QTO - Gần 15 năm gắn bó với con ong, anh Nguyễn Văn Quyết ở xã Triệu Ái (cũ), nay là xã Ái Tử, chủ cơ sở mật ong rừng Trường Sơn không chỉ làm giàu từ nuôi ong lấy mật mà còn là người đầu tiên trong tỉnh thu mua và xuất khẩu mật ong sang thị trường Mỹ, châu Âu.

Khởi nghiệp từ nuôi ong lấy mật

Trao đổi về cơ duyên đến với con ong, anh Quyết cho biết, sinh ra trong một gia đình thuần nông nên anh đã sớm tìm cho mình một hướng đi mới. Nhận thấy địa phương có diện tích rừng trồng keo tràm khá lớn, sau khi tìm hiểu, năm 2012, anh quyết định đầu tư nuôi ong lấy mật bằng giống ong Ý, một giống ong ngoại nhập có năng suất cao, phù hợp với điều kiện khí hậu miền Trung.

Vừa làm vừa tích lũy kinh nghiệm, kết hợp với vị trí nuôi thuận lợi, nguồn thức ăn dồi dào nên đàn ong của anh phát triển tốt, cho nhiều mật. Từ 50 thùng ong ban đầu, anh đã từng bước nhân rộng đàn ong, có lúc lên đến trên 1.000 thùng. Tuy nhiên, để chăm sóc đàn ong chu đáo, từ nhiều năm nay, anh đã giảm số lượng và duy trì ở mức 600 thùng ong. Hiện tại, mỗi thùng ong anh bố trí 7-8 cầu ong, với điều kiện thời tiết thuận lợi thì khoảng 7-10 ngày, đàn ong cho thu mật một lần với sản lượng khoảng 5-6kg mật ong.

“Theo kinh nghiệm của tôi, chất lượng mật ong nuôi tốt hơn mật ong tự nhiên. Bởi ong nuôi hay ong tự nhiên thì cũng đều lấy mật từ rừng. Tuy nhiên, việc thu mật ong nuôi luôn đúng thời điểm trong khi ong rừng tự nhiên người ta thường lấy bất kể lúc nào, lại chủ yếu được vắt bằng tay nên thường bị lẫn tạp chất, dẫn đến dễ hư hỏng, giảm chất lượng”, anh Quyết khẳng định.

Anh Nguyễn Văn Quyết chăm chút từng sản phẩm mật ong Trường Sơn - Ảnh: L.A

Chia sẻ kinh nghiệm nuôi ong lấy mật thành công, theo anh Quyết, để mật ong có chất lượng tốt, người nuôi ong phải nắm rõ các đặc tính của đàn ong, như: Quãng đường đi lấy mật, xây tổ, chia đàn… Đồng thời phải am hiểu thời tiết, mùa hoa ở các địa phương trên cả nước, có sức khỏe tốt để “chạy ong” theo mùa.

“Nghề nuôi ong lấy mật so ra thì vất vả hơn các nghề khác. Cứ nơi nào đến mùa hoa là tôi lại đưa đàn ong tới. Lúc thì vào Đắk Lắk, Bình Phước (cũ) theo mùa hoa cà phê, lúc lại ra Hưng Yên theo mùa hoa nhãn, sang Bắc Giang, Hải Dương (cũ) theo mùa hoa vải. Để trông nom đàn ong, tôi phải làm lán trại ở trong rừng. Dãi dầu mưa nắng, kiên trì với đàn ong”, anh Quyết cho hay.

Khi chúng tôi thắc mắc về việc có một số ý kiến nghi vấn các hộ nuôi ong sử dụng nước đường cho ong ăn để tạo mật, anh Quyết chia sẻ, theo quy trình tự nhiên, ong mật tạo mật ong bằng cách hút mật hoa như cà phê, nhãn, vải thiều hoặc dịch ngọt tự nhiên từ cây như keo tràm, cao su rồi biến đổi qua enzyme trong dạ dày ong. Sau đó, ong lưu trữ trong tổ, làm bay hơi nước để cô đặc thành mật ong, mang hương vị và chất dinh dưỡng từ hoa. Còn khi người nuôi ong cho ong ăn đường, ong không dùng nó để tạo ra mật ong mà đây là nguồn thức ăn cho nhộng và ong non khi không có mật hoa.

