Đất Việt giữa trùng dương ( Bài 2)

* Sức sống mới ở Trường Sa Một sự trùng hợp, hôm chúng tôi ra thăm Trường Sa là dịp kỷ niệm 33 năm ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, cũng là dịp giải phóng đảo Trường Sa. Nhịp sống ngày mới ở đảo dường như sôi động hơn bởi dòng người từ đất liền ra thăm hoà vào sự đón chào của cư dân huyện đảo. Trên nền trời xanh trong, lá cờ đỏ sao vàng tung bay phấp phới xác lập chủ quyền hoàn toàn của Việt Nam về quần đảo Trường Sa. Trong hồi ức của những người có mặt ở Trường Sa Lớn sau ngày đảo này được giải phóng, nơi đây tuy là "thủ phủ" của quần đảo nhưng chỉ là một bãi san hô, cát trắng phơi mình trong nắng gió. Từng bước một, qua hơn ba mươi năm tiếp sức không ngừng nghỉ từ đất liền, màu xanh đã phủ khắp trên đảo. Tiếp theo, nhà cửa của dân, doanh trại quân đội được xây dựng khang trang, bề thế. Người ta ước tính để đưa được một tấn đất ra đảo phải mất mười tấn dầu, mới thấy nắm đất Việt trên đảo xa đáng giá và thiêng liêng biết bao. Có đất, sự sống trên đảo sinh sôi. Trưa, nằm nghỉ ở doanh trại, thảng thốt khi nghe tiếng gà gáy trưa, cảm giác không biết mình đang ở một ốc đảo bốn bề là sóng nước. Từ phong trào " Trường Sa vì cả nước, cả nước hướng về Trường Sa", không chỉ ở Trường Sa Lớn mà ở đảo Trường Sa Đông, Phan Vinh, Núi Le, Tiên Nữ, Nam Yết, Sinh Tồn...sự sống hồi sinh một cách mãnh liệt, bất chấp sự khắc nghiệt của bão táp, gió muối. Buổi chiều dạo quanh đảo, bắt gặp từng đàn lợn, ngan, vịt nuôi thả rông đi kiếm ăn như bắt gặp một vùng đất nào đó trong đất liền. Ngay như ở đảo Đá Tây, Đá Lát tuy là đảo chìm nhưng quanh doanh trại, lính đảo tận dụng từng mét vuông đặt khay đất để trồng đủ loại rau xanh như rau muống, rau cải, mồng tơi, trong chuồng gà có rất nhiều trứng, rồi ngan, vịt, nhiều nhất là những chú chó cũng góp công canh giữ biển trời. Thăm khu dân cư thị trấn Trường Sa, Chủ tịch thị trấn Nguyễn Quốc Thiện, một người trẻ mới 28 tuổi, nguyên là Tổng đội trưởng thanh niên xung phong tỉnh Khánh Hoà trước đây, nói với chúng tôi rằng trong khi chờ sắm phương tiện để ra khơi đánh bắt hải sản và tiến hành nuôi trồng thuỷ sản quanh đảo, nhân dân thị trấn trồng thêm rau xanh, chăn nuôi gia súc, gia cầm, bước đầu đời sống đã ổn định. Điều mà các anh trong lãnh đạo thị trấn quan tâm là việc học hành của con em. Hiện tại trường tiểu học thị trấn chỉ dạy học cho các cháu đến hết lớp 3, sau đó sẽ chuyển các cháu vào đất liền học tiếp. Giáo viên các lớp học trong thị trấn ngoài cô Bùi Thị Nhung dạy từ lớp 1 đến lớp 3, cán bộ thị trấn, bộ đội trên đảo cũng tham gia đứng lớp. Lớp học chúng tôi rẻ thăm được bố trí ở khu nhà ở