QTO - Thời gian qua, việc ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số trong tuần tra, giám sát hiện trạng rừng đã góp phần phát hiện, ngăn chặn kịp thời các hành vi xâm hại rừng, phòng cháy, chữa cháy rừng. Qua đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học trên địa bàn tỉnh.

Tuần tra rừng qua ứng dụng Smart

Đã thành thông lệ, trước mỗi chuyến tuần tra bảo vệ rừng, anh Hồ Văn Thuần, Tổ trưởng Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Chênh Vênh, xã Hướng Phùng lại mở ứng dụng Smart trên điện thoại thông minh để xác định tuyến đường tuần tra.

Anh Thuần cho biết, Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Chênh Vênh được giao quản lý 2 tiểu khu, gồm: 625A và 625B thuộc Khu Bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa với diện tích gần 290ha. Bình quân mỗi tháng tổ thực hiện từ 4-5 chuyến tuần tra bảo vệ rừng. Nếu như trước đây, mọi thông tin, dữ liệu của chuyến tuần tra rừng anh Thuần phải ghi chép lại bằng tay thì hiện tại, tất cả đều được cập nhật trên ứng dụng Smart này.

Từ thông tin tuyến đường mà tổ đi qua, khi phát hiện bẫy thú, dấu vết động vật, các loài thực vật mới, nguy cơ xâm hại, cháy rừng…, tất cả đều được các thành viên trong tổ cập nhật nhanh chóng lên ứng dụng để làm cơ sở báo cáo. Nhờ vậy, trong những năm qua, toàn bộ diện tích rừng giao khoán cho cộng đồng ở đây được bảo vệ nghiêm ngặt, không để xảy ra mất rừng.

Sử dụng drone trong kiểm tra giám sát tình hình xâm canh xâm lấn, xâm hại rừng tại Khu bảo tồn thiên nhiên Đakrông - Ảnh: L.A

Theo Phó trưởng Phòng Bảo tồn thiên nhiên, Ban Quản lý Rừng đặc dụng Nam Quảng Trị Hoàng Hải Nam, trước đây khi chưa áp dụng Smart, mỗi chuyến tuần tra, các thành viên phải sử dụng bản đồ giấy, la bàn, máy định vị GPS cầm tay, thông tin của chuyến tuần tra được ghi chép lại sau đó nhập thủ công vào máy tính. Nhưng từ khi sử dụng ứng dụng Smart, việc thu thập thông tin và dữ liệu hiện trường dễ dàng, nhanh chóng và chính xác hơn vì đã có mô hình dữ liệu mẫu được thiết lập sẵn với nhiều trường thông tin khác nhau để thu nhận các dữ liệu cần thiết trên thực địa.

Ngoài ra, trên ứng dụng Smart còn tích hợp sẵn bản đồ vệ tinh và bản đồ nền của đơn vị, kèm theo các tính năng khác như định vị, xác định góc phương vị, độ cao so với mực nước biển, tốc độ di chuyển và tính năng đính kèm hình ảnh tại vị trí ghi nhận thông tin trên thực địa. Qua đó giúp cho lực lượng chuyên trách bảo vệ nâng cao hiệu quả trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng, theo dõi, giám sát đa dạng sinh học.

Phó Giám đốc Ban Quản lý Rừng đặc dụng Nam Quảng Trị Nguyễn Tân Hiếu thông tin, đơn vị hiện đang quản lý hơn 66.000ha rừng và đất lâm nghiệp, gồm: Khu bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa, Khu bảo tồn thiên nhiên Đakrông và Khu bảo vệ cảnh quan đường Hồ Chí Minh. Để thực hiện tốt công tác quản lý, bảo vệ rừng, thời gian qua, đơn vị đã đẩy mạnh việc ứng dụng nhiều công nghệ tiên tiến như: Ảnh viễn thám, GIS, drone, phần mềm Vtool trong cập nhật diễn biến rừng, kiểm tra giám sát tình hình xâm canh, xâm lấn, xâm hại rừng; triển khai ứng dụng Smart trong tuần tra, tháo gỡ bẫy động vật hoang dã giúp ghi nhận, định vị, báo cáo nhanh các vi phạm, qua đó tăng tính chủ động, kịp thời trong công tác bảo vệ rừng. Bên cạnh đó, đơn vị còn triển khai đặt máy bẫy ảnh để giám sát, điều tra động vật rừng, sử dụng nền tảng Wildlife Insights (AI của Google) để phân tích dữ liệu bẫy ảnh; xây dựng trang cơ sở dữ liệu động thực vật phục vụ quản lý và nghiên cứu.

