay thuộc nguồn gốc từ chữ Hán, nhưng được giản thể để dùng một cách phổ thông gọi là tiếng Quan thoại, hay tiếng Bắc Kinh. Hán tự hay phổ thông đều dùng lối tượng hình và ngữ nghĩa thâm thúy vô cùng. Ví dụ như chữ Đại trong Đại nhân chỉ người được xã hội vọng trọng mang cốt cách quân tử, nhưng thêm một phết nhỏ ở trên đầu thành chữ Khuyển, tức là con chó. Ý nói người quân tử phải biết dừng lại, đừng tham lam vật chất của người khác mà gây hận thù. Ngôn ngữ của họ thâm thúy thế, nhân văn thế, nhưng nếu người dùng nó cảm nhận và thể hiện đức chính danh quân tử thì xã hội sẽ tốt đẹp biết bao. Ông Trần Biên quê ở xã Quảng Linh, huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa, nhập ngũ năm 1964, chiến đấu trên chiến trường Bình Trị Thiên. Sau đó ông làm phóng viên Mặt trận B5 một thời gian dài và nhiều lần bị thương. Đất nước thống nhất, ông trải qua nhiều chức vụ như Trưởng Ban Tuyên huấn Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Bình Trị Thiên; Phó Chủ nhiệm phụ trách chính trị Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Trị. Năm 1996, ông Trần Biên về hưu với quân hàm Thượng tá. Ông Nguyễn Đình Tế, Chủ tịch UBND thị trấn Cửa Tùng cho biết: “Hơn 10 năm trong lực lượng CCB, Thượng tá Trần Biên luôn xung kích đi đầu các hoạt động chính trị, xã hội trên địa bàn, được nhân dân yêu mến. Ông là người viết kịch bản cho tất cả các hội diễn của thị trấn, nên địa phương luôn đạt thành tích cao ở cấp huyện, cấp tỉnh. Mấy ngày gần đây, ngư dân các địa phương tìm đến nhà ông học tiếng Trung Quốc để ra biển đấu tranh với tàu Trung Quốc xâm phạm lãnh hải” Khi được hỏi về việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 cùng hàng trăm tàu tại vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam, ông bày tỏ: “Tôi năm nay 73 tuổi, nhưng Tổ quốc cần vẫn sẵn sàng cầm súng quyết bảo vệ toàn vẹn cương vực quốc gia”. Chúng tôi cũng xin lấy kiến thức ít ỏi của mình để “hầu chuyện” với Thượng tá Trần Biên, rằng: Nếu người Trung Quốc ý thức thiêng liêng chữ Quốc, trong nghĩa Tổ quốc, chữ Quốc có bộ Khốn, mang hình tượng bốn bức tường thành vuông vức bất khả xâm phạm, thì người Việt Nam cũng thế. Ngay từ bản Tuyên ngôn Độc lập đầu tiên trong lịch sử dựng nước và giữ nước của Việt Nam, bài thơ Thần của Lý Thường Kiệt đã thể hiện chủ quyền thiêng liêng bất khả xâm phạm của Tổ quốc và lời thề máu thịt của người dân Việt quyết giữ giang sơn bền vững. “Nam quốc sơn hà Nam đế cư/ Tiệt nhiên định phận tại Thiên thư/Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm/ Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư”. Chính nghĩa bao giờ cũng thắng hung tàn, chân lý ấy ngàn đời nay không bao giờ thay đổi. Bài, ảnh: MINH TUẤN