của vợ chồng anh Đặng Thanh Chương và cô Bùi Thị Nhung, cạnh đó là lớp học mẫu giáo do anh Lê Minh Cảnh, cán bộ thị trấn kiêm thầy giáo dạy cho các em biết đọc, biết viết để có thể học lên lớp trên. Ngày hai buổi đều đặn, các thầy cô lên lớp với chương trình chuẩn của Bộ Giáo dục- đào tạo. Quan sát thấy chữ viết của cô giáo Nhung trên bảng rất đẹp, lớp học ít học sinh nhưng vẫn có phát biểu, kiểm tra bài rất bài bản. Cháu Nguyễn Thị Trà My, 7 tuổi học sinh lớp hai luôn giơ tay phát biểu xây dựng bài. Khi được hỏi, bé Trà My mơ ước sau này lớn lên sẽ được làm cô giáo như cô giáo Nhung. Có lẽ quyết tâm của Chủ tịch thị trấn Nguyễn Quốc Thiện, Phó chủ tịch thị trấn Biền Văn Quảng trong việc đưa gia đình ra đảo định cư đã làm cho nhân dân trong thị trấn an tâm, khi trò chuyện với chúng tôi họ đều nói rằng sẽ định cư lâu dài. Đôi vợ chồng trẻ Nguyễn Văn Trung, Lương Thị Tình tiếp chúng tôi trong căn nhà khang trang không dấu được cảm xúc: "Hồi ở trong đất liền- Cam Lâm, Khánh Hoà, hai vợ chồng em viết đơn xin ra đây xây dựng đảo, đã xác định dù sướng khổ đều bám đảo để sống. Thực ra lúc đó cũng chưa hình dung ra cuộc sống sẽ như thế nào. Ra đây được ở trong ngôi nhà mới mà trước đây nằm mơ cũng không thấy. Bây giờ chúng em đã quen với cuộc sống ở đảo rồi", Tình nói. Hai cháu nhỏ của họ là Nguyễn Anh Đức, 5 tuổi, Nguyễn Thị Quỳnh Hương, 4 tuổi đều được đi học tử tế, lại ở gần nhà. Mong ước bây giờ của họ là có sức khoẻ để làm lụng nuôi con, xây dựng thị trấn. Một đội thuyền đánh cá hình thành sẽ là niềm mong ước của Nguyễn Văn Trung cũng như những người trẻ ở thị trấn Trường Sa. Nguyễn Tấn Thi, người hàng xóm của Trung nói như đinh đóng cột: "Cũng từ đất liền ra đảo, bây giờ em đã tìm thấy tương cho bản thân và gia đình ở chính nơi đây". Vâng, những người trẻ đặt cược tương lai mình vào biển đảo là đã nhận thức được sự giàu có, hào phóng của biển khơi. Biển đảo Trường Sa tuy thời tiết khắc nghiệt, bốn bề sóng gió nhưng mang chứa trong mình tiềm năng rất lớn về hải sản, các nguồn lợi khác mà con người chưa khai thác hết. Chỉ nói về những tiềm năng đã lộ thiên, có thể nhìn thấy được như lợi thế nuôi trồng thuỷ sản ở đảo Đá Tây, nơi có khu dịch vụ hậu cần nghề cá lớn nhất trong các đảo. Đảo có ba điểm đóng quân của Hải quân gồm điểm Đá Tây A, Đá Tây B, Đá Tây C, mỗi điểm cách nhau 9 km. Điểm Đá Tây A nơi chúng tôi cập xuồng nguyên thuỷ buổi khai thiên lập địa là một miệng núi lửa. Có thể hình dung đảo Đá Tây là một cái hồ giữa biển, có độ sâu từ 15-30 mét, nơi đây có hai cửa luồng đi vào, cập được tàu trọng tải một ngàn tấn. Với địa hình đảo san hô như thế nên Bộ Thuỷ sản đã xây dựng