QTO - Sau sáp nhập, đời sống văn nghệ tỉnh Quảng Trị mới đã có bước chuyển mình mạnh mẽ. Sự lớn mạnh của lực lượng sáng tác, nòng cốt là. đội ngũ văn xuôi và thơ đã giúp Phân hội Văn học (Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh) khẳng định vị thế. Vậy, phân hội sẽ làm gì để phát huy nguồn nội lực dồi dào này trên chặng đường mới? Phóng viên (P.V) Báo và phát thanh, truyền hình Quảng Trị đã có buổi trò chuyện với ông Nguyễn Kim Cương-Phân hội trưởng Phân hội Văn học Quảng Trị về nội dung trên.

P.V: Văn học là chuyên ngành có những bước phát triển khá nhanh của Hội Văn học Nghệ thuật (VHNT) tỉnh. Vậy trong bối cảnh mới hiện nay, đặc biệt là sau khi sáp nhập tỉnh, diện mạo của văn học tỉnh nhà có đặc điểm gì nổi bật, thưa ông?

- Ông Nguyễn Kim Cương: Là vùng đất "địa linh nhân kiệt", từ bao đời nay, quê hương Quảng Trị không chỉ là nơi sản sinh ra những danh nhân, hào kiệt mà còn nuôi dưỡng một mạch nguồn văn chương dồi dào. Nền văn học tỉnh nhà tự hào với những tên tuổi gạo cội, như: Lưu Trọng Lư, Hàn Mặc Tử, Nguyễn Xuân Sanh, Lê Tri Kỷ, Lê Khai, Dương Tử Giang, Trần Công Tấn, Văn Nhĩ, Cẩm Lai, Xuân Hoàng, Mai Văn Tấn, Lâm Thị Mỹ Dạ, Xuân Đức, Ngô Minh, Mai Văn Hoan, Hải Kỳ, Lê Thị Mây, Nguyễn Hữu Quý, Cao Hạnh...

Kế thừa truyền thống đó, thế hệ trẻ hôm nay đang tiếp tục khẳng định mình với những gương mặt nhà văn trẻ xuất sắc, như: Nguyễn Thị Lê Na, Hoàng Thụy Anh, Trác Diễm, Nguyễn Thị Hương Duyên… Bằng tất cả tài năng và nhiệt huyết, đội ngũ sáng tác văn học đã đem hết trí tuệ, tâm huyết để phản ánh khát vọng của một vùng đất giàu truyền thống cách mạng. Họ viết với tinh thần trách nhiệm cao, phục vụ công cuộc đổi mới của quê hương, đất nước.

Một trong những hoạt động được Phân hội Văn học chú trọng là tổ chức các cuộc gặp gỡ, chia sẻ kinh nghiệm sáng tác cho hội viên - Ảnh: Nh.V

Hiện nay, Phân hội Văn học quy tụ gần 200 hội viên, trong đó có 15 hội viên thuộc Hội Nhà văn Việt Nam. Từ đầu năm 2025 đến nay, đã có trên 30 đầu sách được ra mắt bạn đọc, cùng nhiều tác phẩm văn, thơ được đăng tải trên các báo, tạp chí trung ương, địa phương, góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần của công chúng.

P.V: Nhìn vào thực tế, liệu chúng ta có đang đối diện với nỗi lo thiếu hụt những gương mặt trẻ? Phân hội cần có những chiến lược gì để phát hiện, bồi dưỡng lớp hội viên kế cận?

- Ông Nguyễn Kim Cương: Đúng vậy, Phân hội Văn học nói riêng, VHNT nói chung vẫn đối mặt với một nỗi lo thường trực là thiếu hụt đội ngũ kế cận. Hiện tại, lực lượng hội viên trẻ thuộc phân hội dưới 45 tuổi chiếm chưa đến 1/4 tổng số hội viên. Mặc dù Ban chấp hành Phân hội Văn học và Hội VHNT tỉnh luôn chú trọng công tác phát hiện, bồi dưỡng tài năng trẻ nhưng tỉ lệ phát triển hội viên còn khá thấp.

