Báu vật của người Hà Lăng

(TTO) - Đến làng Đăk Ôn của tộc người Hà Lăng (xã Đăk Long, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum) bạn sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng những bộ áo quần được làm bằng vỏ cây rừng có cách đây hàng trăm năm.

Đội cồng chiêng múa xoang của làng Đăk Ôn trong những bộ quần áo được làm bằng vỏ cây - Ảnh: Thảo Nhi

12 bộ áo quần được làm bằng vỏ cây này đang được các thế hệ người Hà Lăng lưu giữ cẩn thận và coi như báu vật của làng. Đây là những bộ áo quần “độc nhất vô nhị” ở cực bắc Tây nguyên.

Nghe làng có khách, trưởng thôn A Xen chụm hai bàn tay làm loa để thông báo cho thanh niên nam nữ đang làm nương rẫy tận bên kia sườn núi nhanh chân trở về làng, “diện” những bộ đồ cho khách lạ chiêm ngưỡng.

Trong tiếng cười nói râm ran, cô sơn nữ Y Sớm tỏ ra rất tự hào khi được khoác lên mình chiếc áo làm bằng vỏ cây từ xa xưa mà cha ông để lại: “Mình rất tự hào khi nhiều thế hệ người Hà Lăng đã ý thức được việc bảo tồn, lưu giữ những bộ áo quần độc đáo này. Bây giờ không chỉ được ngắm nhìn, mà còn được khoác nó lên người nữa”.

Già làng A Đôi cho biết cả Tây nguyên duy nhất chỉ làng Đăk Ôn còn lưu giữ được những bộ đồ làm bằng vỏ cây: “Mỗi dịp các buôn làng gần xa có lễ hội, để có một buổi cồng chiêng mỹ mãn, họ lại tìm đến làng mình để mượn và không ít người các buôn làng khác mong ước có được bộ đồ này. Cũng có nhiều người hỏi mua, họ nói trả rất nhiều tiền nhưng làng mình không bán đâu. Bán là có tội với ông bà tổ tiên, có tội với Yàng và các đấng thần linh. Người Hà Lăng coi đây là báu vật linh thiêng của làng đó!”.

Theo ông A Xen, để có được những bộ áo quần bằng vỏ cây (nặng khoảng 2kg), người Hà Lăng phải vượt hàng chục cây số vào tận rừng sâu giáp với nước Lào để tìm cây L’ong Ka Phoong, một loại cây rất hiếm gặp. Sau đó, dùng dao nhọn bóc tách vỏ với thân cây, nhưng chỉ lấy vỏ lụa (nằm giữa thân gỗ với vỏ cây), rồi dùng chày khắc đẽo hình răng cưa đập nát vỏ cây, đem phơi khô và ngâm nước độ khoảng một ngày. Đến khi vớt ra, tiếp tục đập cho mềm, nhuyễn.

“Riêng việc đi tìm cây La Phâh để làm chỉ khâu cũng rất khó khăn, phải dùng duy nhất loại cây này làm chỉ thì mới đảm bảo độ bền chắc. Sau đó mới ngồi khâu ghép từng sợi lại với nhau để thành những bộ quần áo. Các tộc người xung quanh khi nhìn thấy những bộ áo quần này họ mê mẩn lắm” - ông Xen cho biết.

Thấy tôi phân vân về viền vải đỏ được khâu bao quanh đường tà, ống tay áo... như hiểu ra ý tôi, ông A Dao - một người trong làng - phá lên cười lớn: “Trước đây không có làm vậy đâu, cách đây chừng mười năm, một lần đi biểu diễn tại các lễ hội, mình quyết định làm thêm vải đỏ như vậy cho đẹp, cho thêm phần rực rỡ đó thôi. Ngày xưa chỉ dùng sợi chỉ La Phâh khâu vào là đủ rồi”.

Ngoài các bộ áo quần được làm bằng vỏ cây, làng Đăk Ôn còn lưu giữ được tám bộ cồng chiêng, trong đó nhiều bộ hàng trăm năm tuổi.

Cuộc sống mới đang thay da đổi thịt từng ngày ở vùng đất biên giới, và ký ức người xưa được gìn giữ trong từng nét chỉ trên các bộ quần áo nơi đây đã làm ấm lòng những người khách phương xa như chúng tôi.

TRẦN THẢO NHI