Công trình thắp sáng niềm tin

(QT Xuân) - Có thể khẳng định rằng Công trình thủy lợi - thủy điện Quảng Trị là thành quả từ niềm tin và ý chí của những con người được nung nấu giữa muôn vàn thử thách trong buổi đầu tái lập tỉnh. Khi đó, giữa bộn bề công việc hệ trọng cần triển khai, tỉnh Quảng Trị đã đưa ra chủ trương xây dựng công trình thủy điện đứng chân trên núi rừng Hướng Hóa. Ánh sáng từ hồ trên núi Niềm tin ấy được khởi nguồn từ ước vọng chinh phục tự nhiên mang lại những giá trị hữu ích trong đời sống dân sinh. Người khởi xướng ý tưởng ngăn sông Rào Quán xây dựng công trình thủy điện chính là ông Ngô Tứ Linh, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh. Một ý tưởng thật táo bạo nên lúc bấy giờ gặp phải nhiều ý kiến phản biện cho rằng quá lãng mạn và ảo tưởng. Vậy nhưng, bằng các luận cứ khoa học xác thực, ông Ngô Tứ Linh và nhiều vị lãnh đạo của tỉnh đã kiên trì chứng minh, bảo vệ chủ trương xây dựng công trình thủy điện với quyết tâm chọn đây là công trình trọng điểm ghi lại dấu mốc trên chặng đường phát triển của tỉnh Quảng Trị.

Thủy điện Quảng Trị. Ảnh: THÀNH DŨNG

Hơn 10 năm sau, công trình thủy điện trên sông Rào Quán mới chính thức được khởi công, đó là vào cuối năm 2003. Sau gần 4 năm xây dựng, công trình thuỷ lợi - thuỷ điện Quảng Trị hoàn thành có ý nghĩa to lớn về mặt chính trị, kinh tế và xã hội. Đây là kết quả của sự nỗ lực, vận động để có được công trình lớn của bao thế hệ lãnh đạo tỉnh, là niềm mong đợi của người dân Quảng Trị muốn ‘’xoá đói’’ điện và mang dòng nước mát lành cải tạo đồng ruộng khô cằn. Đây còn là thành quả lao động của hàng ngàn cán bộ, kỹ sư công nhân của hơn 10 nhà thầu trong nước với gần 1.500 ngày đêm lăn lộn trên công trường biến núi cao, suối sâu, rừng rậm thành nơi đặt nền móng công trình, biến dòng sông Rào Quán cạn kiệt về mùa khô, hung dữ về mùa lũ đổ ra biển một cách vô ích thành hồ sinh thái, thành dòng nước được chế ngự để phát điện và bổ sung nước tưới cho những cánh đồng màu mỡ vùng Triệu Phong, Hải Lăng, đó chính là hiệu ích kép mà công trình đã mang lại. Khi đánh giá về hiệu quả công trình thủy lợi - thủy điện Quảng Trị, ông Nguyễn Văn Bài, Giám đốc Sở Nông nghiệp & PTNT cho biết: ‘’Quảng Trị là mảnh đất luôn bị thiên tai hoành hành gây thiệt hại đáng kể về người và tài sản. Bình quân mỗi năm Quảng Trị phải hứng chịu từ 2 - 4 cơn bão, 3 - 5 trận lũ lớn. Đó là chưa kể đến hiện tượng lốc xoáy, lũ sớm thường xuyên xảy ra. Vậy nhưng kể từ khi công trình thủy lợi - thủy điện Quảng Trị đưa vào vận hành đã thật sự cắt lũ một cách hiệu quả cho vùng đồng bằng. Thông thường khi mực nước lũ đạt tần suất 0,1% thì lưu lượng nước đổ về hồ chứa lớn và mực nước hồ dâng cao đến gia cường 482,2 m trong khi đó dung tích trống để trữ lũ là 126,11.106 m 3 . Để giảm thiểu mực nước lũ dâng cao, đặc biệt là khi vùng đồng bằng đang bị ngập lớn nên gia cường nước được tích trữ như trên đã đáp ứng được yêu cầu tích nước phát điện, đảm bảo chống lũ cho vùng hạ du, giảm được tần suất lũ, hạn chế đáng kể thiệt hại về người và tài sản của người dân vùng đồng bằng, đặc biệt là ở địa bàn thấp trũng, vùng ven sông thường xảy ra lũ lụt...” Chỉ tiêu 1 tỷ kWh điện Sau khi công trình hoàn thành, để tiếp quản, vận hành và khai thác có hiệu quả, Công ty Thuỷ điện Quảng Trị được thành lập tháng 3/2007. Đây là công trình lớn và được xây dựng bằng kỹ thuật hiện đại ở nước ta nên cùng với tổ chức sản xuất điện, việc quản lý công trình được Công ty Thủy điện Quảng Trị thực hiện nghiêm ngặt, khoa học đảm bảo đạt hiệu quả sử dụng công trình cao nhất và an toàn nhất.