ở đây một điểm nuôi trồng thuỷ hải sản. Qua thể nghiệm đã nuôi thành công loài cá chim trắng và cá chẽm (cá vược), cá mú, cá hồng, sắp tới khi có tổng kết đánh giá sẽ chuyển giao kỹ thuật cho dân nuôi. Nhưng có lẽ thuận lợi nhất của Đá Tây là nơi Bộ Giao thông- Vận tải chọn xây dựng một cảng cho tàu vào neo đậu tránh bão, là nơi cung cấp các dịch vụ nghề cá. Với diện tích hơn 10 cây số vuông, được che chắn bởi dày đặc rặng san hô, khi sóng bên ngoài lên cấp mười thì ở trong lòng hồ chỉ là cấp tám. Khảo sát này đưa đến hình thành dự án sẽ xây dựng một cảng cho ngư dân đánh bắt xa bờ cập vào tránh bão tốt nhất khi không kịp về đất liền. Đảo trưởng Đá Tây Nguyễn Xuân Triệu cho biết, mới đây trong cơn bão số 1/2008, có hơn 30 tàu đánh cá của ngư dân các tỉnh Bình Định, Phú Yên, Khánh Hoà...vào Đá Tây neo đậu trong lòng hồ, tránh được bão an toàn. Anh cho biết thêm việc bảo vệ chủ quyền trên đảo rất phức tạp, phải thường xuyên vận động, đẩy đuổi nhiều lượt tàu nước ngoài đến thăm dò. Việc xử lý kiên quyết nhưng cũng phải rất mềm dẻo, tránh xảy ra xung đột và thời điểm nào cán bộ, chiến sĩ trên đảo cũng luôn đảm bảo mục tiêu trên không, trên biển. Đảo Đá Tây còn là điểm tựa cho ngư dân ra đánh cá trong hoàn cảnh gặp nạn, đau ốm đột xuất, vì thế ngày càng có nhiều tàu đánh cá đến neo đậu ở đây. Anh hy vọng khi những dự án dân sự được thực hiện, nơi đây sẽ là đảo đông vui, vừa khai thác được tiềm năng của Đá Tây, vừa bảo vệ chủ quyền một cách vững chắc trong thế trận lòng dân. Nhưng để đến ngày đó, bây giờ những người lính nơi tuyến trước đang ngày đêm dõi mắt canh giữ biển trời, quyết không để những con mắt dòm ngó nuôi tham vọng bá quyền bén mảng đến đây. Bất chợt tôi nhớ đến sự kiện chủ quyền 88 (CQ-88) ngày 14.3.1988 khi lực lượng quân sự nước ngoài ngang nhiên xâm chiến đảo Gạc Ma của Việt Nam, 64 cán bộ, chiến sĩ Hải quân Việt Nam đã anh dũng chiến đấu trong một trận chiến không cân sức và hy sinh đến người lính cuối cùng. Thiếu uý Trần Văn Phương, Phó chỉ huy đảo Gạc Ma trước khi ngã xuống đã hô to: "Thà hy sinh tất cả chứ không để mất đảo". Và không thể nào quên được hành động dũng cảm của Thuyền trưởng tàu HQ 505 Vũ Huy Lễ trong khi đang làm nhiệm vụ ở đảo Cô Lin gần đó đã ra lệnh nhổ neo đâm tàu vào bãi san hô làm điểm tựa chiến đấu, chấp nhận hy sinh toàn bộ để xác lập chủ quyền thiêng liêng của đất Việt giữa biển Đông. Người ta nói nước biển ở Trường Sa mặn hơn và san hô ở đây cũng đỏ thắm hơn nơi khác, bởi vùng biển đảo này đã nhuốm biết bao máu của người lính hải quân nhân dân Việt Nam, để bây giờ đến đây, chúng tôi cảm nhận được một sức sống mới đang nảy nở, sinh sôi.

