Áp dụng GMP và SSOP vào quản lý chất lượng nông lâm thủy sản

(QT) - Nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa nông lâm thủy sản, an toàn cho người tiêu dùng, thuận lợi trong quá trình truy xuất nguồn gốc sản phẩm và đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về chất lượng an toàn thực phẩm, thời gian qua Chi cục Quản lý chất lượng nông lâm sản và thủy sản tỉnh Quảng Trị (QLCLNLS&TS) đã tiến hành hướng dẫn, hỗ trợ triển khai việc áp dụng GMP, SSOP cho các cơ sở sản xuất kinh doanh sản phẩm nông lâm thủy sản trên địa bàn toàn tỉnh. Bên cạnh đó, từ nguồn kinh phí chương trình mục tiêu quốc gia, Chi cục đã hỗ trợ thuê Công ty Globocert chứng nhận đạt tiêu chí GMP cho 2 cơ sở chế biến nước mắm là: Doanh nghiệp sản xuất nước mắm Huỳnh Kế (tại xã Vĩnh Tân, huyện Vĩnh Linh) và cơ sở sản xuất nước mắm Việt Hà (tại thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh), 1 Cơ sở chế biến sứa của chị Nguyễn Thị Thiếc (tại thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh), 1 cơ sở chế biến cà phê thóc là Công ty TNHH Tường Quân (tại xã Hướng Phùng, huyện Hướng Hóa).

Kiểm tra việc đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm trong sản xuất nước mắm

Trao đổi với chúng tôi về lợi ích của việc áp dụng GMP và SSOP vào quản lý chất lượng nông lâm thủy sản, Chi cục trưởng Chi cục QLCLNLS&TS Phan Hữu Thặng cho biết: Một doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn GMP sẽ cải thiện được cơ bản và toàn diện điều kiện vệ sinh an toàn của cơ sở sản xuất cũng như các hoạt động sản xuất và đáp ứng các yêu cầu của pháp luật về quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm. Bên cạnh đó các lợi ích theo sau mà GMP đem lại là: Tiêu chuẩn hóa điều kiện vệ sinh và hoạt động kiểm soát vệ sinh nhà xưởng, con người, hoạt động sản xuất. Tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai HACCP, ISO 22000; giảm phần lớn nguy cơ ngộ độc, kiện cáo, phàn nàn của khách hàng. Tăng cường uy tín, sự tin cậy, sự hài lòng của nhà phân phối và khách hàng và cải thiện hoạt động tổng thể của doanh nghiệp.

Kỹ sư Nguyễn Hữu Định, Trưởng phòng Quản lý chất lượng, Chi cục QLCLNLS&TS giải thích: Quy phạm sản xuất tốt (GMP) là các biện pháp, thao tác thực hành cần tuân thủ nhằm đảm bảo sản xuất ra những sản phẩm đạt chất lượng và an toàn. Tại các cơ sở thu mua, sản xuất sản phẩm nông lâm thủy sản để áp dụng được GMP cần phải đủ điều kiện gồm: Nhà xưởng, trang thiết bị như: nền nhà, tường, trần, mái che, dụng cụ vệ sinh, phương tiện chiếu sáng, dụng cụ an toàn trong trường hợp khẩn cấp, dụng cụ chứa đựng, dụng cụ phân loại thủy sản phải làm bằng vật liệu bền, nhẵn, dễ làm vệ sinh, khử trùng đảm bảo không lây nhiễm cho sản phẩm; kiểm soát vệ sinh nhà xưởng, làm vệ sinh nhà xưởng, xử lý chất thải, bảo quản hóa chất nguy hại, đồ dùng cá nhân; kiểm soát về con người như: yêu cầu đảm bảo về sức khỏe, cách ly nguồn lây nhiễm, vệ sinh cá nhân, tập huấn, phân công trách nhiệm. Về phương tiện vận chuyển cần sử dụng phương tiện vận chuyển chuyên dùng đảm bảo giữ được độ tươi, hợp vệ sinh (như xe lạnh) để vận chuyển thành phẩm. Còn Quy phạm vệ sinh (SSOP) là qui trình làm vệ sinh và thủ tục kiểm soát vệ sinh, bao gồm các lĩnh vực cần xây dựng như: An toàn của nguồn nước; an toàn của nước đá; các bề mặt tiếp xúc với sản phẩm; ngăn ngừa sự nhiễm chéo; vệ sinh cá nhân; bảo vệ sản phẩm không bị nhiễm bẩn; sử dụng, bảo quản hoá chất; sức khoẻ công nhân; kiểm soát động vật gây hại; và chất thải.

