(QBĐT) - Một ngày cuối tháng 3, khi đợt rét cuối mùa đang tràn về, chúng tôi đã có dịp về những làng chài vùng bãi ngang từ Quảng Ninh đến Lệ Thủy. Dọc theo bãi cát dài của vùng biển này, những chiếc thuyền nan mỏng manh đang nằm phơi mình trong gió. Đây là vùng biển không có cửa sông, tàu thuyền không thể neo đậu nên cuộc sống mưu sinh của những ngư dân đánh bắt gần bờ lam lũ, khó nhọc suốt bốn mùa...

Bám biển mưu sinh...

Gần 9 giờ sáng, chúng tôi có mặt tại bãi biển thôn Bắc Hòa, xã Ngư Thủy Bắc (Lệ Thủy), hàng chục chiếc thuyền nan nằm chỏng chơ trên bãi cát. Ngư dân Lê Quang Chính mắt đưa tầm nhìn ra phía biển, giọng trầm trầm: “Nhà chỉ có một chiếc thuyền với vài ba vàng lưới nhưng chi phí gần 60 triệu đồng, đồng mùa biển êm thì còn kiếm được vài trăm nghìn đồng một chuyến chứ những ngày gió to sóng lớn như thế này, không ai có thể mang thuyền, lưới ra biển đánh cá...”.

Thuyền nan mùa này chỉ nằm phơi bến, đó là tình cảnh chung của ngư dân vùng bãi ngang.

Qua trò chuyện, chúng tôi được biết, sau Tết Nguyên đán, ngư dân thôn Bắc Hòa đánh bắt được nhiều loại hải sản", chủ yếu là cá trích nên bình quân mỗi chuyến ra khơi, một ngư dân cũng thu về từ 1-3 triệu đồng.

Tuy nhiên, do thời tiết không thuận nên khoảng 3 tuần trở lại đây, bà con ngư dân lại phải nghỉ biển. “Ngư dân ngày nào đi được thì có năm bảy chục, một trăm nghìn, nhưng cũng tuỳ thuộc vì bữa có, bữa không. Có hôm giăng lưới cũng chỉ đủ đắp đổi qua ngày. Chẳng có cá thì ra khơi cũng bằng không, chi bằng cho thuyền lên bờ, sửa lại ngư lưới cụ chờ thời tiết êm êm rồi tính tiếp...”, ngư dân Nguyễn Văn Trung chia sẻ.

Vùng bãi ngang gồm ba xã: Ngư Thủy Bắc, Ngư Thủy Nam, Ngư Thủy Trung có trên 600 chiếc thuyền nan (công suất 22CV trở xuống) đã kéo lên trên bờ, lặng im nhìn sóng vỗ ì ầm. Trong khi đó, với ngư dân vùng bãi ngang một ngày để thuyền nằm bờ thì ngày đó, gia đình mất đi nguồn thu nhập và cuộc sống sẽ đối mặt với những khó khăn.

Cạnh đó, xã Hải Ninh (Quảng Ninh) hầu hết cũng đã gác thuyền lên bờ. Ngư dân Mai Văn Diệp, thôn Cửa Thôn kể với chúng tôi, ngư dân bãi ngang chỉ có thuyền nhỏ, nhưng hầu như quanh năm suốt tháng không ngày nào bỏ biển, trừ những ngày biển động. Hàng ngày ngư dân dậy từ sáng sớm lặng lẽ dong thuyền ra biển trong bán kính chừng vài hải lý để đánh cá, câu mực. Họ làm việc cho đến gần trưa mới quay trở vào bờ.

Mặc dù phương tiện thuyền nhỏ, đi gần bờ nhưng sản phẩm đánh bắt được của ngư dân lại khá đa dạng và phong phú gồm cá, tôm, ghẹ, mực. “Những tuần trước, ngư dân trong vùng trúng đậm cá trích, có thuyền được 7-8 tạ/chuyến, thu về gần 4-5 triệu đồng, nhưng bây giờ thì không ai ra khơi...”, anh Diệp cho biết thêm.

Ông Lê Khởi, Bí thư Đảng ủy xã Hải Ninh cho biết, xã có 426 chiếc thuyền đánh bắt ven bờ, công suất chủ yếu dưới 20CV. Mặc dù thu nhập từ đánh bắt gần bờ bấp bênh, nhưng những ngư dân vẫn tiếp tục bám biển, bởi nghề đi biển đã gắn bó bao đời. Còn khi biển động, thuyền nhỏ đành phơi bến, đó là tình cảnh chung của ngư dân vùng bãi ngang nói chung và xã Hải Ninh nói riêng.