“Từ đầu năm 2025 đến nay, đơn vị đã áp dụng ứng dụng Smart trong hơn 1.070 chuyến tuần tra với gần 3.800 lượt người tham gia. Phát hiện và phá hủy 165 bẫy động vật rừng, 7 lán trại. Lắp đặt gần 500 máy bẫy ảnh tại Khu bảo tồn thiên nhiên Đakrông và Khu bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa, từ đó đã xây dựng được bộ cơ sở dữ liệu về hình ảnh loài, vị trí phân bố, số lượng, độ giàu loài… Đặc biệt, đã ghi nhận nhiều loài nguy cấp, quý, hiếm, đặc hữu như: Mang lớn, mang Trường Sơn, trĩ sao, thỏ vằn, cầy vằn, tê tê”, ông Hiếu cho hay.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong lâm nghiệp

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Phan Văn Phước cho biết, toàn tỉnh hiện có hơn 840.000ha rừng, trong đó: Rừng tự nhiên gần 600.000ha, rừng trồng 240.000ha. Tỉ lệ che phủ rừng đạt gần 61,5%.

Cán bộ Ban Quản lý Rừng đặc dụng Nam Quảng Trị và thành viên Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Chênh Vênh, xã Hướng Phùng sử dụng ứng dụng Smart trên điện thoại để tuần tra rừng - Ảnh: L.A

Thời gian qua, sở đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, chỉ đạo các địa phương, đơn vị, chủ rừng về ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong lĩnh vực lâm nghiệp. Bên cạnh đó, lực lượng kiểm lâm, các ban quản lý rừng, công ty lâm nghiệp đã tích cực ứng dụng các phần mềm chuyên dụng như: FMRS, FRMS mobile, QGIS, Vtool… để phát hiện sớm, cập nhật kịp thời, chính xác các biến động rừng. Triển khai lắp đặt các hệ thống camera thông minh phát hiện điểm phát lửa tự động tại một số khu vực trọng điểm về cháy rừng. Sử dụng drone để phục vụ tuần tra, kiểm tra rừng. Sử dụng bẫy ảnh để ghi nhận, thu thập, điều tra các loài động vật rừng nhằm phục vụ công tác thống kê, nghiên cứu khoa học, đánh giá tài nguyên động vật. Nhờ vậy, trong những năm trở lại đây, công tác quản lý, bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học trên địa bàn tỉnh đã chuyển biến rõ nét. Số vụ vi phạm Luật Lâm nghiệp giảm dần qua từng năm.

Cũng theo ông Phước, việc ứng dụng công nghệ trong quản lý, bảo vệ rừng không chỉ hỗ trợ quản lý tài nguyên rừng mà còn tối ưu hóa quá trình sản xuất và bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu. Do vậy, cùng với việc duy trì và nhân rộng các ứng dụng về công nghệ, chuyển đổi số đã triển khai trong thời gian qua, như: Công nghệ viễn thám, drone, hệ thống camera giám sát cháy rừng, phần mềm theo dõi diễn biến rừng, bảng báo tự động cấp dự báo cháy rừng…

Thời gian tới, ngành Nông nghiệp sẽ tiếp tục đẩy mạnh đầu tư trang thiết bị, máy móc chuyên ngành; tăng cường đào tạo nhân lực có kỹ năng về công nghệ số, nâng cao nhận thức về chuyển đổi số cho cán bộ lâm nghiệp các cấp, bảo đảm có khả năng vận hành và khai thác hiệu quả các công nghệ, phần mềm mới đã được trang bị. Đồng thời kêu gọi, thu hút nguồn lực, sự đóng góp, chung tay của các tổ chức trong và ngoài nước thông qua các dự án hỗ trợ kỹ thuật, trang thiết bị nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học trên địa bàn tỉnh.

Lê An