Giao lưu văn nghệ Đoàn nghệ thuật dân tộc Đắc Lắc với CB-CS đảo Trường Sa Lớn

* Vì chủ quyền biển đảo thiêng liêng Đến thăm và làm việc ở một số đảo nằm phía đông nam quần đảo Trường Sa, Phó tham mưu trưởng Quân chủng Hải quân Nguyễn Hữu Vinh truyền đạt mệnh lệnh của cấp trên, rằng vì chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc, một trăm phần trăm lực lượng Quân chủng Hải quân quyết hy sinh đến người lính cuối cùng. Chúng tôi hiểu mệnh lệnh đó xuất phát từ ngàn xưa cho đến hôm nay, khẳng định Trường Sa là một bộ phận không thể tách rời của đất nước mà trách nhiệm của người lính ở tuyến trước, của mỗi người con đất Việt phải biết giữ gìn. Từ nhiều thập kỷ nay, với nhiều toan tính và tham vọng, các thế lực nước ngoài tìm đủ mọi cách để xâm phạm, lấn chiếm, tiến tới độc chiếm biển Đông. Đất nước hoà bình hơn ba mươi năm rồi, nhưng máu vẫn tiếp tục đổ trên biển Đông và hải đảo như nhắc nhỡ chúng ta rằng, mỗi tấc đất mà từ bao đời nay các thế hệ cha ông của chúng ta dày công xây đắp là thiêng liêng. Việc đảm bảo chủ quyền của đất nước trên thềm lục địa, biển Đông và hải đảo đang là một khó khăn lớn trong điều kiện tiềm lực đất nước còn nghèo. Nhưng mồ hôi, nước mắt đã đổ xuống đây, máu xương đã đổ xuống đây, để biển vẫn xanh ngàn đời, để đảo bây giờ xanh biếc cả một quầng xanh ôm ấp lấy từng thớ đất Việt giữa sóng nước đại dương. Hiện tại trên quần đảo Trường Sa, ngoài 9 đảo nổi, Hải quân Việt Nam đang đóng giữ tại 12 đảo chìm gồm các đảo: Đá Nam, Đá Lớn, Thuyền Chài, Cô Lin, Len Đao, Tiên Nữ, Núi Le, Tốc Tan, Đá Tây, Đá Đông, Đá Lát, Đá Thị. Giữa điệp trùng sóng gió biển khơi, trong điều kiện hiện có, giữ được như thế là một nỗ lực lớn lao rất cần sự chia sẻ của đất liền. Tương lai giàu mạnh của đất nước, của dân tộc ta đang mở ra từ đại dương bao la. Nhưng những chiếc "gai nhọn" vẫn còn đó, ngáng trở con đường băng ra đại dương của chúng ta. Trên đường hành quân, Phó Tham mưu trưởng Hải quân vùng 4 Nguyễn Xuân Thuỷ chỉ cho chúng tôi những chấm nhỏ màu tím nhạt trên bản đồ hành trình được căng ở cánh cửa lên boong tàu. Đó là những hòn đảo thân yêu của Việt Nam đã bị nước ngoài cưỡng chiếm. Biển là biển của ta, đảo là đảo của ta mà giờ đây trên hành trình ra đảo chúng tôi phải đi đường tránh, vì nếu đến gần, như nhiều ngư dân các tàu đánh cá kể lại là sẽ bị bắn hù doạ, bị trấn hết lưới, dầu, lương thực...Hôm ở đảo Núi Le, chúng tôi chứng kiến một tàu đánh cá ngư dân của ta bị nước ngoài lấy hết phương tiện đánh bắt, đành phải về cập Núi Le để buông câu kiếm vài con cá gỡ gạc trước khi vào bờ. Chỉ huy tàu HQ 957 biết tin cử đại diện lên thăm, tặng quà động viên ngư dân. Nhìn thấy cảnh này tôi hình dung nếu không có Hải quân Việt Nam cắm chốt ở đây làm điểm tựa, chia sẻ nhiên liệu, nước ngọt, lương thực, ngư dân của ta sẽ bơ vơ biết bao