Vì vậy, để giúp ngư dân ổn định cuộc sống, địa phương cũng đã linh hoạt phát triển các mô hình bám biển kết hợp với sản xuất nông nghiệp, nhưng về lâu dài thì phải tìm giải pháp giúp ngư dân vươn ra khơi xa.

Trăn trở cùng ngư dân

Với những ngư dân nghèo vùng bãi ngang, bao đời nay chiếc thuyền nan là người bạn đồng hành trong mỗi chuyến lênh đênh trên biển mưu sinh. Song trong điều kiện đánh bắt gần bờ không mấy thuận lợi như hiện nay, đã có những ngư dân dám đột phá tìm ra cách làm mới, hướng đi mới để bám biển mang lại hiệu quả kinh tế cao cho gia đình.

Thuyền lên bờ, ngư dân tranh thủ sửa lại ngư lưới cụ chờ lúc thời tiết thuận lợi.

Điển hình là chủ tàu Mai Văn Tuấn, ở xã Hải Ninh. Anh đang là chủ sở hữu con tàu công suất 370CV, làm nghề vây rút chì đánh bắt vùng biển xa. Trong những năm qua, với kết quả đánh bắt khả quan, anh là ngư dân tiên phong của vùng bãi ngang mạnh dạn đăng ký tham gia Nghị định 67 (đã được UBND tỉnh phê duyệt danh sách) và chuẩn bị triển khai đóng tàu mới với công suất trên 800CV.

“Làm nghề biển thì phải ra khơi xa chứ quẩn quanh gần bờ đủ sống là may”, ngư dân Nguyễn Đại Số, ở thôn Hiển Trung, xã Hải Ninh chia sẻ. Tiếp xúc với những ngư dân vùng bãi ngang nơi đây, chúng tôi cảm nhận được nhiệt huyết của họ trong việc đóng tàu lớn để bám biển, tuy nhiên không phải hộ ngư dân nào cũng có đủ điều kiện đầu tư tàu to để đánh bắt xa bờ nên “lực bất tòng tâm”.

Theo anh Mai Văn Diệp, ngư dân xã Ngư Thủy Bắc: "Vẫn biết Nhà nước đã có những chính sách hỗ trợ cho vay vốn để đóng mới tàu đánh bắt xa bờ, nhưng với điều kiện kinh tế như gia đình tôi thì rất khó để thực hiện. Việc hoàn thiện đóng mới một tàu đánh bắt xa bờ hiện nay có nguồn vốn đầu tư trên cả 1 tỷ đồng, nếu Nhà nước tạo điều kiện cho vay thì số tiền đối ứng của gia đình cũng phải xấp xỉ  5-6 trăm triệu đồng. Nếu đi vay, số tiền lãi và trả góp hàng tháng cũng mất vài chục triệu đồng. Ngư dân nào làm ăn được thì khoảng vài năm sau mới có thể trả hết nợ, gặp trường hợp thất bát thì ngư dân không có cách nào xoay xở được...”.

Nhiều ngư dân vùng bãi ngang còn cho rằng, muốn vươn khơi xa đánh bắt hải sản, phải có ít nhất 4-5 ngư dân trong xã có điều kiện sắm thuyền công suất lớn để hoạt động theo tổ, đội nhằm hỗ trợ nhau trong sản xuất. Nhưng hiện tại vẫn có quá ít ngư dân vùng bãi ngang mạnh dạn như chủ tàu Mai Văn Tuấn nên ngư dân tỏ ra e ngại.    

Đặc biệt, nhiều ngư dân vùng bãi ngang đều tỏ ra ngạc nhiên và thấy “mới mẻ” khi chúng tôi thông tin về Nghị định 67 (về một số chính sách phát triển thủy sản của Chính phủ). Chính điều này cũng phản ánh thực trạng nhiều địa phương chưa thực sự quan tâm đến việc triển khai, quán triệt các chính sách liên quan trực tiếp đến cuộc sống người dân.

Với thực trạng trên bên cạnh những nỗ lực của bản thân, ngư dân vùng bãi ngang rất mong muốn nhận được sự quan tâm, hỗ trợ của các cấp chính quyền, trước hết là về nguồn vốn ưu đãi để phát triển sản xuất và triển khai bám biển một cách có hiệu quả hơn. Việc hỗ trợ ngư dân phát triển kinh tế biển bền vững sẽ tạo động lực cho họ yên tâm bám biển và góp phần không nhỏ vào việc bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

N.L