Bước ngoặt cuộc đời từ mùa Thu cách mạng năm 1945

(QT) - Với lịch sử Việt Nam, tháng Tám - mùa Thu năm 1945 đã trở thành một mốc son chói lọi đánh dấu bước ngoặt đổi thay của đất nước, từ một nước thuộc địa nửa phong kiến, Việt Nam trở thành nước Dân chủ cộng hòa, mở ra kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội. Còn với Đại tá Lương Chí Hiền, một người con của thôn Vân Hòa, tổng An Cư, (nay là xã Triệu Hòa, huyện Triệu Phong), kể từ giây phút được cầm trên tay vũ khí thô sơ là giáo mác, búa liềm và lá cờ đỏ sao vàng cùng đồng bào tham gia mít tinh tổng khởi nghĩa giành chính quyền tháng 8/1945, cuộc đời ông đã bước sang một trang mới, đầy hào hùng và tươi sáng.

Đại tá Lương Chí Hiền và những hồi ức tham gia biểu tình giành chính quyền năm 1945

Tuổi 90 không làm mờ phai trong trí nhớ Đại tá Lương Chí Hiền những ký ức đẹp đẽ của những ngày mùa thu lịch sử tháng 8/1945. Hơn 7 thập kỷ đã qua nhưng hôm nay khi kể lại thời khắc tham gia khởi nghĩa giành chính quyền, ông Hiền vẫn nhớ như in từng chi tiết, như tự mình vẽ lại bức tranh sống động sục sôi khí thế của những ngày cả dân tộc cùng “Rũ bùn đứng dậy sáng lòa!” (Đất nước- Nguyễn Đình Thi). “Đó là những ngày gần cuối tháng 8, cùng với nhân dân khắp nơi trong tỉnh, người già, người trẻ, phụ nữ, thanh niên trong tổng An Cư âm thầm mà phấn khởi chuẩn bị các dụng cụ để chờ ngày mít tinh tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Lúc bấy giờ tôi 18 tuổi, tham gia sinh hoạt thanh niên tại địa phương. Tôi còn nhớ suốt đêm 21/8, không chỉ riêng tôi mà dường như người dân cả làng, cả tổng nôn nao không ngủ được. Vũ khí thô sơ như gậy gộc, dây, giáo, mác, dụng cụ lao động đã được thông báo chuẩn bị sẵn sàng rồi, vậy mà suốt ngày đó cứ đi ra đi vào sửa soạn, cất đặt lên xuống mãi. Tâm trạng háo hức, mong chờ dù không thể hình dung được sự kiện lớn lao đó sẽ diễn ra như thế nào. Đến chiều 22/8, Ủy ban khởi nghĩa tỉnh chính thức phát lệnh Tổng khởi nghĩa. Tờ mờ sáng 23/8, tôi hòa vào dòng người của thôn Vân Hòa, trên tay cầm vũ khí giáo mác, dây, gậy, cờ đỏ sao vàng tiến về đình làng tập hợp thành từng trung đội để kéo quân lên tập kết tại đường 64. Đây chính là một trong bốn địa điểm tập kết của các đội vũ trang để tiến vào thị xã theo 4 cánh quân lớn là: Dọc tỉnh lộ 64 (gồm các tổng An Dạ, Bích La, An Cư), dọc đường Ba Bến (gồm tổng An Lưu và một phần tổng An Cư), dọc Quốc lộ 1 A (các lực lượng của tổng An Đôn), dọc nhà ga xe lửa (gồm các tổng An Thái, một phần tổng Văn Vận). Dọc đường, người dân vừa đi vừa hô vang khẩu hiệu: “Đả đảo chính quyền bù nhìn Bảo Đại - Trần Trọng Kim”, “Việt Minh muôn năm! Độc lập, tự do muôn năm!”