QTO - Dãy Trường Sơn nơi miền Tây Quảng Trị từ bao đời là quê hương của đồng bào Vân Kiều và Pa Kô, cũng là vùng đất mà nhiều thế hệ những người chiếu phim miền núi Quảng Trị đã gắn bó nghĩa tình. Lặng lẽ cùng năm tháng, các anh vẫn bền bỉ vượt núi cao, suối sâu để đưa những thước phim về với bản làng. Không chỉ mang lại niềm vui, làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của bà con, công việc ấy còn góp phần đổi thay diện mạo nông thôn miền núi dọc theo tuyến biên giới Việt-Lào, để mỗi bản làng thêm ấm no, khởi sắc.

"Cõng phim"... về bản

Đèo Sa Mù dài hơn 18km, có độ cao trên 1.600m so với mực nước biển. Vắt qua đỉnh Sa Mù quanh năm sương giăng, mây phủ là nhánh Tây đường Hồ Chí Minh, cung đường vừa gợi cảm giác lãng mạn bởi núi non hùng vĩ, nhưng cũng tiềm ẩn hiểm nguy. Sương mù dày đặc hạn chế tầm nhìn, độ dốc lớn và tình trạng sạt lở có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong mùa mưa. Vào mùa đông, có những ngày chỉ lác đác vài ba chuyến xe máy vượt đỉnh Sa Mù, chủ yếu là thầy cô cắm bản và một số bà con cần ra chợ Khe Sanh hay Lao Bảo.

Dù đã quen thuộc với cung đường này, mỗi lần vượt đèo, các anh trong Đội chiếu phim miền núi số 1 thuộc Trung tâm Văn hóa-Điện ảnh tỉnh Quảng Trị vẫn không khỏi lo lắng. Mà đâu chỉ Sa Mù, hầu hết những cung đường đến với bản làng của người Vân Kiều, Pa Kô đều lắm gian nan. Vì thế có người không khỏi băn khoăn: Điều gì khiến các anh gắn bó với công việc nơi chốn non cao còn nhiều khó khăn suốt hai mùa mưa nắng?

Anh Phan Thanh Lương, Đội trưởng Đội chiếu phim số 1, chia sẻ: “Tôi quyết định gắn bó với chiếu phim miền núi vì mong muốn góp một phần công sức nhỏ bé của mình vào sự đổi thay của những bản làng giữa đại ngàn, nơi cuộc sống của bà con vẫn rất cần sự động viên và giúp đỡ…”.

Đội chiếu phim miền núi số 1 của Quảng Trị cũng là đội chiếu phim lưu động duy nhất trong cả nước được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng Lao động.

Công tác chuẩn bị trước mỗi buổi chiếu phim của Đội chiếu phim số 1 - Ảnh: P.T.L

Nằm dọc tuyến biên giới Việt-Lào, dưới chân đèo Sa Mù, bản Tà Rùng của xã Hướng Lập là một trong số hơn 80 điểm dừng chân hằng năm của Đội chiếu phim số 1, với 168 buổi chiếu. Khi người lớn còn đi rẫy xa chưa kịp về, đón đội chiếu phim là già làng và đám trẻ con trong bản. Vừa trải qua chặng đường dài, chưa kịp nghỉ ngơi, nhưng việc đầu tiên của những người chiếu phim là kiểm tra máy móc, âm thanh, dựng màn ảnh để chuẩn bị cho buổi chiếu.

Tháng 11, Trường Sơn vẫn đang mùa mưa, những cơn mưa rừng có thể kéo đến bất chợt khiến các con đường rất dễ bị chia cắt bởi khe suối, gây khó khăn cho việc đi lại. Vậy nhưng khi nghe tin có đội chiếu phim về bản, bà con lại thu xếp công việc để đến xem. Thật cảm động khi người dân không chỉ đến đông từ sớm mà còn sẵn sàng đội mưa để được xem phim.

“Cõng phim về bản” là công việc vất vả, nhưng phần thưởng lớn nhất với những người chiếu phim là niềm vui hiện rõ trong ánh mắt trẻ thơ và nụ cười của các cụ già. Để rồi sau khi đợt chiếu phim kết thúc, bà con cứ  hỏi: Bao giờ đội chiếu phim các anh sẽ trở lại?

Xuôi theo dòng Sê Băng Hiêng, gần giáp đường biên giới Việt-Lào, là bản Cù Bai, đường sá vẫn còn hết sức khó khăn. Nghe tin có đội chiếu phim, già làng liền cử trai tráng hỗ trợ gùi cõng máy móc qua sông. Công việc quen thuộc không thể thiếu của đội chiếu phim vẫn là dựng cột, treo màn ảnh và trang trí đèn để buổi chiếu thêm sinh động.