Một góc lòng hồ Rào Quán. Ảnh: H.N.K

Mặt khác Quảng Trị nằm trong vùng có khí hậu, thời tiết khắc nghiệt, thiên tai bão lũ thường xuyên, công trình lại nằm ở vùng có địa hình rừng núi hiểm trở nên Công ty phải đặc biệt chú trọng công tác đảm bảo an toàn trong mùa bão lũ và thường xuyên duy tu, bảo dưỡng công trình. Hồ chứa thủy lợi, thủy điện Quảng Trị nằm trên sông Rào Quán, một phụ lưu của sông Đakrông. Do đặc điểm địa hình của dãy Trường Sơn gây ảnh hưởng rất lớn đến khí hậu và chế độ thủy văn ở khu vực công trình nên có mưa sớm đầu mùa giúp cho công trình đủ lượng nước để sản xuất điện và điều tiết chống hạn cho vùng hạ lưu, nhưng vào những tháng cuối năm lượng mưa ít nếu không có sự điều tiết tốt để xả lũ hợp lý thì nguy cơ mất an toàn đập gây lũ lụt cho vùng hạ lưu và thiếu nguồn điện sản xuất là rất dễ xảy ra. Vậy nên Công ty đã luôn lập kế hoạch sản xuất và điều tiết nguồn nước một cách an toàn và hợp lý nhất, đảm bảo việc sản xuất điện và thực hiện các chức năng khác. Một ngày đầu năm mới 2011, tôi cùng anh Nguyễn Thanh Hùng, Trưởng phòng Kế hoạch - Vật tư Công ty Thủy điện Quảng Trị ngồi luận bàn về các giá trị thiết thực từ công trình mang lại, đặc biệt là phân tích các yếu tố mang lại sự tăng trưởng về hoạt động sản xuất của Công ty. Lúc đó ở Trung tâm điều hành sản xuất luôn cập nhật vào máy điện thoại anh các thông số sản xuất điện trong ngày đầu tiên của năm mới. Anh vui vẻ cho biết: “Tính đến ngày 31/12/2010, sản lượng điện đạt 305 triệu kWh, vượt 88 triệu kWh so với điện lượng thiết kế trung bình nhiều năm của công trình. Với đà tăng trưởng này, Công ty đã đưa ra chỉ tiêu phấn đấu đạt sản lượng 1 tỷ kWh điện vào cuối quý 1/2011. Lý giải về mốc phấn đấu 1 tỷ kWh điện, anh Hùng cho rằng: ‘’Bất kỳ công trình nào cũng chọn ra một chỉ tiêu phấn đấu để ghi lại dấu mốc trên hành trình phát triển. Vì vậy, ngay từ bây giờ Công ty chúng tôi đã mạnh dạn đưa ra chỉ tiêu sản xuất 1 tỷ kWh điện để làm mục tiêu phấn đấu qua đó khẳng định được sự trưởng thành của Công ty, hiệu quả của công trình đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển quê hương Quảng Trị.’’. Nhờ mạnh dạn đưa ra các chỉ tiêu sản xuất có tính đột phá, tạo sự tăng trưởng mạnh mẽ nên trong nhiều năm liền Công ty Thủy điện Quảng Trị là đơn vị nằm trong tốp dẫn đầu về nộp ngân sách địa phương, chỉ tính riêng trong năm 2010 Công ty nộp ngân sách 23 tỷ đồng, ủng hộ vào quỹ phúc lợi xã hội 90 triệu đồng, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho hàng chục CBCNV. Khởi nguồn từ một ý tưởng táo bạo, vượt qua bao thử thách khắc nghiệt, đến nay Công trình thủy lợi - thủy điện Quảng Trị đã khẳng định giá trị đích thực từ hiệu quả hoạt động của Công ty Thủy điện Quảng Trị và trên lĩnh vực cải tạo môi trường sinh thái, phòng chống thiên tai. Đây có thể coi là một công trình lớn được kết tinh từ ý chí lớn, là thành tựu quan trọng sau bao nhiêu năm tái tạo và dựng xây, thắp sáng thêm niềm tin và khát vọng trên tiến trình đổi mới, phát triển của quê hương. Tân Nguyên