QTO - Ở miền núi phía Tây  Quảng Trị có nhiều loại quả rừng rất đặc biệt, trong đó có tắt rừng. Loại quả này không chỉ sử dụng giải khát thông thường mà còn được chế biến thành vị thuốc quý, góp phần tăng thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây.

Vị thuốc từ rừng

Nhiều đời nay, đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã: Húc (nay là Khe Sanh), Hướng Việt, A Dơi, Lìa, Tà Rụt, Đakrông… gắn bó mật thiết với những loại cây rừng quý, trong đó có cây tắt. Tắt mọc chủ yếu trên rừng, đồi núi xa. Cứ độ từ tháng 10-11 dương lịch hằng năm là vào mùa tắt chín rộ. Quả tắt to nhất chỉ bằng nửa nắm tay người lớn, da hơi sần sùi, khi chín có màu vàng rất đẹp mắt, ăn có vị chua thanh, có quả khá ngọt.

Cũng như cam, quýt, trái tắt có chứa một lượng vitamin C giúp tăng cường hệ miễn dịch và giải nhiệt cơ thể, đặt biệt là hương vị nước và vỏ tắt rất đặc trưng, lưu hương lâu. Vì cuộc sống sản xuất gắn liền với nương rẫy, vào mùa tắt, người dân thường hái quả để giải khát, hoặc mang làm quà biếu cho mọi người cùng thưởng thức.

Tắt rừng được anh Khóa thu mua đem về nhà chuẩn bị chế biến - Ảnh: K.S

Ngoài dùng để giải khát, người dân tộc Vân Kiều, Pa Kô chế biến quả tắt thành vị thuốc rất tiện lợi, cất trữ lâu ngày mà không bị hỏng. Đặc biệt, cây tắt phát triển ở rừng tự nhiên, không phun hóa chất nên khi sử dụng rất yên tâm cho sức khoẻ.

“Ông bà, bố mẹ tôi làm nhiều cách để chế biến trái tắt và mật ong rừng thành thuốc hỗ trợ cảm, ho và tôi đã làm theo họ, rất hiệu quả. Lấy vỏ tắt thái mỏng ngâm với mật ong theo tỉ lệ 1-1, hoặc thái ngang quả thành nhiều lát mỏng đem ngâm với mật ong. Chỉ cần ngâm tầm 7-10 ngày là có thể sử dụng được và cất trữ trong nhà quanh năm để dùng khi cần. Chúng tôi còn chọn những miếng vỏ tắt vàng ươm, thái chỉ rồi kho với cá suối, cá sông rất thơm. Khi ăn, vị cá hòa quyện với mùi vỏ tắt hơi cay, thơm nhẹ nên ai ăn cũng thấy ngon miệng. Cách này cũng giúp mọi người phòng ngừa được cảm cúm, ho”, chị Hồ Thị Meng, người Vân Kiều ở thôn Vầng, xã A Dơi, chia sẻ bí quyết.

“Cầu nối” đưa sản vật vươn xa

Là người Kinh nhưng anh Nguyễn Hữu Khóa ở Khối 1, xã Khe Sanh sinh ra và lớn lên ở miền núi. Gắn bó với đồng bào dân tộc thiểu số từ bé, anh nhận thấy quả tắt rừng có vị thơm ngon, đặc biệt có thể làm vị thuốc hỗ trợ điều trị, phòng ngừa các bệnh thông thường như ho, viêm họng và cảm cúm.

“Sau khi thử nghiệm cho các thành viên gia đình sử dụng tắt ngâm mật ong, thấy hiệu quả, tôi nảy sinh ý tưởng thu mua trái cây rừng này đem về chế biến nhiều sản phẩm khác nhau để bán ra thị trường Qua đó góp phần giúp bà con có thêm nguồn thu nhập vào mùa tắt rừng”, anh Khóa chia sẻ.

Anh Khóa là cầu nối giúp đưa sản vật của đồng bào Vân Kiều, Pa Kô đến với nhiều người - Ảnh: K.S

Với vị chua thanh, hương thơm đặc trưng và lợi thế mật ong rừng sẵn có, anh Khóa quyết định chế biến thành nhiều sản phẩm khác nhau từ loại quả này. Hiện nay, anh đã chế biến được 3 loại tắt rừng với mật ong, như: Tắt rừng nguyên quả rim mật ong rừng (mứt); tắt rừng thái sợi ngâm mật ong rừng và nước cốt tắt rừng. Các sản phẩm đều được anh đóng gói bằng chai thủy tinh, dán nhãn hiệu mang tên “Sản phẩm sạch Bếp Nhà Khóa”.

Gần chục năm nay, bình quân mỗi năm anh Khóa thu mua khoảng 7-8 tạ tắt rừng cho người dân trên địa bàn, trong đó chế biến ra sản phẩm tắt rừng ngâm mật ong khoảng 1 tạ tươi, còn lại chủ yếu bán quả tươi cho người tiêu dùng. Sản phẩm của anh bảo đảm ngon, giá cả phải chăng, tốt cho sức khỏe nên được nhiều người biết đến và tin dùng. Ngoài các sản phẩm nói trên, anh còn thu mua nông sản do bà con thu hái để tạo ra các sản phẩm phong phú như: Măng rừng sấy khô, chuối hột rừng sấy khô và các loại lá thảo dược khác sấy khô (cây chè rừng, tía tô; hoa đu đủ đực…).

“Không chỉ sử dụng làm vị thuốc quý cho gia đình, vào mùa tắt, chúng tôi thu hoạch để bán cho thương lái, mỗi ngày thu nhập khoảng 200 ngàn đồng/người. Nhờ vậy, gia đình tôi và người dân địa phương có thêm nguồn trang trải cuộc sống”, chị Meng thông tin thêm.  

Kô Kăn Sương