Bà Hồ Thị Ven-Phó Chủ tịch xã Hướng Lập - một người con của bản Cù Bai, xúc động tâm sự: “Mỗi khi có đoàn chiếu phim của các anh về với Cù Bai, Tà Păng, bà con ai cũng vui. Đặc biệt, bà con Vân Kiều bên kia biên giới Việt-Lào còn đi bộ gần chục cây số để được xem phim”.

Cũng như nhiều bản làng của người dân tộc thiểu số trên đỉnh Trường Sơn, sau một ngày lên nương rẫy, người Cù Bai thường đi ngủ sớm. Thế nhưng khi có phim về bản, từ trẻ nhỏ đến người già đều có mặt đông đủ tại sân nhà sinh hoạt cộng đồng. Với họ, đêm chiếu phim bao giờ cũng là một đêm không ngủ.

Nhịp cầu văn hóa giữa Trường Sơn

Những bộ phim phục vụ người dân miền núi luôn được Trung tâm Văn hóa và Điện ảnh Quảng Trị lựa chọn kỹ lưỡng, với nội dung phong phú. Đó là phim về đề tài cách mạng; học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; gương người tốt, việc tốt, làm kinh tế giỏi; tuyên truyền phòng chống dịch bệnh; tác hại của ma túy và tội phạm; xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị; phim truyện về giữ gìn bản sắc văn hóa Việt Nam... Nhìn chung các chương trình phim luôn đáp ứng mong đợi của người xem ở nhiều lứa tuổi.

Anh Hồ Văn Thới ở bản Cù Bai chia sẻ: “Bà con chúng tôi rất thích xem phim hướng dẫn về phát triển kinh tế, như chăn nuôi gia súc, trồng rừng, thâm canh lúa nước. Sau khi xem, mọi người thêm quyết tâm xây dựng cuộc sống ấm no”.

Đội chiếu phim số 1- Trung tâm Văn hóa điện ảnh Quảng Trị đến với bản làng của người Vân Kiều, Pa Kô - Ảnh: P.T.L

Trung bình mỗi năm, hai đội chiếu phim miền núi số 1 và số 2 thuộc Trung tâm Văn hóa-Điện ảnh Quảng Trị phục vụ hơn 356 buổi chiếu tại các xã miền núi phía Nam tỉnh. Mỗi năm, các thành viên đội chiếu phim chỉ tạm nghỉ khoảng hai tháng vào mùa mưa; còn lại mười tháng gắn bó với bản làng, cùng ăn, cùng ở với đồng bào Vân Kiều, Pa Kô. Các anh là nhịp cầu văn hóa giữa các dân tộc, mang ánh sáng văn minh và chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước đến với người dân vùng sâu, vùng xa.

Để hoàn thành nhiệm vụ, người làm công tác chiếu phim miền núi còn phải tìm hiểu phong tục, tập quán của bà con; làm tốt công tác dân vận; giữ tinh thần đoàn kết, phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để tuyên truyền hiệu quả. Các anh là những người con bản làng, “đi dân nhớ, ở dân thương”. Với người dân, nhờ kiến thức từ phim ảnh, nhiều gia đình đã áp dụng vào chăn nuôi, trồng trọt, không chỉ thoát nghèo, mà còn vươn lên làm giàu ngay trên mảnh đất quê hương.

Để đến những bản làng miền núi xa xôi, mỗi thành viên trong các đội chiếu phim vẫn miệt mài gánh trên vai cả hai mùa mưa nắng. Bà Lê Thị Việt Hà, Giám đốc Trung tâm Văn hóa-Điện ảnh Quảng Trị, chia sẻ: “Địa bàn miền núi Quảng Trị hiện nay rất rộng, trong khi cuộc sống của bà con vẫn còn vất vả, thiếu thốn. Vì vậy, công tác chiếu phim phục vụ người dân là rất cần thiết. Chúng tôi mong người dân không chỉ có cuộc sống yên ấm, mà còn có điều kiện để nâng cao đời sống văn hóa tinh thần, gìn giữ bản sắc dân tộc”.

Bước chân của các anh trong đội chiếu phim, điện ảnh đã thực sự đến những bản làng xa nhất, heo hút nhất, góp phần đẩy lùi cái nghèo cùng những tập tục lạc hậu tồn tại từ bao đời. Ánh sáng phim ảnh giúp người dân ở các bản làng thêm vững niềm tin vào Đảng để cùng nhau đoàn kết dựng xây cuộc sống mới. Những đổi thay nơi mỗi bản làng, mỗi nếp nhà, mỗi cuộc đời là động lực thôi thúc các anh vượt khó, nối dài những chuyến đi, để tiếp tục cống hiến cho quê hương miền Tây Quảng Trị.

Phan Tân Lâm