QTO - Trong tiến trình xây dựng xã hội học tập, việc duy trì và nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục, xóa mù chữ ở khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Bằng việc tổ chức linh hoạt các lớp học, bảo đảm điều kiện tốt nhất để người học được tiếp cận tri thức đang là cách làm hiệu quả được các địa phương phía Tây Quảng Trị triển khai, qua đó góp phần mở ra cơ hội đổi thay cho người dân vùng khó.

“Già rồi nhưng vẫn muốn biết chữ”…

Cứ đều đặn, sau một ngày lao động, bà Hồ Thị Lịch, 65 tuổi ở thôn A Máy, xã Lìa lại tất bật chuẩn bị bữa tối, tranh thủ làm xong việc nhà để kịp đến lớp học chữ. Ở cái tuổi lẽ ra đã nghỉ ngơi, quây quần bên con cháu nhưng bà Lịch vẫn kiên trì tìm đến con chữ, tập từ cách cầm bút, nắn nót từng nét chữ.

Tham gia lớp xóa mù chữ do địa phương tổ chức từ tháng 3/2024, mỗi tuần 5 buổi, với bà Lịch việc học chưa bao giờ dễ dàng. “Không biết chữ khổ lắm. Ra chợ mua bán hay đi làm giấy tờ đều phải nhờ người khác giúp đỡ. Giờ có lớp dạy chữ nên tôi theo học, già rồi nhưng vẫn muốn biết chữ. Thú thật, nhiều khi cũng nản vì cả ngày đi làm rẫy mệt rồi, người thì già cả, mắt mờ tay run nên học không vào. Nhưng nghĩ đến cái lợi khi biết chữ, biết tính toán, tôi vẫn quyết tâm theo học”, bà Lịch bộc bạch.

Không chỉ riêng bà Lịch, lớp học xóa mù chữ do chính quyền xã Lìa phối hợp tổ chức tại Trường tiểu học và THCS A Xing còn có nhiều học viên là phụ nữ trung niên, thậm chí đã làm bà, làm mẹ. Họ đến lớp với chung một mong muốn giản dị là đọc, viết và tính toán được để tự lo cho cuộc sống.

Lớp học xóa mù chữ tổ chức tại xã Lìa thu hút hàng chục phụ nữ tham gia - Ảnh: L.T

Tham gia lớp hơn 1 năm nay, chị Hồ Thị Thảo ở thôn A Máy từng biết chữ nhưng vì hoàn cảnh phải nghỉ học giữa chừng nên dần quên. Khi được địa phương và giáo viên vận động, chị quyết định quay lại lớp học. “Qua hơn một năm học, tôi đã dần tìm lại được mặt chữ, giờ đã đọc, viết và tính toán cơ bản được rồi nên đi đâu, làm gì tôi cũng tự tin”, chị Thảo phấn khởi chia sẻ.

Cùng lớp, chị Hồ Thị Khương, ở thôn A Rông cũng vui mừng tâm sự: “Giờ tôi đọc được sách vở của con, chỉ bài cho con học. Trước đây không dám vì mình không biết chữ”.

Còn với chị Hồ Thị Liệu, ở thôn Kỳ Tăng, lớp học xóa mù chữ đã mở ra một cánh cửa mới cho chính bản thân chị. Sau khi đi học, chị có thể tự ký tên lên các loại giấy tờ, việc mua bán nông sản trong gia đình cũng thuận lợi vì chị tự tính toán được. “Ban ngày đi làm rẫy, tối đến tôi cùng chị em trong thôn đến lớp, vừa học chữ vừa cùng nhau trò chuyện, chia sẻ chuyện vui buồn trong cuộc sống hàng ngày nên thích lắm. Giờ tôi biết đọc, biết viết, còn có thể tự tính toán, viết ra giấy các con số mỗi khi bán sắn, bán chuối”, chị Khương chia sẻ.

Hiệu quả “lớp học đặc biệt” ở vùng biên

Xã Lìa hiện có hơn 3.310 nhân khẩu, trong đó còn 293 người mù chữ mức độ 1. Phần lớn là phụ nữ, do họ ít có điều kiện tiếp xúc với chữ viết; một số trường hợp mới nhập quốc tịch, chưa thông thạo tiếng Việt.