Một kinh nghiệm nữa được anh Quyết tiết lộ, đó là người tiêu dùng có thể quan sát chai mật ong sau một thời gian, nếu thấy mật kết tinh nổi lên hoặc chìm xuống đáy thì đó là mật thật. Vì nếu sử dụng nước đường để làm giả mật ong thì sẽ không có lớp kết tinh này cho dù để với thời gian bao lâu đi chăng nữa. “Thực tế người nuôi ong chỉ cho ong ăn đường bổ sung nhằm giúp ong nuôi tổ và duy trì đàn vào những thời điểm không có mật hoa. Vì nếu cho ăn đường hoàn toàn, ong sẽ yếu dần, dễ chết hàng loại do thiếu các vi chất”, anh Quyết khẳng định.

Đến cơ sở xuất khẩu mật ong

Nuôi nhiều ong, thu càng nhiều mật, anh Quyết lại đau đáu về đầu ra cho sản phẩm. Lúc đầu anh chỉ bán mật ong cho thương lái và bán lẻ cho những người có nhu cầu. Sau đó, anh có cơ hội gặp gỡ, làm việc với một số doanh nghiệp xuất khẩu ở miền Nam. Từ đây, anh mạnh dạn thành lập cơ sở mật ong Trường Sơn để thu mua và xuất khẩu mật ong. Để bảo đảm nguồn hàng, anh đã hợp đồng thu mua với các hộ nuôi ong ở các địa phương trên cả nước.

Rừng keo tràm hơn 7.000ha là điều kiện thuận lợi để xã Ái Tử phát triển mô hình nuôi ong lấy mật - Ảnh: L.A

Theo anh Quyết, từ năm 2021 trở về trước, bình quân mỗi năm, anh thu mua và xuất khẩu sang thị trường Mỹ, châu Âu trên 4.000 tấn mật ong, mang lại doanh thu khoảng 100 tỉ đồng. Từ năm 2022 đến nay, do mức thuế chống phá giá của Mỹ đối với sản phẩm mật ong khá cao, lên đến trên 400% nên sản lượng xuất khẩu giảm xuống. Năm 2024, sản lượng chỉ còn khoảng 1.000 tấn và năm 2025 này, mới xuất khẩu được khoảng 500 tấn. Hiện cơ sở của anh có nhiều sản phẩm như mật ong rừng tràm, mật ong hoa vải, mật ong hoa cà phê… Giá bán sản phẩm từ 20.000-30.000 đồng/kg đối với mật ong xuất khẩu; 90.000-100.000 đồng/kg đối với bán lẻ trong nước và 150.000 đồng/kg đối với mật ong organic.

Anh Quyết cho biết, để mật ong bảo đảm tiêu chuẩn xuất khẩu, anh đã đầu tư đồng bộ máy hạ thủy phần, dây chuyền lọc mật, đóng gói. Mật ong sau khi thu mua được đưa vào hệ thống lọc thô, lọc tinh rồi dùng máy hạ thủy phần để giảm lượng nước trong mật xuống dưới 20% mà vẫn giữ được màu sắc đẹp mắt và không làm mất đi giá trị của mật.

Đặc biệt, mật ong khi đưa qua máy hạ thủy phần còn giúp diệt vi khuẩn ăn mật và thoát khí CO2 có trong mật ong, đây là vi khuẩn gây ra hiện tượng “nổ” chai mật thường gặp. Trước khi xuất khẩu, mẫu mật ong còn được anh Quyết gửi đi kiểm nghiệm tại các đơn vị ở nước ngoài nhằm bảo đảm đủ tiêu chuẩn.

Chủ tịch UBND xã Ái Tử Trần Thiện Nhân khẳng định, việc cơ sở mật ong rừng Trường Sơn của anh Nguyễn Văn Quyết xuất khẩu sản phẩm sang thị trường Mỹ, châu Âu là một thành công lớn. Với diện tích trồng keo tràm trên 7.000ha, xã Ái Tử đang xây dựng các chính sách hỗ trợ để nhân rộng mô hình nuôi ong lấy mật. Đồng thời tập trung hỗ trợ nhằm đưa sản phẩm mật ong Trường Sơn của cơ sở đạt chứng nhận sản phẩm OCOP cấp tỉnh.

Lê An