Đào tạo nghề theo nhu cầu của thị trường lao động

(QT) - Từ ngày 1/7 đến 15/7/2009, tỉnh Quảng Trị sẽ triển khai cuộc khảo sát thực trạng lao động, việc làm tại các địa phương (xã, phường, thị trấn) và thực trạng sử dụng lao động, nhu cầu sử dụng lao động của tất cả các doanh nghiệp trong toàn tỉnh. Kết quả của cuộc khảo sát lần này sẽ là cơ sở quan trọng phục vụ cho kế hoạch đào tạo nghề và kế hoạch phát triển thị trường lao động của tỉnh từ nay đến năm 2015.

Sản phẩm may mặc của Công ty may Hòa Thọ, Đông Hà -Ảnh: Thành Dũng

Theo Sở Lao động - TB&XH Quảng Trị, trong những năm qua, được sự quan tâm của Tỉnh ủy, sự chỉ đạo của UBND tỉnh và sự cố gắng của các cấp, các ngành, công tác dạy nghề đã từng bước được đổi mới và phát triển, đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu nhân lực kỹ thuật trực tiếp phục vụ phát triển kinh tế- xã hội. Đặc biệt, từ năm 2000 đến nay, tỉnh đã quan tâm đầu tư xây dựng và phát triển mạng lưới các cơ sở giáo dục chuyên nghiệp, cơ sở dạy nghề để mở rộng quy mô đào tạo. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 16 cơ sở dạy nghề và 13 Trung tâm, cơ sở dạy nghề. Các cơ sở dạy nghề đã mở được nhiều nghề đào tạo mà thị trường lao động có nhu cầu. Cùng vơi việc đào tạo các nghề phục vụ cho các doanh nghiệp, các cơ sở dạy nghề đã tổ chức đào tạo các nghề phục vụ cho việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn và giải quyết việc làm cho người lao động với những ngành nghề như: điện tử, điện công nghiệp và xây dựng, cơ khí động lực, hàn, cắt gọt kim loại, kỹ nghệ sắt, sửa chữa ô tô, xe máy, mộc, nề, CNKT lái xe, CNKT cầu đường, công nhân lái máy thi công công trình, may công nghiệp.... Nhìn chung, nhu cầu học nghề của học sinh và người lao động ngày càng tăng, một số trường và trung tâm dạy nghề trên địa bàn tỉnh hoạt động ổn định và phát triển; chất lượng đào tạo nghề đã từng bước được củng cố, thực hiện đa dạng hoá các loại hình đào tạo. Trong 8 năm (từ 2001 - 2008), các cơ sở dạy nghề đã đào tạo được trên 36.900 người, trong đó đào tạo hệ dài hạn (hệ trung cấp nghề) được 3.022 người, đào tạo nghề ngắn hạn (hệ sơ cấp nghề) được 33.878 người.|Tỷ lệ lao động qua đào tạo năm 2008 đạt 27,51%, trong đó qua đào tạo nghề đạt 19,63%. Nhiều học sinh học nghề tốt nghiệp ra trường tìm được việc làm ở trong tỉnh, trong nước và xuất khẩu lao động, đặc biệt là các ngành như may công nghiệp, xây dựng, cơ khí, gò hàn... Kết quả của công tác dạy nghề đã góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động của địa phương. Nếu so với năm 2001, cơ cấu lao động có sự chuyển biên tích cực. Nhóm ngành nông-lâm-ngư nghiệp giảm từ 68,23% năm 2001 xuống còn 57% năm 2008; tỷ lệ lao động trong nhóm ngành công nghiệp-xây dựng tăng từ 9,1% năm 2001 lên 13,5% năm 2008 và nhóm ngành dịch vụ tăng từ 22,7% năm 2001 lên 29,4% năm 2008. Tuy nhiên, trên thực tế thì cơ cấu ngành, nghề đào tạo những năm qua vẫn chưa thật phù hợp với cơ cấu ngành, nghề của thị trường lao động; chưa bổ sung thường xuyên các nghề đào tạo mới theo yêu cầu của thị trường lao động; chất lượng lao động thấp, thiếu lao động kỹ thuật trình độ cao cung cấp cho các doanh nghiệp thuộc các ngành kinh tế trọng điểm và cho xuất khẩu lao động. Một ví dụ có thể thấy rất rõ hiện nay trong