. Khí thế sục sôi mạnh mẽ, từng đoàn người hùng dũng kéo quân về thị xã như một dòng thác cách mạng sẵn sàng cuốn trôi bè lũ cướp nước và bán nước. Vào thời điểm lúc 1 giờ ngày 23/8/1945, các đơn vị làm nhiệm vụ chiến đấu cũng đã đột nhập vào nội thị chiếm lĩnh tất cả các vị trí đã được phân công từ trước. Cùng lúc, các đơn vị làm nhiệm vụ biểu tình thị uy chính trị cũng từ các hướng tiến về thị xã. Theo lệnh của Ủy ban khởi nghĩa, toàn bộ các đơn vị chuyển sang biểu tình thị uy. Cả thị xã là một biển người, băng cờ, khẩu hiệu và tiếng trống mõ, thanh la vang dậy đất trời. Chính quyền địch hoàn toàn tê liệt, không có phản ứng gì. Đúng 5 giờ ngày 23/8, đồng chí Trần Hữu Dực hạ cờ “quẻ ly”, treo cờ đỏ sao vàng 5 cánh của Việt Minh lên tầng trên dinh tỉnh trưởng. 9 giờ ngày 23/8, một cuộc mít tinh lớn được tổ chức trước tòa công sứ Pháp (lúc này là trụ sở của Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Quảng Trị), đồng chí Trần Hữu Dực tuyên bố xoá bỏ chính quyền bù nhìn, trịnh trọng tuyên bố thành lập Ủy ban nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Quảng Trị. Sau lời tuyên bố vừa dứt, quần chúng nhân dân phấn khích vỗ tay vang trời, một khí thế hân hoan cực độ, niềm vui, hạnh phúc như vỡ òa sau bao tháng ngày chịu cảnh lầm than áp bức. Cũng tại cuộc mít tinh này, vào lúc 12 giờ trưa 23/8, thay mặt Ủy ban khởi nghĩa tỉnh, Chủ tịch Trần Hữu Dực đọc Quân lệnh số 2 với nội dung “Mở cuộc đăng ký tuyển quân cấp tốc thành lập Chi đội giải phóng quân của tỉnh với tổng số 1.500 người cả cán bộ và chiến sĩ. Chi đội gồm 4 tiểu đoàn: Ba tiểu đoàn nam là d13/d14/d15 và một tiểu đoàn nữ cùng một số đơn vị trực thuộc như thông tin, công binh, trinh sát”. Hưởng ứng quân lệnh của đồng chí Trần Hữu Dực và cũng là nguyện vọng tha thiết của bản thân từ lâu, tôi chính thức ghi danh nhập ngũ, tham gia Chi đội Thiện Thuật”. Đại tá Lương Chí Hiền ngừng câu chuyện giữa dòng hồi ức như chảy tràn, sự xúc động vẫn còn nguyên trên nét mặt: “Có trải qua những năm tháng lầm than chịu ách thống trị của giặc Pháp, của phát xít Nhật mới thấu hiểu được ý nghĩa lớn lao của Cách mạng Tháng Tám, cuộc cách mạng đưa người dân Việt Nam từ thân phận nô lệ trở thành người chủ đất nước, chủ vận mệnh dân tộc. Với tôi, cuộc cách mạng này đã mở lối dẫn tôi vào con đường binh nghiệp dài lâu sau này”. Ông tham gia kháng chiến chống Pháp ròng rã 9 năm, chinh chiến trên các mặt trận từ đồng bằng Bắc Bộ, rồi đi B, dẫn 20 sĩ quan vào chiến trường Quảng Trị tham gia chiến đấu bảo vệ Thành Cổ…Từ một chiến sĩ kiên cường của Chi đội Thiện Thuật đến một vị đại tá với nhiều thành tích vẻ vang trong chiến đấu, từng chứng kiến nhiều thời khắc quan trọng của lịch sử, nhưng với Đại tá Lương Chí Hiền, hồi ức đẹp đẽ về những ngày mùa Thu tháng Tám năm 1945, khi được vinh dự hòa vào dòng người tham gia khởi nghĩa giành chính quyền chính là dấu ấn không thể mờ phai, bởi với ông, “ngày mùa thu năm ấy đã cho tôi con đường sáng, con đường cách mạng để cống hiến và trưởng thành”. Bài, ảnh: THANH TRÚC