QTO - Nghề nuôi trồng hải sản trên biển có ở thôn 19/5, xã Phú Trạch được hơn 7 năm. Nghề này đã mang lại sự khấm khá cho hàng chục hộ dân nơi đây, với mức lãi ròng thu về hàng năm từ 150-400 triệu đồng/hộ. Tuy nhiên, 2 cơn bão số 5 và 10 của năm 2025 gần như đã “xóa sổ” nghề này ở địa phương. Với quyết tâm bám làng, bám biển để làm giàu, rất nhiều hộ dân ở làng biển này vẫn tiếp tục đầu tư khôi phục lại nghề theo hướng thích ứng hiệu quả hơn trước sự biến đổi khắc nghiệt của khí hậu, thời tiết.

Gian nan “chinh phục” con nước vùng lộng

Thôn 19/5, xã Phú Trạch được thành lập năm 1964, từ chủ trương xây dựng làng kinh tế mới của UBND huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình (cũ). Thôn nằm ở vị trí địa lý đặc thù, cạnh điểm cuối của núi Hoành Sơn (một nhánh của dãy Trường Sơn) tiếp giáp vùng biển Vũng Chùa-Đảo Yến.

Trước đây, người dân thôn 19/5 chủ yếu sống bằng nghề sản xuất vôi, gạch, ngói cho một hợp tác xã (HTX) ở địa phương. Năm 1990, HTX này giải thể, người dân trong làng buộc phải chuyển sang trồng trọt và đánh bắt thủy sản vùng lộng để mưu sinh. Tuy nhiên, do quỹ đất nông nghiệp khan hiếm, khô cằn, kém phì nhiêu, thường xuyên chịu tác động của thiên tai khắc nghiệt nên việc bám trụ với sản xuất nông nghiệp rất khó khăn.

Mặt khác, đây là khu vực biển bãi ngang, người dân chủ yếu sử dụng thuyền nhỏ để vươn khơi đánh bắt vùng lộng nên sinh kế rất bấp bênh, phụ thuộc nhiều vào con nước và thời tiết. Lúc sóng to, gió lớn, thuyền nhỏ khó ra biển và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thế rồi, mạnh ai nấy “bơi”, một số hộ nhờ có đất dọc theo Quốc lộ 1, họ liền mở mang thêm nghề kinh doanh, dịch vụ, vận tải, cơ khí. Số còn lại hầu hết buộc phải tha phương khắp nơi, tham gia xuất khẩu lao động, làm thuê với đủ thứ nghề thì mới lo đủ miếng ăn cho cả gia đình…

Ông Cao Minh Thái, Giám đốc Hợp tác xã Sản xuất và thương mại dịch vụ biển Vũng Chùa - Đảo Yến trao đổi cùng phóng viên về quyết tâm khôi phục lại nghề nuôi trồng hải sản trên biển - Ảnh: V.M

Dẫn chúng tôi ra tận chân sóng, ông Nguyễn Thanh Đông, Trưởng thôn 19/5, xã Phú Trạch, chia sẻ: “Sống cạnh biển, nhưng để kiếm đủ bữa ăn hàng ngày tại vùng biển này không hề đơn giản. Sau thời gian bôn ba làm thuê nhiều nơi, tích lũy được chút vốn và may mắn “học lỏm” được kinh nghiệm về nghề nuôi trồng hải sản trên biển, năm 2018, thôn có 4 hộ dân, gồm: Cao Minh Thái, Lê Đức Hậu, Lê Văn Quân, Nguyễn Đức Ngọc mạnh dạn dốc hết số tiền dành dụm, vay thêm từ anh em, bạn bè, ngân hàng để đầu tư làm lồng bè, tiến ra vùng biển Vũng Chùa-Đảo Yến thực hiện giấc mơ “thuần hóa” con nước vùng lộng.

Ban đầu, họ chỉ nuôi thử nghiệm một vài giống hải sản với quy mô nhỏ lẻ. Dần dần đúc rút thêm kinh nghiệm, họ tiến hành nuôi trồng hải sản trên biển theo hướng mở rộng và đa dạng hơn, với nhiều loài như cá sủ, cá bớp, cá chim, cá mú, hàu, ốc hương, tôm hùm, rong biển... Nhờ nuôi trồng hiệu quả, nhiều hộ dân trong thôn đã tự nguyện góp vốn để thành lập HTX Sản xuất và thương mại dịch vụ biển Vũng Chùa-Đảo Yến, do ông Cao Minh Thái làm giám đốc, với 18 thành viên. Một số hộ khác tự phát triển nghề theo hình thức cá nhân. Thời điểm cao nhất, toàn thôn 19/5 có trên 30 hộ tham gia nuôi trồng hải sản trên biển với tổng diện tích hơn 5ha”.