xuất khẩu lao động: Cộng hoà Séc cần tuyển một số lượng lớn lao động là thợ hàn bậc cao với mức lương hấp dẫn được đưa ra từ 800 - 1.200 USD/tháng, chưa kể thu nhập do làm thêm ngoài giờ. Trong khi lao động các tỉnh, thành phố khác keo nhau đi XKLĐ rất đông thì ở Quảng Trị, Trung tâm GTVL chẳng tuyển được được một người. Cũng theo Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, số lao động được đào tạo dài hạn những năm qua chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng số lao động được đào tạo nghề (8,2% /19,63%), và đào tạo ngắn hạn chỉ tập trung vào một số nhóm ngành nghề đơn giản ở khu vực nông thôn, tính chuyên nghiệp chưa cao, thiếu sự ổn định, khả năng sử dụng ngành nghề được đào tạo để phát triển sản xuất, tạo ra thu nhập chính là rất thấp. Do vậy, với thực trạng chất lượng của nguồn nhân lực hiện có thì trước mắt cũng như trong thời gian tới Quảng Trị chưa thể đủ nguồn lao động có chất lượng cao đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động, chưa phù hợp với sự thay đổi nhanh công nghệ sản xuất của doanh nghiệp. Ngày 20/4/2007, Tỉnh ủy đã ra Nghị quyết số 07-NQ/TU về phát triển nguồn nhân lực giai đoạn 2006 - 2015 (trọng tâm là công tác đào tạo nghề cho người lao động). Mục tiêu là phấn đấu đến năm 2015, nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 40 - 42%, trong đó qua đào tạo nghề đạt 32 - 35%. Đây được coi là bước đột phá lớn đối với công tác dạy nghề của tỉnh. Để thực hiện tốt Nghị quyết của Tỉnh ủy, tại kỳ họp lần thứ 12, HĐND tỉnh khoá V đã ban hành Nghị quyết số 07/2008/NQ-HĐND về đào tạo nguồn nhân lực; UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 1549/KH-UBND thực hiện Nghị quyết này. Ông Ngô Thanh Hùng, Phó Giám đốc Sở Lao động - TB&XH cho biết, với chức năng được giao, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội sẽ tổ chức cuộc khảo sát nắm chắc thực trạng lao động, việc làm tại các xã, phường, thị trấn và thực trạng sử dụng lao động, nhu cầu sử dụng lao động của tất cả các doanh nghiệp trong toàn tỉnh. Đối tượng khảo sát là nhân khẩu thực tế thường trú ở các xã, phường, thị trấn từ đủ 15 tuổi trở lên và thực trạng sử dụng lao động, nhu cầu sử dụng lao động tại 1.093 doanh nghiệp hiện có trên địa bàn, bao gồm tất cả các loại hình doanh nghiệp. Kết quả của cuộc khảo sát lần này sẽ là cơ sở quan trọng phục vụ cho kế hoạch đào tạo nghề và kế hoạch phát triển thị trường lao động của tỉnh từ nay đến năm 2015. Căn cứ vào kết quả của cuộc khảo sát, các ngành chức năng và các địa phương phải có nhiệm vụ xác định và chọn lựa ngành nghề để đào tạo theo nhu cầu thực tế của thị trường lao động, đào tạo theo đơn đặt hàng của các chủ sử dụng lao động. Đây là nhiệm vụ hàng đầu và quan trọng nhất. Ông Ngô Thanh Hùng cho rằng, muốn đào tạo nghề theo nhu cầu thực tế của thị trường lao động, ngay từ bây giờ tỉnh phải thực hiện ngay giải pháp hỗ trợ tăng nhanh quy mô đào tạo và nâng cao chất lượng đào tạo; tập trung ưu tiên đào tạo nghề trình độ cao để cung cấp nguồn nhân lực cho các khu công nghiệp đang hình thanh và xuất khẩu lao động. Đồng thời xây dựng đội ngũ người lao động lành nghề với cơ cấu hợp lý, có số lượng, chất lượng phù hợp với cơ cấu phát triển của các ngành kinh tế địa phương trong từng giai đoạn và yêu cầu thị