Chuyện về ông Avác ở bản Cuôi

(QT) - Góp nhặt từ những câu chuyện về một ông già ở bản Cuôi, xã Hướng Lập, huyện Hướng Hoá (Quảng Trị) là người đã mở đường cho con chữ Bác Hồ vào với dân bản, chúng tôi quyết tâm băng rừng 6 tiếng đồng hồ từ trung tâm xã đến bản Cuôi để gặp bằng được nhân vật này. Quả đúng như lời kể, người dân bản Cuôi dành nhiều tình cảm tốt đẹp nhất khi nói về ông. Họ mời chào: “Muốn nghe câu chuyện của Avác bản Cuôi thì hãy vào đây. Vào đây uống hớp nước chè pha mật con ong rừng ngọt sánh, chép miệng một cái trơn môi, rồi mình kể cho mà nghe. Câu chuyện dài lắm”.

Ông Avác trên các nẻo đường về với dân bản

Bây giờ những ai có dịp trở lại bản Cuôi đều ngạc nhiên trước sự thay đổi diệu kỳ của bản nằm tận cuối cùng về phía tây tỉnh Quảng Trị. Nếu như cách đây khoảng 10 năm, một lần nghe chúng tôi hỏi đường về bản bằng tiếng Kinh, các cô sơn nữ Cuôi cứ đấm lưng nhau cười vang rừng núi rồi kéo nhau nhảy ào xuống suối kẻo xấu hổ thì bây giờ các cô đã ngân nga các bản nhạc trữ tình, các bài hát ca ngợi Đảng, Bác Hồ kính yêu. Các em nhỏ đã lễ phép khoanh tay từ đầu bản chào khách bằng tiếng Kinh rõ ràng, lại tinh nghịch pha thêm một chút Anh ngữ như: Hello, goodbye. Sự thay đổi lớn lao đó, dân bản không ngớt ngợi ca công lao của ông Avác. Ngày ấy, khi các chiến sĩ biên phòng vào vận động học xoá mù thì người dân bản Cuôi ngơ ngác trước con chữ, khi viết thì cứng cả tay, phát âm mỏi cả miệng. Ngay cả các bậc cao niên cũng lập luận là ở chốn thâm sơn này, đồng bào suốt ngày làm bạn với con cá dưới nước, con heo trên rừng, với nương rẫy thì học con chữ để làm gì. Ông Avác lúc đó là công an viên của thôn phải đến từng nhà giải thích sự thiệt thòi của việc không biết cái chữ, rồi tương lai lớp trẻ sau này. Avác kể lại: “Chỉ vận động suông thì khó để mọi người nghe theo. Mình nghĩ ra một phương pháp là kể chuyện để kích thích tính tò mò của đồng bào”. Từ ngày đó, tranh thủ nơi nào tụ tập đông người là Avác tìm đến để kể chuyện. Trên rẫy, dưới suối, có lúc trên chiếu rượu của thanh niên. Avác nhớ lại: “Mình kể các mẩu chuyện về Bác Hồ kính yêu, về người Vân kiều được mang họ Hồ, về chiến công của Quân đội Nhân dân Việt Nam, rồi sự tích của nhiều loài vật... Mọi người càng nghe càng thích thú và thắc mắc sao Avác biết được nhiều câu chuyện hay đến thế. Mình trả lời những câu chuyện này đều được viết trong sách, ngày xưa Avác được cán bộ dạy cho cái chữ nên đọc được. Nếu biết được con chữ thì biết được nhiều chuyện hay lắm”. Thấy mọi người có vẻ muốn học, Avác bàn với các chiến sĩ biên phòng và lấy ngay nhà của mình làm lớp học xóa mù. Bản thân ông cùng với 5 người con trai tiên phong ghi tên đầu tiên và học tập chuyên cần. Lớp học lúc đầu chỉ 6 bố con ông Avác, một thời gian ngắn lên 10 người, rồi 20, sau đó đông quá phải chia làm nhiều lớp trong một ngày. Kể từ đó, bên dòng Sêbănghiêng thường văng vẳng tiếng học bài của người dân bản Cuôi. Tình yêu trai gái ngày xưa chỉ là ánh mắt hay tiếng khèn lá vu vơ nay thay thế bằng những cánh thư với dòng chữ yêu thương đằm thắm. Một không khí thi đua học tập dấy lên trong toàn thôn. Thượng tá Nguyễn Thế Tân, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Cù Bai tâm sự: “Trong công tác xóa mù của chiến sĩ mang quân hàm xanh thì công lao ông Avác rất lớn. Nếu không có nỗ lực của Avác, chúng tôi thực sự gặp rất nhiều khó khăn”. Hơn 15 năm làm công an viên, ông Avác miệt mài trên các nẻo đường đến với những gia đình khó khăn cần giúp đỡ. Ông đã vận động nhiều thanh niên ngừng tiếp tay cho các hoạt động khai thác tài nguyên trái phép. Ông Hồ Khon, trưởng bản Cuôi cho biết: “Bất kỳ lúc nào trên địa bàn bản xảy ra vụ việc đều được ông Avác giải quyết thấu tình đạt lý nên bà con rất tin tưởng và dành nhiều tình cảm cho ông”. Khi nghe hỏi về những vất vả của người công an viên ở bản vùng cao, ông Avác chân thành: “Mỗi lần đi họp là vất vả nhất vì đường đi quá xa xôi và hiểm trở. Từ bản Cuôi đến trung tâm xã Hướng Lập gần 20 km nhưng phải đi bộ hơn nửa ngày đường. Thế nên lần nào cũng phải ở lại xã một đêm. Đó là chưa kể nhiều lần suýt mất mạng vì lũ quét bất ngờ ập về”. Khó khăn, vất vả và nguy hiểm là thế, nhưng ngọn lửa nhiệt tình cách mạng luôn cháy sáng trong ông. Để rồi, bất cứ khi nào, người dân bản Cuôi và chính quyền địa phương cần đều có Avác xung phong đi đầu. Bài, ảnh: MINH ANH