Qua thực hiện 4 mô hình chứng nhận đạt tiêu chí GMP, nhìn chung về cơ bản các cơ sở sản xuất, kinh doanh sản phẩm nông, lâm, thủy sản đã bố trí nhà xưởng, trang thiết bị, con người và thiết lập chương trình quy phạm sản xuất tốt (GMP), quy phạm vệ sinh (SSOP) phù hợp, tương ứng với quy mô của cơ sở, đủ điều kiện đảm bảo VSATTP theo quy chuẩn hiện hành. Đơn cử như Cơ sở sản xuất nước mắm Việt Hà, 1 trong 2 cơ sở sản xuất nước mắm đạt chứng nhận GMP trên địa bàn tỉnh. Từ khi áp dụng chương trình quy phạm sản xuất tốt (GMP), cơ sở đã bố trí quy trình sản xuất phù hợp từ khâu tiếp nhận nguyên liệu đến chế biến ra thành phẩm. Mỗi công đoạn sản xuất đều kiểm soát chặt chẽ, mỗi lô thành phẩm đều có ký hiệu mã số riêng để dễ truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Trao đổi với chúng tôi, chị Trần Thị Hà, chủ cơ sở cho biết: Bằng phương pháp chiết xuất nước mắm gia truyền của gia đình, tuyệt đối không sử dụng các hóa chất độc hại, đã tạo ra sản phẩm nước mắm Việt Hà có vị đậm đà muối biển, vị thanh, ngọt của cá biển tươi nên chỉ trong thời gian ngắn sản phẩm nước mắm mang tên Việt Hà đã chinh phục được người tiêu dùng trong vùng, được người tiêu dùng công nhận và tin cậy sử dụng. Để đáp ứng yêu cầu của thị trường, cơ sở sản xuất nước mắm của chị đã cải tiến, đưa vào sử dụng dây chuyền sản xuất nước mắm hiện đại dựa trên phương pháp chiết xuất truyền thống. Đồng thời ứng dụng những kiến thức VSATTP theo tiêu chuẩn GMP và SSOP, thực hiện quy trình kín và thẳng dòng từ khâu chượp đến đóng chai, đảm bảo sản phẩm nước mắm Việt Hà là sản phẩm sạch, không sử dụng hóa chất độc hại, chất bảo quản, có nồng độ đạm phù hợp . Hai năm trở lại đây, sứa biển được các cơ sở kinh doanh ở thị trấn Cửa Việt đặt hàng với số lượng lớn. Sứa biển được ngư dân khai thác xong tập kết về các điểm thu mua tại các trục đường gần bãi biển để cho lên xe chở về các cơ sở chế biến thành nguyên liệu thô (sứa ướp muối) và được xuất bán sang thị trường Trung Quốc. Tuy nhiên do chỉ sản xuất theo dạng nguyên liệu thô nên giá trị của sản phẩm còn thấp. Nhận thấy đây là một hướng đi mới, năm 2012 chị Nguyễn Thị Thiếc, chủ Cơ sở sản xuất sứa Cửa Việt đã ra tận Thái Bình, Hải Phòng học hỏi kinh nghiệm các xưởng chế biến sứa ở đây và đã tìm ra bí quyết chế biến, cách trộn hương liệu biến con sứa mềm nhũn trở thành món đặc sản biển có độ giòn, hương vị đặc biệt. Từ khi được Chi cục QLCLNLS&TS hỗ trợ áp dụng chương trình quy phạm sản xuất tốt (GMP), bản thân chị trực tiếp lựa chọn nguyên liệu, hướng dẫn công nhân tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Nhờ vậy, sứa chế biến ra đến đâu, khách hàng tìm đến đặt hàng hết đến đó, trung bình mỗi năm cơ sở sản xuất của chị bán ra thị trường từ 30 – 40 tấn sứa. Bên cạnh các cơ sở được Chi cục hỗ trợ chứng nhận đạt tiêu chuẩn GMP, hiện nay trên địa bàn tỉnh có 9 cơ sở thu mua thủy sản tự xây dựng và áp dụng GMP, SSOP, 2 cảng cá áp dụng SSOP. Tuy nhiên qua kiểm tra sau áp dụng GMP, SSOP tại các cơ sở thu mua thủy sản việc ghi chép trong các biểu mẫu ban hành kèm theo hồ sơ GMP, SSOP chưa đầy đủ. Nguyên nhân là do tại các cơ sở này chỉ có 1- 2 lao động nên việc ghi chép hồ sơ cũng gặp nhiều khó khăn. Mặt khác, để áp dụng GMP, SSOP đòi hỏi đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh sản phẩm nông lâm thủy sản cần phải đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị phù hợp. Tuy nhiên hiện nay đầu ra cho sản phẩm tại các cơ sở này cũng đang gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với các sản phẩm thông thường khác. Ông Phan Hữu Thặng, Chi cục trưởng Chi cục QLCLNLS&TS cho biết: Hiện nay các cơ sở sản xuất, kinh doanh sản phẩm nông lâm thủy sản còn e ngại trong việc áp dụng GMP và SSOP là do khi áp dụng một hệ thống quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm đồng nghĩa với chi phí trong việc nâng cấp các thiết bị, nguồn nhân lực tăng lên, đây chính là rào cản lớn nhất cho các cơ sở này. Hơn nữa, các vấn đề khác như không đủ điện, nước, hệ thống thoát nước thải, phương tiện vận chuyển cũng là những thách thức không nhỏ. Ngoài ra chủ các cơ sở này có thểý thức được vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm, tuy nhiên họ quá bận rộn với các công việc kinh doanh mà không nhận thức được tầm quan trọng của việc áp dụng các hệ thống quản lý an toàn thực phẩm này. Để khắc phục những vấn đề này, trong thời gian tới Chi cục QLCLNLS&TS sẽ tiếp tục triển khai hỗ trợ việc áp dụng các tiêu chuẩn sản xuất an toàn thực phẩm trong nông nghiệp. Đồng thời tăng cường việc tập huấn, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng về những lợi ích của việc áp dụng GMP và SSOP. Có thể nói, thành công của các mô hình áp dụng Quy phạm sản xuất tốt (GMP) đã cho thấy một hướng đi đầy triển vọng, tuy nhiên để nhân rộng vẫn còn nhiều khó khăn cần khắc phục, đòi hỏi sự vào cuộc của nhiều cơ quan chức năng và chính quyền địa phương. Đó là phải kiểm soát được nguyên liệu đầu vào từ hoạt động khai thác, nuôi trồng và có cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh sản phẩm nông lâm thủy sản bỏ vốn đầu tư cơ sở, trang thiết bị theo Chương trình quản lý chất lượng áp dụng nguyên tắc HACCP, GMP, SSOP. Bài, ảnh: THỤC QUYÊN