QTO - Với điều kiện khí hậu, chất đất thuận lợi, xã Hướng Phùng đã và đang khuyến khích, tạo điều kiện tốt nhất để các hợp tác xã (HTX) phát triển. Nhờ đó, các HTX đã liên kết tiêu thụ sản phẩm nông sản địa phương,  tạo việc làm cho nhiều hộ dân đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS).

"Đánh thức" tiềm năng vùng biên

Với tâm huyết dành cho “giọt đắng đại ngàn”, HTX Bru-Vân Kiều tại thôn Xa Ri đã khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế về chất đất và khí hậu để sản xuất cà phê sạch và xây dựng chuỗi liên kết bền vững.

Thành lập vào năm 2024, HTX có 15 thành viên, trong đó 90% thành viên là phụ nữ Vân Kiều. Đây là HTX tiên phong xây dựng mô hình cà phê công nghệ cao đầu tiên của tỉnh Quảng Trị (cũ). Trước khi trồng mới, đơn vị áp dụng việc phân tích nguồn gốc đất, xây dựng mô hình cà phê đa dạng sinh học nông-lâm kết hợp. Toàn bộ cà phê được chế biến riêng theo hướng đặc sản có giới hạn để tham gia đấu giá tại các thị trường quốc tế. Khách hàng khi mua sản phẩm này sẽ được trải nghiệm tất cả các hoạt động trên vườn, từ bón phân, cắt tỉa cành và đặc btiệt là được tiếp xúc trực tiếp với chủ vườn.

Niềm vui thu hoạch cà phê của phụ nữ người dân tộc thiểu số ở Hợp tác xã Bru-Vân Kiều -Ảnh: K.S

“Hiện nay, HTX quản lý khoảng 30ha cà phê chè catimor. Chúng tôi đã xây dựng riêng một hệ thống truy xuất nguồn gốc, giúp khách hàng hiểu được giá trị đặc biệt được tạo ra từ hạt cà phê Quảng Trị, ở xã Hướng Phùng, do chính đồng bào Bru-Vân Kiều quản lý và sản xuất. Phần lớn thành viên còn hạn chế về trình độ, tay nghề. Vì vậy, HTX đang nhờ Công ty TNHH Pun Coffee hỗ trợ đào tạo, chuyển giao dần về ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để sau này họ có thể trực tiếp quản lý, vận hành HTX. Công ty sẽ kết nối, thu mua tất cả các sản phẩm nguyên liệu thô của HTX để xuất khẩu”, Giám đốc HTX Bru-Vân Kiều Phan Hồng Phong chia sẻ.

HTX Chân Mây Bắc Hướng Hóa, ở thôn Chênh Vênh, là “cánh chim đầu đàn” trong xây dựng và phát triển kinh tế tập thể ở miền núi phía Nam tỉnh Quảng Trị. Thành lập năm 2018, HTX đã mở ra hướng phát triển bền vững cho những hộ gia đình DTTS trồng cà phê. Hiện HTX có 24 thành viên, trong đó có 21 thành viên là người DTTS. Ngoài ra, HTX còn liên kết thu mua sản phẩm với nhiều hộ trồng cà phê trong vùng. Đơn vị quản lý 75ha cà phê, trong đó có 5,2ha cà phê được chứng nhận sản xuất hữu cơ. Đây là HTX đầu tiên của huyện Hướng Hóa (cũ) được công nhận sản phẩm hữu cơ.

Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc HTX Chân Mây Bắc Hướng Hóa Lê Đình Phức thông tin: “Những thành viên trong HTX tham gia trồng cà phê Arabica sạch được bao tiêu sản phẩm với mức giá ổn định. Theo kế hoạch, HTX phấn đấu trong năm 2026 sẽ có sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao”.

Tạo điều kiện để kinh tế tập thể phát triển

Hướng Phùng được thành lập trên cơ sở sáp nhập 3 xã: Hướng Phùng, Hướng Sơn và Hướng Linh. Nơi đây có điều kiện khí hậu ôn hòa, phần lớn là đất đỏ bazan, thuận lợi để phát triển kinh tế nông nghiệp với các cây trồng chủ lực là cà phê, hồ tiêu, sắn và một số cây ăn quả. Ngoài ra, xã còn có diện tích rừng tự nhiên và rừng trồng lớn, lúa nước bảo đảm cung cấp lương thực tại chỗ, cùng với chăn nuôi gia súc, gia cầm.

Mô hình vườn ươm cây giống lâm nghiệp của Hợp tác xã Nông, lâm nghiệp Sơn Nguyên - Ảnh: K.S

Với sự quan tâm, hỗ trợ của các cấp, ngành, địa phương, kinh tế tập thể tại xã ngày càng phát triển. Đến nay, toàn xã có 7 HTX, đa số đều hoạt động trong lĩnh vực nông-lâm nghiệp, góp phần giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho hàng trăm lao động ở địa phương. Xã cũng có 3 sản phẩm OCOP.

Tuy nhiên, việc phát triển HTX ở Hướng Phùng còn gặp một số khó khăn, như: Nguồn lực, kinh nghiệm tham gia thị trường còn hạn chế; một số HTX hoạt động theo mô hình gia đình; nhiều HTX chưa có trụ sở làm việc; việc thực hiện Luật HTX năm 2023 và các văn bản pháp luật liên quan còn vướng mắc... “Chúng tôi kiến nghị các cấp quan tâm hỗ trợ nhân lực trẻ xây dựng kế hoạch kinh doanh; quy hoạch chuyển đổi đất nông nghiệp của HTX sang đất thương mại dịch vụ để mở rộng nhà xưởng chế biến và làm giấy phép môi trường; cần có chính sách cho thuê đất nông, lâm nghiệp của địa phương để phát triển vùng nguyên liệu bền vững”, Giám đốc HTX Nông, lâm nghiệp Sơn Nguyên Trần Văn Mão kiến nghị.

Nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo đà cho HTX phát triển thuận lợi, Chủ tịch UBND xã Hướng Phùng Phan Huy Văn cho biết: “Thời gian tới, xã tiếp tục đổi mới phương thức hoạt động, phát huy tinh thần “Hợp tác-đổi mới-phát triển-hiệu quả”, xây dựng HTX phát triển vững mạnh. Chúng tôi sẽ đẩy mạnh thu hút hộ cá thể tham gia HTX, tổ hợp tác, phát triển cả về số lượng, quy mô, chất lượng, hiệu quả; sản xuất, kinh doanh gắn với chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị phát triển bền vững, giữ gìn bản sắc văn hóa và bảo vệ môi trường, tích cực tham gia xây dựng nông thôn mới. Xã cũng sẽ xây dựng các mô hình HTX gắn với sản phẩm chủ lực (cà phê, hồ tiêu, chanh leo…), đạt các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm. Qua đó, đưa HTX trở thành nhân tố tích cực, quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội, góp phần bảo đảm an sinh xã hội trên địa bàn.

Kô Kăn Sương