giữa mênh mông đại đương xa thẳm. Biết là biết vậy nhưng trước tham vọng của nước ngoài, "Khi có tình huống nhạy cảm xảy ra trên biển Đông, lực lượng Hải quân Việt Nam luôn kiềm chế, tìm cách xử lý linh hoạt nhưng vẫn đảm bảo chủ quyền vùng biển đảo"- Tôi hiểu câu nói của Đảo trưởng đảo Núi Le Nguyễn Đức Dân khi nói về sự nan giải trong việc đẩy đuổi tàu nước ngoài đến thăm dò vùng biển đảo chủ quyền của Việt Nam. Một việc làm ý nghĩa mà các đoàn công tác ra Trường Sa đều thể hiện, đó là tưởng niệm các anh hùng, liệt sĩ hy sinh vì sự nghiệp bảo vệ chủ quyền biển đảo. Cùng với các đoàn công tác ở các đảo phía bắc quần đảo làm lễ tưởng niệm các liệt sĩ đã hy sinh trong sự kiện CQ - 88 ở khu vực đảo Gạc Ma và Cô Lin, đoàn công tác tàu HQ 957 của chúng tôi đi về phía đông nam, làm lễ tưởng niệm các liệt sĩ đã hy sinh ở các nhà giàn vùng biển Tư Chính. Tại vị trí nhà giàn DK 1.11, buổi sáng khi mặt trời chưa thức dậy, cả đoàn chỉnh tề trang phục tập trung trên boong tàu. Một không khí linh thiêng toả ra từ ngan ngát hương trầm. Vòng hoa, lễ vật được dâng lên và tiến hành theo nghi thức của những người đi biển. Trong tiếng nhạc trầm hùng, chúng tôi bùi ngùi xúc động tưởng nhớ đến các liệt sĩ đã hy sinh anh dũng trên vùng biển giàu tiềm năng, có vị trí hết sức quan trọng ở thềm lục địa phía nam của đất nước. Phó tham mưu trưởng Quân chủng Hải quân Nguyễn Hữu Vinh giọng chùng xuống khi hồi tưởng về tinh thần chiến đấu hy sinh của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn DK1, thuộc Lữ đoàn 171 trên các Trạm kinh tế- khoa học- dịch vụ đã nêu cao tinh thần khắc phục khó khăn, gian khổ, chấp hành nghiêm mệnh lệnh, trụ vững nơi đầu sóng ngọn gió. Nhưng thiên nhiên vốn hung dữ, khắc nghiệt. Sự tàn phá khủng khiếp của bão tố đã làm đổ các nhà giàn vào những năm 1990, 1996, 1999 và năm 2000. Chính từ trong gian khổ thử thách, người lính Hải quân trên các nhà giàn, các tàu trực ở thềm lục địa phía nam đã tỏ lòng trung thành vô hạn với Tổ quốc, sẵn sàng hy sinh để hoàn thành nhiệm vụ, thể hiện tình thương yêu đồng đội trong sáng, thủy chung. Những người lính Hải quân vẫn còn nhắc mãi hành động cao đẹp của liệt sĩ, đại uý Vũ Quang Chương- Chỉ huy trưởng Nhà giàn DK 1/6 Phúc Nguyên. Trước sự hung dữ của biển cả và tàn khốc của cơn bão số 8 ngày 14/3/1999, anh bình tĩnh vững vàng chỉ huy bộ đội rời trạm xuống tàu về đất liền an toàn, còn anh và chiến sĩ trẻ Nguyễn Văn An ở lại sau cùng thu dọn tài liệu và cuốn lá cờ Tổ quốc vào lòng, rời nhà giàn cuối cùng. Nhưng không kịp nữa, cơn bão với sức gió lớn đã cướp đi tính mạng của các anh. Còn liệt sĩ, chuẩn uý Lê Đức Hồng trong thời điểm ngặt nghèo nhất vẫn cố gắng để giữ vững liên lạc với đất liền. Khi cơn bão ập đến làm nhà giàn sụp đổ, anh chỉ kịp gửi lời chào "Vĩnh biệt đất liền" để rồi thanh thản ra