Từ thực tế đó, địa phương đã phối hợp với ngành Giáo dục duy trì các lớp xóa mù chữ nhiều năm nay. Riêng từ tháng 3/2024 đến nay, xã Lìa đang duy trì hiệu quả lớp xóa mù chữ cho trên 20 học viên, mỗi lớp học kéo dài 5 kỳ, tương đương khoảng 1.000 tiết, tập trung vào dạy đọc, viết và tính toán cơ bản.

Nhà giáo ưu tú Trần Thị Châu, giáo viên Trường mầm non A Xing - người trực tiếp giảng dạy lớp xóa mù chữ cho biết, dạy xóa mù chữ là một hành trình đặc biệt. Học viên lớn tuổi, tiếp thu chậm, lại bận việc nương rẫy nên giáo viên không chỉ dạy chữ mà còn phải làm công tác vận động, động viên tinh thần để họ không bỏ lớp. Nhiều thời điểm, giáo viên còn đến tận nhà vận động học viên ra lớp, nhắc lịch học, động viên khi học viên mệt mỏi, nản lòng. Ban đầu, nhiều học viên rất rụt rè, chưa quen nói tiếng phổ thông nhưng khi đã đọc được chữ, ai cũng hào hứng. Có người giờ đã biết dùng điện thoại thông minh nhắn tin, đọc thông báo.

Hiệu trưởng Trường tiểu học và THCS A Xing Nguyễn Mai Trọng thông tin, thực hiện kế hoạch của Ban Chỉ đạo phổ cập giáo dục – xóa mù chữ UBND xã Lìa, từ năm 2024 đến nay, nhà trường đã mở 2 lớp xóa mù chữ với tổng cộng 40 học viên. Một lớp đã hoàn thành, lớp còn lại đang duy trì giai đoạn 2. Kết thúc khóa học, học viên sẽ được kiểm tra, đánh giá và cấp chứng nhận, đạt trình độ tương đương lớp 3 ở giai đoạn 1 và lớp 5 ở giai đoạn 2.

“Các lớp học nhằm chuyển tải những kiến thức đọc, viết và tính toán cơ bản, ngoài ra, còn trao đổi thông tin, nâng cao hiểu biết về trồng trọt, chăn nuôi cho người dân áp dụng vào thực tế. Quá trình này, chúng tôi gặp không ít khó khăn, nhất là việc sắp xếp thời gian học phù hợp với sinh hoạt của người dân. Tuy nhiên, thông qua việc phối hợp với các tổ chức trên địa bàn như Bộ đội Biên phòng, Công an và người từng học các lớp trước để tuyên truyền, vận động, giúp bà con hiểu rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của việc học chữ nên việc duy trì sĩ số lớp học cơ bản ổn định. Sau thời gian triển khai, đã cho thấy rõ hiệu quả bởi nhận thức của học viên đã có sự thay đổi rất lớn”, ông Trọng nói thêm.

Theo thông tin từ Sở GD-ĐT Quảng Trị, thực hiện nhất quán quan điểm “không để ai bị bỏ lại phía sau trong tiếp cận tri thức”, ngành đã chủ động, quyết liệt triển khai công tác phổ cập giáo dục và xóa mù chữ với hệ thống giải pháp đồng bộ, bài bản và hiệu quả cao. Trong đó, các lớp xóa mù chữ được tổ chức linh hoạt, phù hợp điều kiện vùng miền, đặc biệt quan tâm đến đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa. Toàn tỉnh đã mở 25 lớp xóa mù chữ với 499 học viên, trong đó riêng các địa bàn khó khăn ở phía Tây Quảng Trị đã tổ chức 19 lớp với 363 học viên. Nhờ đó, Quảng Trị duy trì vững chắc chuẩn xóa mù chữ mức độ 2; tỉ lệ người trong độ tuổi 15–60 biết chữ đạt 2 mức độ trên  99%.

Những lớp học ban đêm ở xã Lìa không ồn ào, không phô trương, nhưng đang từng ngày gieo mầm tri thức. Khi biết chữ, người dân có thể đọc thông tin, tiếp cận chính sách, áp dụng khoa học kỹ thuật, từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống, góp phần xây dựng xã hội học tập và phát triển bền vững.

Lê Trường