QTO - Trong không khí sục sôi của những ngày mùa thu lịch sử, lòng người Quảng Trị bồi hồi xúc động nhớ về thời điểm Quốc khánh đầu tiên sau giải phóng cách đây tròn 50 năm. Đất nước vừa được thống nhất, non sông liền một dải sau bao đau thương mất mát, người người, nhà nhà háo hức, nô nức đón cái Tết Độc lập đầu tiên trong bao cảm xúc bồi hồi. Từng phút, từng giây của lễ Quốc khánh đặc biệt vẫn còn đọng mãi trong trái tim bao người ở lại, để rồi giờ đây trở lại vẹn nguyên như thuở ban đầu.

Thời điểm đó, nguyên Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Quảng Bình (cũ) Đoàn Thị là nhạc công của Đoàn văn công Tỉnh đội, vừa tròn 28 tuổi. Lần giở tấm ảnh chụp các nhạc công của đoàn cử Quốc ca trên sân vận động Cộn (phường Đồng Sơn, tỉnh Quảng Bình cũ, nay là phường Đồng Hới, tỉnh Quảng Trị) tại lễ mít tinh chào mừng Quốc khánh (2/9/1975), ông không khỏi xúc động. Ông còn nhớ rõ mình được phân công chơi đàn violin, nghệ sĩ Thái Sơn chơi đàn Cello, nghệ sĩ Mạnh Đạt chơi đàn accordion, nghệ sĩ Hữu Hiệp chơi kèn Clarinet, nghệ sĩ Hữu Riệm chơi trống... Tuy chỉ vài thành viên xuất hiện trong bức ảnh, nhưng khung cảnh ngày đó vẫn tái hiện rõ nét trong tâm trí ông.

Để chào mừng Quốc khánh đầu tiên sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Ban Thường vụ Tỉnh ủy quyết định tổ chức một buổi lễ mít tinh tại sân vận động Cộn. Đoàn văn công Tỉnh đội được giao nhiệm vụ sẽ cử Quốc ca bằng dàn nhạc. Nhiệm vụ rất quan trọng khiến anh em văn nghệ sĩ hồi hộp, lo lắng, vất vả tập luyện cả tuần liền, trăn trở làm sao để bài Quốc ca khi được cử lên phải có chất lượng tốt nhất. Trong thời điểm chiến tranh ác liệt, mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn, nhưng đoàn được Tỉnh đội quan tâm nên trang bị gần như đầy đủ các nhạc cụ, từ sáo, trống, clarinet cho đến violin, cello… Bộ comple đen thì được đoàn cấp cho các thành viên tự bảo quản từ trước, nên trông ai cũng ra dáng nghiêm túc, chỉn chu.

Quang cảnh lễ mít tinh kỷ niệm ngày Quốc khánh 2/9/1975 tại TX. Đồng Hới - Ảnh: TƯ LIỆU

Ngày diễn ra lễ mít tinh, không khí náo nức, hân hoan, từ sáng sớm, người người từ khắp mọi ngả đường náo nức đổ về sân vận động Cộn với hoa và biểu ngữ trên tay. Ông Đoàn Thị xúc động nhớ lại, ngay sau khi đại biểu và bà con ổn định chỗ ngồi, các nhạc công bắt đầu cử Quốc ca trong không khí trang nghiêm, xúc động. Tiếng nhạc trầm hùng vang lên trong không gian độc lập, tự do, non sông thu về một mối khiến ai cũng tự hào. Để có được phút giây này, bao nhiêu mồ hôi, xương máu của đồng bào, chiến sĩ đã đổ xuống để bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc. Giờ đây ở tuổi gần 80, ông Đoàn Thị vẫn không bao giờ quên giây phút đó, nhắc nhớ ông trong suốt sự nghiệp của mình phải luôn nỗ lực, xứng đáng với sự hy sinh của cha ông đi trước.

Bà Nguyễn Thị Thí (83 tuổi, phường Đồng Hới) rơi nước mắt khi nhớ về buổi mít tinh tại sân vận động Cộn thời điểm đón Quốc khánh đầu tiên sau giải phóng. Chồng bà, nguyên Phó Bí thư Thị ủy Đồng Hới, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQVN tỉnh Quảng Bình (cũ) Nguyễn Giáp thời điểm đó đi công tác xa nhà, nên một mình bà vất vả ruộng vườn, chăm lo cho đàn con nhỏ. Ngay từ sáng sớm, các chị em của xã Lý Ninh (cũ) đã rộn ràng rủ nhau cùng đi bộ đến sân vận động Cộn. Thời điểm đó, người dân ai có xe đạp thì đạp xe, còn chủ yếu đi bộ. Đường tuy xa, nhưng không khí hân hoan, náo nức, dòng người từ khắp nơi đổ về sân vận động ngày càng đông, bà con vừa đi, vừa trò chuyện râm ran.

Bà Thí nhớ mãi cảnh mình vừa đi, vừa khóc trong xúc động. Bà mừng vì độc lập, mừng vì thống nhất nhưng không nguôi tiếc thương người em đã mất trong chiến tranh, không kịp được hưởng hòa bình. Đến sân vận động, không khí tưng bừng, lớp lớp người tập trung, nhưng vẫn rất trật tự, quy củ. Ngay sau khi Quốc ca được cất lên bởi các nhạc công của Đoàn văn công Tỉnh đội, đại diện lãnh đạo tỉnh đọc diễn văn xúc động về kỷ niệm Quốc khánh đầu tiên sau giải phóng, ôn lại chặng đường lịch sử vẻ vang của dân tộc. Cuối buổi mít tinh, bà con cùng diễu hành một vòng trong sân vận động và sau đó tỏa về các ngã đường trong sự tươi vui, phấn khởi. Không khí Tết Độc lập vẫn cứ mãi lan tỏa về từng con phố, ngõ ngách của thị xã.

Nhân dân Hải Lăng san lấp hố bom, khôi phục ruộng đất để sản xuất sau ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước -Ảnh: BẢO TÀNG TỈNH QUẢNG TRỊ

Tại tỉnh Quảng Trị (cũ), Tết Độc lập đầu tiên sau giải phóng có ý nghĩa đặc biệt. Mảnh đất bị chia cắt, chịu bao đau thương trong những năm tháng chiến tranh đã trở lại vẹn nguyên hình hài và Quốc khánh năm 1975 chính là dấu mốc ghi nhớ thời điểm thiêng liêng đó. Nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị (cũ) Nguyễn Minh Kỳ xúc động nhớ lại, thời điểm năm 1975, ông là Bí thư Thị ủy Đông Hà và ký ức đón Tết Độc lập đầu tiên trên quê hương vẫn còn vẹn nguyên.

Ông kể, sau giải phóng, Quảng Trị nói chung, Đông Hà nói riêng bị ảnh hưởng nặng nề, đời sống người dân gặp muôn vàn khó khăn, nhưng không khí đón lễ Quốc khánh không vì thế mà vơi đi sự háo hức, thiêng liêng. Trong điều kiện cho phép, nhiều hoạt động kỷ niệm sôi nổi, ý nghĩa đã được tổ chức, vừa chào mừng Quốc khánh, vừa tăng cường tình đoàn kết, yêu thương, sẻ chia trong người dân Quảng Trị.

Thời gian đã trôi qua nửa thế kỷ, nhưng dư âm của Tết Độc lập năm 1975 vẫn không bao giờ phai trong ký ức của người Quảng Trị. Từ đó, những giá trị của độc lập, tự do tiếp tục được giữ vững, trường tồn và lan tỏa thông điệp mạnh mẽ đến thế hệ mai sau.

Mai Nhân