đi không một chút suy tư. Bám trụ cùng những người lính trên các nhà giàn, thượng uý Phạm Tảo, Thuyền trưởng tàu HQ 606, đại uý Nguyễn Văn Tư, Thuyền trưởng tàu HQ 188 và trung uý Lê Đức Cường, thượng uý Ngô Sĩ Nga- Máy trưởng và các chiến sĩ Hoàng Văn Cúc, Nguyễn Đức Hanh đã trực chốt kiên cường, ra tay cứu vớt đồng đội và đã anh dũng hy sinh. Khi đài hoa, những cánh hoa, lễ vật được đưa xuống biển, tôi nghe vang vọng tiếng thầm thì cầu nguyện của những người lính: "Từ ngày các anh đi xa, chúng tôi, những cán bộ, chiến sĩ trong Quân chủng và Lữ đoàn 171 tiếp tục noi gương các anh. Chúng tôi nguyện với các anh rằng sẽ vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, trụ vững nơi đầu sóng ngọn gió, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo, thềm lục địa phía nam của Tổ quốc". Lời nguyện cầu của các anh chắc đã thấu tận biển xanh và dưới "Nghĩa trang san hô đỏ", đồng đội các anh cũng đã nghe thấy, cho nên đài hoa có cắm nến, hương hoa khi được thả xuống biển cứ dập dềnh, dập dềnh lưu luyến quanh tàu. Ngoài kia, sóng biển vẫn vỗ miên man. Chợt nhớ, hôm trước đoàn chúng tôi làm lễ tưởng niệm các liệt sĩ hy sinh trong khi làm nhiệm vụ ở đảo Trường Sa Đông, khi trở về có một con chim hải âu cứ bay theo mãi đoàn tàu trên suốt quãng đường dài. Một đồng nghiệp của tôi cho rằng đó là linh hồn của các anh đang ở đâu đây, quấn quýt bên đồng đội để canh giữ biển trời quê hương. Những người có mặt trên boong tàu hôm ấy lặng đi, dõi mắt theo cánh chim cho đến khi nhoà vào hoàng hôn. Biển chiều ngã từ màu xanh sang tím ngắt đến bất ngờ.

Thi đấu bóng chuyền giữa đội tàu HQ 957 với lính đảo Trường Sa Lớn

* Thay lời kết Cũng như đêm đầu tiên ra đảo, đêm cuối trên hành trình trở về, không ngũ được tôi cứ lang thang mãi trên boong tàu. Vậy là chúng tôi đã bỏ lại phía sau hành trình 1170 hải lý ra thăm các đảo phía đông nam quần đảo Trường Sa, xa rồi những cơn sóng lừng làm nghiêng ngã con tàu với những cơn say sóng vật vả, xa rồi những ánh mắt thẳm sâu của những người lính quanh năm suốt tháng canh giữ biển trời đất Việt giữa trùng dương. Trên đường trở về đất liền, chúng tôi đều có những cảm nhận chung, nơi ấy trong điều kiện khó khăn gấp bội phần so với đất liền nhưng ý chí sẵn sàng hy sinh của người lính thì luôn toả sáng; nơi ấy, một phần đất Việt thiêng liêng không thể tách rời cho đất nước rộng dài, bao la trời biển. Để bảo vệ từng tấc đất giữa biển khơi, Trường Sa tiếp tục cần được sự tiếp sức của đất liền, bởi tương lai của đất nước đang mở ra từ mênh mông đại dương xa thẳm. Trường Sa, bây giờ đã thật vời vợi xa về khoảng cách nhưng cũng thật gần trong nỗi nhớ của đất liền, của bạn, của tôi, và của tất cả những ai từng có hạnh phúc được đặt chân đến mảnh đất Việt giữa mênh mông đại dương xa thẳm. Đông Hà, tháng 5/2008 Bài & ảnh: Minh Tứ