QTO - 17 tuổi, các em rủ nhau vào con đường tối. Phía sau vụ án của hai thiếu niên đang tuổi ăn, tuổi học không chỉ là con số thiệt hại hay điều khoản pháp luật, mà đó còn là những phút nông nổi của tuổi trẻ, là sự lo lắng của gia đình, là hy vọng về cơ hội sửa sai. Điều quan trọng hơn, để không còn những đứa trẻ lạc lối, rất cần sự chung tay vào cuộc của gia đình, nhà trường và toàn xã hội, nhằm giúp các em trở lại con đường đúng đắn, trước khi quá muộn.

Sai lầm của tuổi 17

Thời gian gần đây, tình trạng người chưa thành niên vi phạm pháp luật, đặc biệt là trộm cắp tài sản, đã gây bức xúc trong dư luận, ảnh hưởng xấu đến tình hình an ninh, trật tự, để lại nhiều hậu quả đau lòng cho gia đình và xã hội. V. và M. (đều 17 tuổi) xuất thân trong gia đình không có điều kiện, cha mẹ thiếu quan tâm nên dù đang đi học vẫn hay chơi bời, lêu lổng. Đặc biệt, cả hai đều thường xuyên chơi game rồi quen biết, giao du với nhau.

Vì ham mê các trò chơi trên mạng xã hội, khi không có tiền nộp vào tài khoản game, V. và M. đã rủ nhau đi trộm cắp tài sản. Nghĩ là làm, nhiều ngày liền, cả hai lảng vảng ở các khu dân cư với mục đích theo dõi, lợi dụng sơ hở của người dân để đột nhập trộm cắp tài sản. Sau khi phát hiện "con mồi" là một ngôi nhà không có người trông coi mấy ngày liền, 2 đối tượng thống nhất sẽ lợi dụng lúc nhà không có ai để đột nhập.

Rạng sáng một ngày cuối tháng 6/2023, V. và M. đã phá khóa vào nhà dân trộm cắp tài sản. Khi lẻn được vào trong nhà, 2 thanh niên điều chỉnh camera quay hướng khác để tiện hành động. Cả hai lục lọi, tìm kiếm và khi phát hiện két sắt đã dùng dao, kéo để phá két lấy đi tiền mặt, vàng và ngoại tệ cùng một số món đồ, như: Máy tính bảng, đồng hồ đeo tay... với tổng giá trị hơn 100 triệu đồng rồi nhanh chóng tẩu thoát. Đây là một số tiền lớn đối với bất kỳ ai, nhất là đối với những thanh niên chưa tròn 18 tuổi. Thế nhưng toàn bộ số tiền trộm được, V. và M. đã chia nhau tiêu xài, chơi game, mua điện thoại thông minh...

Tại phòng xử sơ thẩm, 2 bị cáo V. và M. đứng trước hội đồng xét xử với ánh mắt còn lộ vẻ sợ sệt và đầy lo lắng. Các em không chỉ đối diện pháp luật mà còn đối diện với chính lỗi lầm của mình. Sau lưng V. và M., vẻ mặt của những người làm cha, làm mẹ cũng đầy căng thẳng, lo âu. Tại phiên tòa sơ thẩm, 2 bị cáo khai nhận toàn bộ hành vi "Trộm cắp tài sản". Tòa án đã tuyên mỗi bị cáo 18 tháng tù giam theo khoản 2, Điều 173, Bộ luật Hình sự. Với 2 bị cáo, đây là một cú sốc lớn, bởi việc học dang dở và tương lai mờ mịt...

Bản án "mở đường"

Tuy nhiên, cơ hội đã được mở ra tại phiên phúc thẩm, khi pháp luật lựa chọn con đường giáo dục thay vì khép lại tương lai của các em. Trong phiên phúc thẩm, trợ giúp viên pháp lý của trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước đã đứng ra bào chữa miễn phí cho V. và M.. Bằng sự am hiểu pháp luật và sự thấu cảm với lứa tuổi vị thành niên, trợ giúp viên đã phân tích rõ từng yếu tố có lợi. Đó là nhân thân tốt, chưa từng vi phạm, thành khẩn nhận lỗi, đã bồi thường thiệt hại, được bị hại xin giảm nhẹ...

Đặc biệt, trợ giúp viên pháp lý nhấn mạnh tinh thần của pháp luật đối với người chưa thành niên: Phải giáo dục để các em trưởng thành, chứ không đẩy các em vào con đường cụt. Những lập luận ấy không chỉ là điều luật khô khan mà là một lời nhắc rằng trong mỗi sai lầm của tuổi trẻ luôn có cơ hội để sửa sai. Đáng chú ý, các em phạm tội vì thiếu sự quan tâm, quản lý của gia đình, đồng thời cũng là nạn nhân của các trò chơi trên mạng xã hội. Chính trong phút nông nổi, thiếu suy nghĩ về việc thiếu tiền tiêu xài nên các em đã nảy sinh ý định trộm cắp.

Sau khi xem xét toàn diện hồ sơ và phần bào chữa, tòa án đã chấp nhận kháng cáo. Hội đồng xét xử đã xem xét thấu đáo và quyết định sửa án sơ thẩm, tuyên phạt mỗi bị cáo 1 năm 6 tháng tù nhưng cho hưởng án treo, thời gian thử thách 3 năm. Khoảnh khắc bản án được tuyên, những tiếng thở phào nhẹ nhõm từ hàng ghế gia đình như xua đi phần nào nỗi lo tuổi trẻ của các con sẽ bị giam lại sau song sắt.

Khi bản án được đọc xong, 2 bị cáo cúi đầu với những giọt nước mắt nhạt nhòa trên khuôn mặt non trẻ. Nhưng cái cúi đầu đó không hẳn vì sợ hãi mà thể hiện sự biết ơn và hối hận. Cha mẹ các em thì rơi nước mắt vì hạnh phúc, bởi ai cũng hiểu rằng, chính khoảnh khắc ấy có thể là bước ngoặt cuộc đời của hai thiếu niên.

Phán quyết phúc thẩm cho thấy pháp luật không chỉ là chế tài, mà còn phân biệt rõ giữa sai phạm do cố ý và bước trượt của tuổi trẻ non nớt. Bản án qua đó cũng khẳng định vai trò của trợ giúp pháp lý trong việc bảo vệ những người yếu thế, giúp họ không bị bỏ lại phía sau trong hành trình tiếp cận công lý.

Vụ án khép lại cho thấy rằng, để hạn chế trẻ phạm tội cần phải kết hợp nhiều yếu tố: Sự giáo dục từ gia đình, nhà trường và xã hội, trong đó gia đình là quan trọng nhất. Còn đối với những người chưa thành niên, có lẽ cơ hội để trở lại trường học, lắng nghe một bài giảng... đôi khi quý hơn bất kỳ hình phạt nào. Bởi chỉ có tri thức và sự hỗ trợ tích cực của gia đình, nhà trường, cộng đồng mới giúp họ vượt qua sai lầm và trở thành người tốt.

Thùy Lâm