QTO - Đứa con xa, nay trở về. Trở về quê ăn Tết Độc lập. Đầu làng, tiếng gõ mõ, tiếng hò reo, tiếng trống hội rộn vang, những thanh âm quen thuộc để người đi xa nhận ra quê hương mình. Nơi không gian, con người hòa quyện cùng văn hóa. Mừng Quốc khánh 2/9 năm nay, xã Lệ Thủy, lại chuẩn bị đón Tết Độc lập linh đình…

Từ lễ hội đến di sản

Mỗi chiếc thuyền là một câu chuyện, mỗi tay chèo là một niềm tự hào. Tại xã Lệ Thủy và các địa phương lân cận, Tết Độc lập không chỉ là ngày hội mừng Quốc khánh 2/9, mà còn là dịp để cả cộng đồng cùng nhau tái hiện và tôn vinh một văn hóa phi vật thể quý báu. Từ câu chuyện đời thường đến những khoảnh khắc bứt tốc trên sông Kiến Giang, tất cả tạo nên bức tranh sống động về con người và mảnh đất anh hùng này.

Ly hương 10 năm, cả tuổi xuân tiêu vào những chuyến làm thuê, anh Nguyễn Thanh Tam (35 tuổi), thôn Quy Hậu, rời TP. Hồ Chí Minh trở về quê. Sau hành trình của đời mình, anh nói rằng chỉ tìm thấy thứ hạnh phúc bình dị ở quê hương. “Đã 7 năm kể từ ngày tôi trở về làng. Cứ độ giữa tháng 8, lòng tôi lại dâng lên lòng hân hoan khó tả, bởi quê tôi sắp bước vào một mùa lễ hội mới, mừng ngày Quốc khánh 2/9”, anh Tam  hào hứng nói.

Tết Độc lập ở Lệ Thủy là nơi hội tụ lịch sử, văn hóa và tinh thần đoàn kết-Ảnh:K.L

Những ngày này, khắp nơi cờ hoa rực rỡ, già trẻ gái trai ai nấy đều háo hức. Để có một mùa lễ hội thành công, là sự chuẩn bị kỳ công của cả cộng đồng. Người có sức góp sức, người có của góp của. Cả tháng nay, các làng bắt đầu tuyển chọn và luyện tập. Vận động viên không phải là các tay đua chuyên nghiệp, mà là những người nông dân, ngư dân, những người thợ làm thuê bình thường. Họ gác lại công việc đồng áng, chài lưới, dành thời gian rảnh rỗi để tập luyện cùng nhau.

Anh Tam là một trong những người tham gia vào đội thuyền bơi của làng Quy Hậu. Kể về quá trình luyện tập, anh tâm sự, những trai bơi, gái đua thuyền đều phải cố gắng thiết lập chế độ ăn uống, sinh hoạt làm sao cho đảm bảo sức khỏe, độ bền và sự dẻo dai. Bởi, những ngày đó thường cơ bắp sẽ đau mỏi liên tục, thay đổi thời tiết, nên đôi khi có nhiều người sẽ ốm.

Và trên hết, một đội thuyền tốt cần nhất sự đoàn kết, phối hợp ăn ý, nhịp nhàng của cả đội. Đó sự kết hợp hợp giữa kỹ thuật và chiến thuật, lắng nghe từng hiệu lệnh của người chỉ huy đò. Đặc biệt là lúc buông phao, các khúc cua, trở quay đầu thuyền. Có khi mái chèo chậm lại để dưỡng sức, có khi mái chèo nhanh để bứt tốc.

“Trên đường đua, những chiếc thuyền mang màu cờ sắc áo của mỗi làng. Cho nên, những đội tham gia ai cũng nỗ lực với khát khao duy nhất là mang vinh quang về cho quê hương. Đặc biệt, những ngày luyện tập cho đến ngày thi đấu, người dân trong làng, từ già đến trẻ đều ra bờ sông cổ vũ, động viên, tạo nên một không khí rộn ràng, ấm áp”, anh Tam cho hay. Được biết, đội thuyền làng Quy Hậu của anh Tam từng giành chức vô địch năm 2008 và năm 2024. Diễn tả cảm xúc lúc đó, anh nói với tôi gọn lỏn: “Vỡ òa trong hạnh phúc!”.

Sợi dây gắn kết cộng đồng

Đối với người dân Lệ Thủy, Tết Độc lập là dịp để sum họp gia đình. Những người con xa quê dù đi làm ăn nơi đâu cũng cố gắng trở về chung với với gia đình, làng xóm.

Anh Trần Văn Khánh (43 tuổi), một người con xa quê đã 25 năm, ở thôn Thượng Phong, bộc bạch: “Không có gì ấm áp hơn được trở về, được sống trong tình yêu thương của gia đình, được hòa mình vào không khí sôi động của lễ hội. Hầu như năm nào, lễ Quốc khánh 2/9 gia đình tôi cũng cố gắng đưa con cái về thăm ông bà, họ hàng để những đứa nhỏ cảm nhận Tết Độc lập của quê hương. Nếu năm nào không sắp xếp về được thì trong lòng tôi bồn chồn, phải gọi điện về nhà xem tình hình ở quê như nào, có bao nhiêu đò tham gia, làng mình khi nào hạ thủy”.

Không khí những ngày này ở Lệ Thủy thật đặc biệt. Các gia đình sửa soạn mâm cơm tươm tất để cúng tổ tiên, tỏ lòng biết ơn đến các thế hệ cha ông đã có công lao xây dựng và bảo vệ quê hương. Đặc biệt, người dân còn có một nghi thức trang trọng là dâng mâm cơm lên bàn thờ Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đến những người đã cống hiến cả đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Sau nghi thức trang trọng, mọi người quây quần bên nhau, cùng thưởng thức những món ăn truyền thống, ôn lại kỷ niệm cũ.

“Tết Độc lập ở Lệ Thủy không chỉ đơn thuần là một lễ hội truyền thống. Đó là sự hòa quyện giữa lịch sử, văn hóa và tinh thần dân tộc. Nó là lời nhắc nhở về quá khứ hào hùng, là động lực để người dân tiếp tục xây dựng và phát triển quê hương. Đồng thời, cũng là cách chúng tôi gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa quý báu của cha ông’, ông Lê Chánh Bường (72 tuổi), thôn Hoàng Giang nói.

Giải đấu năm nay, các thuyền đua nữ sẽ tranh tài ở cự ly 18km, trong khi đó thuyền bơi nam tranh tài ở hai hạng A, B với cự ly 24km. Dự kiến tham gia lễ hội có hơn 30 thuyền đua, bơi đến từ các làng, xã ở 2 bờ sông Kiến Giang. Trong đó, dự kiến có 11 thuyền đua nữ và 20 thuyền bơi nam đến từ các làng như An Xá, Tuy Lộc, Đại Phong, Lộc Hạ, Lộc Thượng, Phú Thọ, Thượng Giang, Hoàng Giang, Xuân Hồi, Thạch Bàn, Quy Hậu…

Võ Khánh Linh