trường lao động; tạo khả năng và cơ hội cho người lao động được tiếp cận, lựa chọn nghề, học nghề, nhất là đối tượng thanh niên, lao động nữ, lao động là người nghèo ở khu vực nông thôn để họ tự mở mang ngành nghề, tạo việc làm tại chỗ hoặc tìm kiếm được việc làm tại các địa phương khác. Theo kế hoạch, từ nay đến 2015 tỉnh phải đào tạo nghề cho 52.200 lao động, trong đó cao đẳng nghề là 1.600 người; trung cấp nghề là 13.700 người; sơ cấp nghề và dạy nghề thường xuyên là 36.900 người. Lao động ở khu vực nông thôn được đào tạo chiếm 60% trên tổng số này. Theo dự đoán ban đầu, các ngành nghề chủ yếu sau sẽ được tập trung đào tạo là: Điện công nghiệp và dân dụng; may công nghiệp, cơ khí gò hàn, sửa chữa vận hành máy công trình, xây dựng, du lịch, nhà hàng, lái xe, chế biến hàng nông lâm thuỷ sản... Ở khu vực nông thôn, việc khôi phục các làng nghề truyền thống dệt thổ cẩm, thêu ren, đan lát thủ công mỹ nghệ cũng được dự tính đào tạo trong những năm tới. "Để thực hiện mục tiêu về đào tạo như đã nêu trên, chúng tôi mong rằng lãnh đạo tỉnh cần có sự chỉ đạo kiên quyết, giao trực tiếp đến từng ngành, tưng địa phương xây dựng kế hoạch chi tiết, thực hiện đúng các yêu cầu, nhiệm vụ phát triển nguồn nhân lực, đào tạo nghề, đảm bảo các mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra theo Đề án Phát triển nguồn nhân lực và Kế hoạch triển khai thực hiện đã được UBND tỉnh ban hành" - Ông Ngô Thanh Hùng nhấn mạnh. Đặc biệt, tỉnh cần phải đầu tư đủ về tài chính theo kế hoạch giai đoạn từ 2008 - 2015 là 246,7 tỷ đồng (trong đó ngân sách tỉnh là 91,7 tỷ đồng, ngân sách của các huyện, thị xã là 15,4 tỷ đồng), cần tập trung đầu tư xây dựng các trường, trung tâm dạy nghề đạt chuẩn về cơ sở vất chất thiết bị và chương trình, giáo trình, phương tiện dạy học, đạt chuẩn về đội ngũ cán bộ, giáo viên. Đối với các doanh nghiệp, cần xác định nhu cầu nguồn nhân lực theo cơ cấu nghề, trình độ đào tạo cụ thể, chi tiết về yêu cầu trình độ nghề, ngành nghề cần đào tạo để giúp cho các cơ sở dạy nghề, trường nghề có chương trình kế hoạch, phương án cụ thể để từng bước đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp. Để làm được điều này, giữa cơ sở dạy nghề với doanh nghiệp phải có sự phối hợp chặt chẽ trong quá trình đào tạo: Doanh nghiệp và cở sở dạy nghề cùng phối hợp xây dựng tiêu chuẩn, kỹ năng nghề, thiết kế chương trình và tham gia vào quá trình giảng dạy, đánh giá kết quả học tập của người học nghề (nếu cần). Đối với các địa phương, UBND huyện, thị xã cần quan tâm đầu tư xây dựng và hoàn thiện nhà xưởng cho Trung tâm dạy nghề và bố trí đủ đội ngũ cán bộ, giáo viên dạy nghề cơ hữu theo đề án đã xây dựng. Đồng thời phải xây dựng kế hoạch mua sắm thiết bị dạy nghề phù hợp với khả năng và nhu cầu của người lao động, nhu cầu sản xuất và phát triển kinh tế của địa phương, đảm bảo phát huy được hiệu quả các thiết bị mua sắm, tránh tình trạng thiết bị mua về nhưng "đắp chiếu" không sử dụng hoặc sử dụng kém hiệu quả, gây lãng phí. Hy vọng với sự chỉ đạo kịp thời của lãnh đạo tỉnh, sự nỗ lực của các ngành, các cấp ở địa phương, công tác đào tạo nguồn nhân lực ở tỉnh sẽ phát triển, đáp ứng yêu cầu thị trường lao động, góp phần thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá trên địa bàn tỉnh. Đình Thi