Đẩy mạnh tái canh cây cà phê

(QT) - Vài năm trở lại đây, cấp ủy, chính quyền huyện Hướng Hóa (Quảng Trị) đưa ra nhiều giải pháp như tạo điều kiện thành lập Hội Cà phê Khe Sanh, hỗ trợ hàng trăm triệu đồng mỗi năm để tái canh cây cà phê già cỗi nhằm giữ vững và phát triển diện tích cây cà phê đã có thương hiệu trên thị trường trong nước và quốc tế. Đầu năm 2016, UBND huyện Hướng Hóa xây dựng Đề án tái canh cây cà phê trên địa bàn huyện giai đoạn 2016- 2020 và định hướng đến năm 2025. Mục tiêu của đề án là tái canh cây cà phê gắn liền với chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tạo bước đột phá về chuyển đổi cơ cấu cây trồng, gắn sản xuất nông nghiệp với công nghiệp chế biến; thay đổi tập quán canh tác, nâng cao giá trị kinh tế và hiệu quả sử dụng đất, bảo vệ tài nguyên và môi trường sinh thái; tạo việc làm tăng thu nhập, cải thiện đời sống, góp phần đẩy nhanh công tác xóa đói giảm nghèo, thúc đẩy kinh tế- xã hội ở vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số ngày càng phát triển.

Thu hoạch cà phê ở Hướng Hóa - Ảnh: CÔNG ĐIỀN

Nhìn lại thực trạng sản xuất cà phê những năm qua ở Hướng Hóa cho thấy, cà phê được trồng theo mô hình nhỏ lẻ hộ gia đình, hộ ít nhất bình quân 1 ha, hộ nhiều nhất 3 ha trồng bằng nhiều nguồn vốn như vốn tự có của nông dân, vay vốn ngân hàng, hưởng thụ từ các chương trình, dự án như chương trình 135, vốn sự nghiệp huyện hỗ trợ giống tái canh cây cà phê. Nhờ đó, diện tích cây cà phê tăng qua hàng năm. Năm 2010 toàn huyện có 4.460 ha thì đến năm 2015 đạt 4.919 ha. Theo đó, sản lượng cà phê nhân cũng tăng từ 5.481 tấn năm 2010 thì đến năm 2015 đạt 7.000 tấn. Tuy nhiên, bên cạnh diện tích, sản lượng cà phê tăng nhưng giá cả thu mua mặt hàng này thì tăng giảm thất thường, thời điểm được giá nhất năm 2011 đạt 11.000 đồng/kg quả tươi, thấp nhất vào năm 2013 chỉ đạt 4.000 đồng/kg, năm 2015 đạt 5.500 đồng/kg. Nguyên nhân thì có nhiều, trong đó phải kể đến sản xuất còn quy mô nhỏ, đạt khoảng 4% tổng diện tích của cả nước, khả năng cạnh tranh thấp, việc liên kết trong sản xuất cà phê có chất lượng cao chưa được chú trọng. Chất lượng an toàn thực phẩm chưa được chú trọng nên hiệu quả mang lại thấp. Do đó, trước những tác động xấu của giá cả thị trường nên doanh nghiệp hoạt động trên lĩnh vực cà phê một mặt gặp khó khăn về vốn, mặt khác thiếu mặn mà đối với việc hỗ trợ nguồn vốn tái canh cây cà phê, năm 2010 đầu tư hơn 200 triệu đồng thì từ đó đến nay không đầu tư đồng nào. Đối với người nông dân, năm 2010 đầu tư tái canh gần 150 triệu đồng thì đến năm 2015 cũng không đầu tư đồng nào. Chỉ có hỗ trợ tái canh cây cà phê từ ngân sách huyện tăng lên hàng năm, từ 87 triệu đồng năm 2010 lên 300 triệu đồng năm 2015. Với nguồn vốn của huyện tương đương với 15 vạn cây giống, trồng khoảng 35 ha/năm. Theo mục tiêu của đề án tái canh cây cà phê, phấn đấu giai đoạn 2016- 2020 toàn huyện sẽ trồng mới 1.000- 1.500 ha, mỗi năm đạt 200- 300 ha, định hướng đến năm 2025 tái canh được 2.000 ha. Theo đó, mỗi hộ dân trong vùng quy hoạch tái canh khoảng 0,5- 0,7 ha cà phê. Năng suất bình quân đạt 2- 2,5 tấn cà phê nhân/ha (tương đương 14- 16 tấn tươi); sản lượng đạt 10.000 tấn cà phê nhân vào năm 2020 và đạt 12.000 tấn cà phê nhân vào năm 2025. Giải quyết việc làm cho khoảng 10.000 lao động, bình quân 1,5 lao động/hộ. Để thực hiện mục tiêu này, huyện Hướng Hóa sẽ tổ chức đào tạo nghề trồng, chăm sóc, thu hoạch… cho trên 75% người lao động. Theo tính toán của huyện Hướng Hóa, để tái canh 150 ha cà phê/năm cần nguồn vốn đầu tư hơn 12 tỷ đồng, trong đó nguồn vốn của người dân khoảng hơn 4 tỷ đồng, nguồn vốn ngân hàng gần 7 tỷ đồng, nguồn vốn bằng ngân sách hơn 1,6 tỷ đồng. Đồng thời huyện sẽ lựa chọn các đơn vị, cá nhân đủ điều kiện về đất đai, nước tưới và kỹ thuật để hỗ trợ đầu tư xây dựng vườn ươm cây giống cà phê chè Arabica quy mô 20- 30 vạn cây giống/năm để cung cấp cho người dân. Đây là bộ giống kháng được sâu bệnh, có năng suất chất lượng cao, có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Chú trọng công tác chuyển giao khoa học kỹ thuật. Đảm bảo cung ứng dịch vụ vật tư kỹ thuật trong giai đoạn kiến thiết cơ bản, đồng thời nghiên cứu kết hợp trồng xen canh một số loại cây ngắn ngày với vườn cà phê mới tái canh giúp người dân bước đầu có thu nhập. Đối với nguồn vốn đầu tư phát triển tái canh cây cà phê chủ yếu lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới; nguồn vốn từ các ngân hàng với lãi suất ưu đãi theo Nghị quyết 02 năm 2014 của HĐND tỉnh và Quyết định số 21 năm 2015 của UBND tỉnh. Về tiêu thụ sản phẩm, các doanh nghiệp đầu tư phát triển cây cà phê trên địa bàn chủ động liên kết với các hộ nông dân, hỗ trợ sản xuất, phân phối lợi ích hợp lý để phát triển vùng nguyên liệu theo quy hoạch nhằm ổn định sản lượng và chất lượng nguyên liệu cho chế biến; tổ chức ký kết hợp đồng tiêu thụ hết sản phẩm cà phê cho nông dân. NGUYỄN VINH