QTO - Năm học 2025 - 2026 là năm cả nước triển khai thực hiện Nghị quyết số 71/NQ-TW, ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị (Nghị quyết số 71/NQ-TW) về hiện đại hóa, đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (GD-ĐT); đồng thời thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Thực tiễn này mang đến nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng đặt ra không ít khó khăn, thách thức đối với ngành GD-ĐT.

Xã Lìa là địa phương mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập 3 xã: Thuận, Thanh và Lìa (cũ), với chiều dài biên giới 25km và dân số hơn 14.000 người. Toàn xã hiện có 11 trường học, trong đó 10 trường thuộc quản lý của UBND xã và 1 trường THPT do Sở GD-ĐT quản lý. Việc sắp xếp, tổ chức lại bộ máy quản lý giáo dục ở đây được chính quyền địa phương quan tâm chỉ đạo, nhằm đáp ứng yêu cầu của mô hình quản lý mới, đồng thời bảo đảm quyền học tập và phát triển của học sinh vùng biên giới.

Thời gian qua, cùng với việc kiện toàn tổ chức bộ máy, xã Lìa còn tập trung rà soát mạng lưới trường lớp trên địa bàn để kịp thời nắm bắt những khó khăn, vướng mắc nhằm đề xuất các giải pháp khắc phục hiệu quả.

Trước mắt, xã Lìa sẽ chọn 1-2 trường làm điểm trong xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia - Ảnh: NH.V

Chủ tịch UBND xã Lìa Trần Đình Dũng cho biết: Theo phân cấp hiện hành, việc bổ nhiệm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã. Tuy nhiên, sau khi triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể về phân cấp cán bộ khiến một số trường học dù thiếu lãnh đạo nhưng chưa thể bổ nhiệm.

Một khó khăn khác là trong năm học 2025–2026, số lớp và điểm trường tăng, nhưng biên chế giáo viên không được điều chỉnh tương ứng. Giáo viên phải dạy vượt giờ nhưng lại không có cơ sở pháp lý để thanh toán chế độ làm thêm giờ, gây nhiều áp lực cho đội ngũ nhà giáo tại địa phương. Hiện tại, xã Lìa còn đối mặt với không ít khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các trường học. 14 điểm trường chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nên rất khó khăn trong việc đầu tư xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất. Một số trường học đã xuống cấp nhưng chưa có kinh phí sửa chữa. Hiện tại, trên địa bàn xã chưa có trường học đạt chuẩn quốc gia mức độ 1; không ít trường mầm non thiếu thiết bị dạy học tối thiểu…

Để khắc phục những bất cập hiện nay, xã Lìa đã đặt ra một số giải pháp trong thời gian tới. Trước mắt, sẽ chọn 1–2 trường làm điểm xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia, trên cơ sở huy động nguồn lực từ ngân sách, các chương trình mục tiêu quốc gia và xã hội hóa để đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, thiết bị, cảnh quan và đội ngũ giáo viên.

Xã đặt mục tiêu đến năm 2030, ít nhất 50% trường học trên địa bàn đạt chuẩn quốc gia. Đồng thời, tiếp tục quy hoạch lại mạng lưới trường lớp theo hướng tập trung, đầu tư xây dựng trường nội trú, bán trú ở bậc tiểu học và THCS, bảo đảm điều kiện học tập, sinh hoạt cho học sinh.

“Để đạt được các mục tiêu trên, xã Lìa mong nhận được sự quan tâm giúp đỡ nhiều hơn nữa từ các cấp, ngành nhằm tháo gỡ những những khó khăn, vướng mắc, tăng cường nguồn lực nhất là việc đầu tư kinh phí xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất cho các trường học thuộc địa bàn đặc biệt khó khăn”, Chủ tịch UBND xã Lìa Trần Đình Dũng bày tỏ.  

Một tiết học của các em học sinh Trường mầm non Lâm Thủy (xã Kim Ngân) - Ảnh: NH.V

Việc triển khai mô hình chính quyền 2 cấp đang đặt ra không ít khó khăn cho ngành giáo dục, đặc biệt là tình trạng thiếu cán bộ quản lý có chuyên môn tại cấp xã, phường. Theo quy định, phòng văn hóa – xã hội cấp xã chịu trách nhiệm tham mưu và phối hợp triển khai các chương trình, kế hoạch, dự án giáo dục, đồng thời tham gia quy hoạch, sử dụng đất cho phát triển giáo dục tại địa phương. Vì khối lượng công việc lớn nên cần được bổ sung biên chế cho vị trí chuyên viên phụ trách giáo dục nhằm tham mưu hiệu quả cho lãnh đạo trong các quyết định quan trọng liên quan đến giáo dục địa phương.

Chia sẻ về công tác quản lý giáo dục ở cấp xã, chị Nguyễn Thị Hồng Khuyến, chuyên viên Phòng Văn hóa-Xã hội xã Đông Trạch cho biết: Xã hiện có 14 trường học thuộc diện quản lý. Sau hơn 2 tháng triển khai mô hình chính quyền 2 cấp, xã gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong công tác quản lý giáo dục do khối lượng công việc lớn nhưng nhân lực lại mỏng. Thực tế cho thấy, cấp xã được giao nhiều nhiệm vụ quan trọng liên quan đến giáo dục, nhưng nếu chỉ giao cho chuyên viên phòng văn hóa – xã hội thì rất khó sâu sát hết, vì cán bộ văn hóa phải kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực. Vì vậy, cần bổ sung biên chế chuyên trách giáo dục cho cấp xã để triển khai tốt các nhiệm vụ, nhất là việc triển khai dạy học 2 buổi/ngày đối với các cấp học trong thời gian tới.

Thời gian qua, Sở GD-ĐT đã triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giáo dục như thành lập các tổ công tác hỗ trợ, hướng dẫn chuyên môn cho cấp xã; xây dựng kế hoạch tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ văn hóa - xã hội cấp xã. Đồng thời, tham mưu công tác điều động, biệt phái giáo viên, bố trí liên trường, liên cấp ở quy mô liên xã, liên khối để từng bước khắc phục tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ.

Một nhiệm vụ trọng tâm khác là đổi mới phương pháp quản lý giáo dục, phân định rõ thẩm quyền giữa cấp tỉnh và cấp xã, bảo đảm không chồng chéo và giữ tính hệ thống của ngành. Các phòng chuyên môn của Sở GD-ĐT luôn theo sát cơ sở, kịp thời tham mưu giải pháp tháo gỡ khó khăn theo thẩm quyền, đồng thời đề xuất với cấp có thẩm quyền những nội dung vượt quá phạm vi xử lý, nhằm đảm bảo hoạt động giáo dục tại các xã, phường diễn ra ổn định, hiệu quả.

NH.V