Bảo vật hoàng cung ra mắt công chúng

(TTO) - TS Vũ Quốc Hiền, phó giám đốc Bảo tàng Lịch sử VN, nhấc cao đầu gối bước những bước nhỏ trong không gian tối hơn những khu trưng bày khác tại Bảo tàng Lịch sử VN.

Tại đây, trong khoảng nửa giờ, vị phó giám đốc này cùng hội đồng khoa học của bảo tàng duyệt hiện vật và cách trưng bày lần cuối, chuẩn bị cho triển lãm bảo vật hoàng cung khai mạc ngày 9-10.

Mũ vàng của vua triều Nguyễn, thế kỷ 19

Ấn triện

“Ánh sáng trên trần nhà sẽ tối hơn để khách hoàn toàn bị thu hút vào những hiện vật trưng bày” - một cán bộ bảo tàng cho biết. Giữa căn phòng “trầm” hơn đó, bốn tủ hiện vật có kích thước tương đương buồng điện thoại công cộng như những khối ngọc tỏa sáng giữa không gian chừng 40m 2 . Từ trần tủ, tám chiếc đèn bé xíu chiếu xuống thứ ánh sáng trắng ấm dịu lên bệ đỡ hiện vật giống chất liệu đá ngọc trắng đục. Tại dãy tủ ngang trưng bày ấn, kiếm không ai có thể đếm nổi số đèn bé li ti trên một ống kim loại dài chiếu vào hiện vật.

“Chúng tôi không sử dụng đèn bình thường vì nhiệt độ có thể làm hỏng bảo vật. Bảo vật hoàng cung được chiếu sáng bằng cáp quang. Còn kính tủ trưng bày có thể chịu được lực đập của các loại búa...” - ông Hiền cho biết. Ánh mắt ông vẫn đắm đuối không rời những bảo vật hoàng cung mà chính mình cùng đồng nghiệp đã gìn giữ, phục dựng bao lâu nay, nay lần đầu tiên được ra mắt công chúng.

Kiếm vàng chuôi ngọc - Ảnh: H.Điệp

Hai chiếc mũ vàng của vua triều Nguyễn (thế kỷ 19) hứa hẹn sẽ thu hút công chúng do tư liệu trang phục của các triều đại phong kiến vốn không nhiều. Một cán bộ bảo tàng cho biết số mũ này được phục chế trong khuôn khổ một dự án phục chế mũ đã tiến hành từ hai năm trước. Khi bắt đầu dự án, chiếc mũ đã hư hỏng trầm trọng, chỉ là một “búi” những chi tiết bằng vàng gắn trên hình hài mũ đã mất hoàn toàn hình dáng.

Bảo vật hoàng cung nhìn chung gợi sự ấm áp vì cách trang trí không quá rườm rà, cầu kỳ hay hoành tráng, kiểu cách. Ngay cả những cuốn sách bằng vàng nặng tới hàng ký của nhà vua cũng được chạm khắc khá “kiệm” tuy ở trình độ tinh xảo.

Khi TS Hiền kể bằng giọng trầm lãng đãng về “đường tới Bảo tàng lịch sử” của chúng, người ta càng thấy chúng thân thương, như thể chính mình cũng là người trong hoàng tộc. Đã có một câu chuyện không chính thức về những bảo vật này, rằng thời gian kháng chiến chống Pháp gian khổ, do tài chính khó khăn đã có ý kiến đề nghị bán những bảo vật này đi để có thêm ngân sách nhưng Bác Hồ vẫn kiên quyết giữ lại. Những di sản ấy, sau gập ghềnh đường đi kháng chiến, cũng đã trở về thủ đô.

Và làm sao có thể không rưng rưng khi ngay trước không gian triển lãm có một đôn trà với con triện, giấy mực để ta có thể đóng dấu trên giấy rồi đề rằng mình đã đến đây thưởng lãm những bảo vật này. “Tôi nghĩ đấy là sự tương tác với di sản thật hiệu quả” - TS Hiền nói, tay đóng con dấu mực đỏ lên tấm giấy trắng...

LINH ĐAN

50 năm và 21 hiện vật Bộ sưu tập hiện vật quý giá này bao gồm những bảo vật liên quan đến đời sống của các vua, hoàng hậu triều Nguyễn được bàn giao từ triều đình nhà Nguyễn cho đại diện Chính phủ lâm thời năm 1945 và được Bảo tàng Lịch sử VN bảo quản cất giữ bấy nay. Năm 1961, lần đầu tiên những hiện vật này được Bảo tàng Lịch sử tổ chức trưng bày tại thủ đô Hà Nội, tuy nhiên chiếc ấn Hoàng hậu chi bảo của Nam Phương hoàng hậu đã bị mất trộm trong lần trưng bày này. Bởi vậy toàn bộ số hiện vật quý hiếm này được chuyển đến gửi tại kho bảo quản đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước VN. Sau bao năm nằm im lìm trong kho bảo mật ấy, phải đến năm 2007 khi Bảo tàng Lịch sử VN xây dựng được kho bảo quản đặc biệt, những bảo vật này mới được bàn giao lại. Tuy nhiên, một số hiện vật bằng gỗ, ngà voi đã bắt đầu bị mủn và một số hiện vật bằng kim loại: vàng, bạc... bị oxy hóa và xấu đi. Từ đó đến nay, gần 3.000 hiện vật này cũng chỉ phục vụ mục đích nghiên cứu chứ chưa lần nào được trưng bày cho công chúng cả nước chiêm ngưỡng. Trong tổng số 2.874 hiện vật mà Bảo tàng Lịch sử đang bảo quản, đợt trưng bày này mới chỉ giới thiệu 21 hiện vật. Theo bảo tàng, sở dĩ có con số ít ỏi này vì đây là những hiện vật hết sức đặc biệt và quý giá: mũ vàng, kiếm vàng, bảo ấn truyền quốc... nên công tác bảo vệ hết sức nghiêm ngặt. H.ĐIỆP

Các hoạt động chính ngày 8-10 7g: Chương trình văn hóa nghệ thuật của tuổi trẻ thủ đô và cả nước xung quanh hồ Gươm, các địa điểm sân khấu ngoài trời toàn thành phố. 9g: Khánh thành công viên Hòa Bình tại Xuân Đỉnh, Từ Liêm. Khánh thành Trung tâm Đào tạo vận động viên cấp cao Hà Nội tại Mỹ Đình, Từ Liêm. 20g: Chương trình giao lưu Thăng Long - hồn thiêng sông núi với sự tham gia của 1.000 anh hùng và bà mẹ VN anh hùng tại Trung tâm Hội nghị quốc gia. Chương trình Lễ hội đường phố của tuổi trẻ thủ đô và cả nước tại quảng trường Ngân hàng Nhà nước, 49 Lý Thái Tổ.