Khôi phục nghề, thích nghi hơn với biến đổi khí hậu

Nhờ nghề nuôi trồng hải sản trên biển ở Vũng Chùa-Đảo Yến, nhiều hộ dân thôn 19/5 từng kỳ vọng đây sẽ là hướng làm giàu hiệu quả ngay trên chính mảnh đất quê hương. Thế nhưng, liên tiếp bị ảnh hưởng từ  bão số 5 và 10 trong năm 2025 đã buộc các hộ làm nghề nuôi trồng hải sản trên vùng biển này phải nhìn nhận lại phương thức sản xuất để có thể duy trì và phát triển nghề trong thời gian tới.

Anh Bùi Anh Tuấn, một hộ dân ở thôn 19/5, có nhiều năm gắn bó với nghề nuôi trồng hải sản trên biển ở Vũng Chùa-Đảo Yến chia sẻ: Gia đình từng đầu tư hơn 2 tỉ đồng để làm lồng bè nuôi hải sản với diện tích gần 4.000m2. Những năm trước thuận lợi, nghề này đã mang lại lợi nhuận cho gia đình hơn 400 triệu đồng/năm. Riêng năm 2025, thiên tai đã “xóa sổ” gần như toàn bộ các lồng bè cùng nhiều hải sản đang nuôi.

"Bản thân tôi bây giờ cũng ngoài 40 tuổi, muốn tìm thêm nghề mới cũng rất khó. Bởi vậy, sau nhiều đêm trăn trở, tôi quyết định sẽ tiếp tục khôi phục lại nghề theo hướng thích nghi hiệu quả hơn với sự biến đổi khắc nghiệt của khí hậu, thời tiết. Chẳng hạn, khi làm lại lồng bè, chúng tôi tính đến việc lồng bè cần có độ chắc chắn hơn để tăng sức chống chịu với sóng to, gió lớn; khi có bão lớn thì dễ dàng kéo vào bờ trú tránh an toàn. Ngoài ra, khi chọn con giống cũng cần tính tới thời điểm thả nuôi, thời gian sinh trưởng của từng loài…, để có thể thu hoạch trước mùa mưa bão, hoặc có biện pháp bảo vệ tài sản hiệu quả khi thiên tai khắc nghiệt xảy ra. Mới đây, gia đình vừa đầu tư hơn 700 triệu đồng để đóng 10 lồng bè và 1 nhà canh. Khi thời tiết thuận lợi, gia đình sẽ thuê người vận chuyển các lồng bè này ra vùng biển Vũng Chùa-Đảo Yến để tiến hành thả giống nuôi. Ước tính, tiền mua con giống đợt này cũng cần thêm khoảng 500 triệu đồng”, anh Tuấn cho biết.

Những lồng bè mới được anh Bùi Anh Tuấn (thôn 19/5) đầu tư làm lại để khôi phục nghề nuôi trồng hải sản trên biển - Ảnh: V.M

Ông Cao Minh Thái, Giám đốc HTX Sản xuất và thương mại dịch vụ biển Vũng Chùa-Đảo Yến cho biết: “Các đợt thiên tai của năm 2025 này đã “xóa sổ” gần như toàn bộ tài sản của HTX, thiệt hại đối với đơn vị là rất lớn. Sau khi tiến hành họp bàn kỹ lưỡng, các thành viên trong HTX đều nhất trí khôi phục lại nghề nuôi trồng hải sản trên biển theo hướng thích ứng hơn với sự khắc nghiệt của thiên tai. Trước mắt, HTX đã hoàn thành 10 lồng bè mới, thả nuôi khoảng 6 nghìn con giống (cá bớp, cá sủ, cá mú). Thời gian tới, HTX sẽ tiếp tục đưa thêm 20 lồng bè mới ra vùng biển Vũng Chùa-Đảo Yến để thả nuôi thêm các loài hải sản khác…”.

Thời gian qua, phần lớn các hộ nuôi trồng hải sản ở khu vực Vũng Chùa-Đảo Yến còn mang tính tự phát, gây khó khăn cho công tác quản lý, hỗ trợ về mọi mặt như kỹ thuật nuôi, kiểm đếm, thống kê thiệt hại khi thiên tai xảy ra… Sắp tới, xã Phú Trạch sẽ tăng cường quản lý hoạt động nghề nuôi trồng hải sản trên biển, tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ dân phát triển sản xuất đúng quy định của pháp luật, hạn chế tối đa các rủi ro, tranh chấp.

Văn Minh