Chúng tôi đã tổ chức nhiều đợt khảo sát tại các trường học, địa phương để vận động các hạt nhân tham gia trại viết nhưng kết quả thu được vẫn còn khiêm tốn. Thực tế cho thấy, nhiều cây bút trẻ có năng lực tốt nhưng chưa thực sự mặn mà với việc sáng tác văn chương. Một số người người xem sáng tác như cuộc thử nghiệm bản thân nên chỉ gắn bó một thời gian ngắn rồi lặng lẽ rời đi.

Hội viên Phân hội Văn học quyên góp ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do bão, lũ - Ảnh: Nh.V

P.V: Theo ông, đâu là những hạn chế, tồn tại mà chuyên ngành văn học tỉnh nhà cần sớm khắc phục trong thời gian tới?

- Ông Nguyễn Kim Cương: Khó khăn lớn nhất, mang tính chất vừa cấp bách vừa lâu dài của văn học tỉnh nhà, chính là sự già hóa của đội ngũ sáng tác, thiếu sự cân bằng giữa các thế hệ. Đội ngũ chủ chốt phần lớn đã cao tuổi. Số người trẻ vốn đã ít ỏi lại bận rộn với công việc và mưu sinh nên khó toàn tâm, toàn ý cho việc viết. Chính sự hẫng hụt này khiến chất lượng tác phẩm chưa có nhiều bứt phá, chưa đáp ứng được thị hiếu ngày càng cao của công chúng. Thêm vào đó, sự bùng nổ của internet, tạo ra những tác động đa chiều, ảnh hưởng không nhỏ đến định hướng và bản sắc trong sáng tác nghệ thuật của người cầm bút.

Không chỉ đau đáu với nghề, người cầm bút còn nặng gánh nỗi lo cơm áo. Họ nuôi dưỡng ngòi bút bằng đam mê và tình yêu văn hóa, dẫu biết phải chấp nhận nhiều thiệt thòi về kinh tế. Mặc dù tỉnh đã có chính sách hỗ trợ xuất bản hàng năm, nhưng nguồn kinh phí này còn khá khiêm tốn so với giá cả thị trường. Để “đứa con tinh thần” được ra đời, phần lớn các tác giả phải tự trang trải các khoản chi phí in ấn, phát hành sách đến tay bạn đọc...

P.V: Trước những thách thức vừa nêu, theo ông, cần làm gì để vừa “tiếp lửa” cho đội ngũ sáng tác, vừa tạo đà để văn học tỉnh nhà phát triển mạnh mẽ cả về bề rộng lẫn chiều sâu?

- Ông Nguyễn Kim Cương: Trước hết, phân hội xác định là sẽ phát huy nội lực, khích lệ tinh thần lao động nghệ thuật trong mỗi hội viên và chủ động tham mưu cho lãnh đạo Hội VHNT tỉnh để kiến nghị lên Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam và UBND tỉnh về việc xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù. Trọng tâm là hỗ trợ kinh phí sáng tác và đẩy mạnh công tác phổ biến, quảng bá tác phẩm đến công chúng. Bên cạnh đó, cần tổ chức các giải thưởng văn học một cách bài bản nhằm ghi nhận công lao, tạo động lực mạnh mẽ khích lệ tinh thần sáng tạo của đội ngũ văn nghệ sĩ.

Mặt khác, cần chú trọng hơn nữa công tác bồi dưỡng chính trị và nâng cao trình độ chuyên môn cho hội viên. Khuyến khích, tạo điều kiện cho đội ngũ văn nghệ sĩ bám sát thực tiễn đời sống, từ đó sáng tạo nên những tác phẩm VHNT có giá trị. Hội VHNT tỉnh cần tăng cường tổ chức các cuộc thi sáng tác tác phẩm văn học với chủ đề thiết thực phục vụ hiệu quả các nhiệm vụ chính trị, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ VHNT của Nhân dân, đồng thời hỗ trợ tìm kiếm kênh phát hành tác phẩm cho hội viên. Qua đó, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa ngày càng cao của Nhân dân và giúp các tác phẩm văn học lan tỏa sâu rộng đến với công chúng.

Và quan trọng hơn cả là phải đổi mới cách thức tìm kiếm, ươm mầm những tài năng trẻ. Chỉ khi xây dựng được một đội ngũ kế cận xứng đáng, nền văn học tỉnh nhà mới có thể phát triển ổn định, lâu dài và bền vững.

P.V: Xin cảm ơn ông với những chia sẻ đầy tâm huyết này!

Nhật Văn (thực hiện)