QTO - Những năm qua, bão lũ xảy ra thường xuyên mới mức độ thiệt hại ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt là với khu vực miền núi bị chia cắt bởi nhiều đồi núi, sông suối như xã Đakrông. Để giúp người dân an toàn hơn trước thiên tai, Tổ chức Plan đã phối hợp triển khai nhiều hoạt động thiết thực tại địa phương, nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc chủ động “hành động sớm”, ứng phó trước khi bão lũ xảy ra.

Nguy cơ trước bão lũ

Nằm ở phía Nam của tỉnh Quảng Trị, xã Đakrông có đặc điểm địa hình đồi núi chia cắt mạnh, độ dốc lớn, cấu trúc địa chất phức tạp, vì vậy chịu tác động ngày càng rõ rệt từ biến đổi khí hậu. Hầu hết 21 thôn, bản của xã đều quần tụ gần khe suối, dưới chân những dãy núi hoặc ven sông khiến người dân thường xuyên phải đối mặt với nguy cơ lũ lụt và sạt lở đất.

Những năm gần đây, mỗi khi mưa lớn kéo dài, nhiều đoạn sông, suối thường xuyên bị sạt lở nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến nhà cửa và chia cắt giao thông. Mưa lũ cũng gây thiệt hại về cây trồng, vật nuôi, phá hủy nhiều công trình dân sinh như trường học, hệ thống cấp nước sinh hoạt, đường giao thông. Sau thiên tai, công tác khắc phục hậu quả gặp rất nhiều khó khăn, đòi hỏi nguồn lực đầu tư lớn.

Diễn tập sơ tán dân trước bão lũ - Ảnh: Đ.V

Trước thực tế đó, những năm qua, xã Đakrông đã phối hợp với Plan tổ chức các hoạt động: Tập huấn nâng cao nhận thức cộng đồng về ứng phó và thích ứng với biến đổi khí hậu; diễn tập gia cố nhà cửa; sơ tán người dân và tài sản ở vùng trũng nguy hiểm đến nơi an toàn; hỗ trợ hệ thống cảnh báo sớm như biển báo, cột mốc báo lũ tại các điểm xung yếu, rủi ro thiên tai cao...

Anh Hồ Ê Nốt, người dân thôn Vùng Kho thường xuyên được tham gia các lớp tập huấn và hoạt động ứng phó với thiên tai, bày tỏ: “Được tập huấn, truyền thông từ các chương trình, dự án nên chúng tôi đã ý thức được việc chuẩn bị ứng phó trước khi mưa bão xảy ra như bảo vệ nhà cửa, tài sản, cây trồng, vật nuôi, chuẩn bị nhu yếu phẩm cần thiết, chủ động sơ tán khi nguy hiểm. Nhờ đó, chúng tôi an toàn hơn, ít thiệt hại hơn”.

Việc phòng ngừa giảm nhẹ thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu là cả một quá trình lâu dài và liên tục, đòi hỏi người dân cần có nhận thức để phòng ngừa sớm. Hiện nay, tại xã Đakrông, nhiều khu dân cư vẫn tiềm ẩn nguy cơ sạt lở ngay trong mùa mưa năm nay, do đó chính quyền địa phương cần thường xuyên khảo sát đánh giá tình trạng ngập lụt, sạt lở; chủ động khuyến cáo người dân các biện pháp phòng tránh, đồng thời hỗ trợ bà con phát triển sản xuất theo hướng thích ứng giảm thiểu thiệt hại. Chỉ khi có sự chuẩn bị chủ động, xã Đakrông mới có thể nâng cao khả năng phòng ngừa, ứng phó, khắc phục và thích nghi trước thời tiết cực đoan ngày càng khó lường trong tương lai.

Dự án ngắn, hiệu quả lâu dài

Dự án “Tăng cường công tác chuẩn bị và ứng phó mùa bão lũ” vừa được tổ chức khởi động tại xã Đakrông, hướng tới nâng cao khả năng ứng phó kịp thời của cộng đồng trước thiên tai, giảm thiểu tổn thất về người và tài sản, đặc biệt là trong mùa bão lũ năm 2025. Dự án do tổ chức Plan thực hiện từ ngày 1/7/2025 đến 31/1/2026 với tổng vốn 130.000 euro (khoảng 3,5 tỉ đồng).

Tại Quảng Trị, dự án được thí điểm tại xã Đakrông với kinh phí hỗ trợ 65.000 euro (khoảng 1,7 tỉ đồng), tập trung vào 3 mục tiêu chính: Tăng cường năng lực chuẩn bị của các bên liên quan tại địa phương; cải thiện công tác bảo vệ trẻ em và giáo dục trong tình huống khẩn cấp; nâng cao khả năng dự báo, chuẩn bị và ứng phó của hộ gia đình. Dự kiến, dự án sẽ mang lại lợi ích trực tiếp cho 3.011 người dân địa phương.

Những khu dân cư nằm khá gần các ngọn núi ở xã Đakrông - Ảnh: Đ.V

Biến đổi khí hậu khiến thời tiết diễn biến ngày càng khó lường, tần suất và cường độ thiên tai tăng rõ rệt, đe dọa trực tiếp đến đời sống, sinh kế và sự an toàn của người dân. Trước thực tế đó, cơ chế “hành động sớm”-triển khai các biện pháp ứng phó trước khi thiên tai xảy ra, dựa trên khung thời gian cảnh báo khoa học được xem là giải pháp hiệu quả và tiết kiệm hơn so với việc cứu trợ, phục hồi sau thiên tai. Phương pháp này giúp cộng đồng chủ động bảo vệ người dân, đặc biệt là nhóm dễ bị tổn thương như trẻ em và phụ nữ, đồng thời bảo toàn những thành quả phát triển bền vững của địa phương.

Giám đốc quốc gia tổ chức Plan International Việt Nam Lê Quỳnh Lan nhấn mạnh: “Dự án này không chỉ là một bước tiến quan trọng trong công tác phòng ngừa và ứng phó thiên tai ở Quảng Trị mà còn góp phần lan tỏa mô hình “hành động sớm” ra các địa phương khác, giúp giảm thiểu những mất mát đáng tiếc và bảo vệ cuộc sống của hàng nghìn người dân”.

Phó Chủ tịch UBND xã Đakrông Đoàn Quang Anh khẳng định: “Sự hợp tác giữa tỉnh Quảng Trị và Plan sẽ là nền tảng để áp dụng hiệu quả cơ chế cảnh báo sớm và hành động sớm, giúp người dân, đặc biệt là trẻ em an toàn hơn trước những thách thức của biến đổi khí hậu”.  

Đức Việt