QTO - Hơn 500 năm tồn tại, thôn An Tiêm, xã Triệu Phong, không chỉ là vùng đất lâu đời ở Quảng Trị mà còn là nơi thắp lên những tia sáng đầu tiên của phong trào cách mạng địa phương. Gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của thôn là đình An Tiêm, ngôi đình có từ xa xưa được xem là “địa chỉ đỏ”, nơi ghi dấu sự kiện thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản đầu tiên của tỉnh vào ngày 17/11/1929.

Dấu tích của ngôi đình

Thôn An Tiêm hình thành khoảng thời Hồng Đức thứ X, dưới triều vua Lê Thánh Tông (1460-1497), khi những cư dân từ các tỉnh phía Bắc vào khai khẩn, lập làng, dựng đình, mở chợ. Đình làng An Tiêm được xây dựng để thờ Thành Hoàng, là nơi sinh hoạt tín ngưỡng quan trọng của cộng đồng. Hằng năm, cứ đến rằm tháng Bảy, người dân lại tổ chức lễ cúng lớn để tạ ơn tổ tiên, cầu cho mùa màng bội thu và cuộc sống bình yên.

Trải qua hàng trăm năm, ngôi đình đã chứng kiến những biến đổi thăng trầm của quê hương. Do "tuổi đời" quá lớn và chịu sự bào mòn của thời gian, đình An Tiêm nhiều lần được dân làng trùng tu, sửa chữa. Đặc biệt, năm 1981, trận lũ lớn làm vỡ đê thủy lợi Nam Thạch Hãn đã cuốn trôi hoàn toàn đình làng, chỉ còn sót lại một vài thanh gỗ. Khu vực xóm Hà-nơi đặt đình cũ bị phá hủy nặng nề, buộc dân làng chọn Mô Súng (đền thờ Khổng Tử) làm nơi thờ tự tạm.

Dù thay đổi vị trí, đình An Tiêm vẫn luôn được xem là biểu tượng văn hóa-lịch sử của thôn, là nơi gắn với truyền thống và ký ức của bao thế hệ. Nhận thấy giá trị đặc biệt ấy, thời gian qua, người dân đã chung tay góp sức để phục dựng đình làng với dáng dấp xưa, vừa đáp ứng nhu cầu văn hóa tâm linh, vừa là địa chỉ giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Năm 2004, đình làng An Tiêm được UBND tỉnh Quảng Trị (cũ) công nhận là di tích cấp tỉnh.

Đình làng An Tiêm-nơi lưu giữ những dấu mốc quan trọng của quê hương - Ảnh: N.V

Cái nôi của phong trào cách mạng

Không chỉ có giá trị văn hóa, đình An Tiêm còn mang ý nghĩa đặc biệt đối với lịch sử cách mạng của tỉnh. Ông Đặng Thông, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Triệu Thành, nay là xã Triệu Phong, cho biết những chiến sĩ cộng sản đầu tiên như Trần Ngung, Đoàn Lân, Lê Ngọc Uynh đã cùng nhau nhóm họp tại Mô Súng để đọc sách báo, tìm hiểu phong trào cách mạng trong nước và thế giới, nung nấu ý chí đấu tranh. Khi Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí hội ra đời, họ nhanh chóng gia nhập, trong đó đồng chí Trần Ngung (sinh năm 1902) tham gia Ban Chấp hành Tỉnh hội.

Năm 1927, Chi hội Việt Nam Thanh niên Cách mạng đồng chí Hội An Tiêm được thành lập với 3 đồng chí đầu tiên; sau đó giai đoạn 1928-1929 kết nạp thêm 4 đồng chí, gồm: Đoàn Bá Thừa, Nguyễn Kháng, Nguyễn Bệc và Đặng Oanh. Một thôn nhỏ nhưng có đến bảy thanh niên ưu tú tham gia tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản, điều này thể hiện truyền thống yêu nước mạnh mẽ của vùng quê này.

Dấu ấn lịch sử quan trọng nhất là ngày 17/11/1929, tại đình làng An Tiêm, nhân kỷ niệm 12 năm Cách mạng Tháng Mười Nga thắng lợi, đồng chí Đoàn Bá Thừa đã thành lập Chi bộ Cộng sản An Tiêm, gồm 3 đồng chí: Đoàn Bá Thừa (Bí thư chi bộ) Nguyễn Kháng, Nguyễn Bệc (Đạo). Đến tháng 3/1930, chi bộ kết nạp thêm 2 đồng chí Lê Thị Trúc và Lê Dỏ. Đây là một trong những Chi bộ Cộng sản đầu tiên của tỉnh Quảng Trị, mở ra giai đoạn phát triển mới cho phong trào cách mạng địa phương.

Ngày nay, đứng trước ngôi đình được phục dựng trong khuôn viên mới nhưng đậm hồn cốt xưa, người dân An Tiêm luôn tự hào về truyền thống yêu nước của cha ông. Dấu son của những ngày đầu thành lập chi bộ vẫn được trân trọng lưu giữ trong từng nếp đình, trở thành động lực để các thế hệ tiếp bước xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh, xứng đáng với vị trí đặc biệt của một vùng đất cách mạng.

Làng văn hóa điển hình

Là vùng quê giàu truyền thống yêu nước, người dân An Tiêm rất kiên cường trong các cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc. Nhiều người con của thôn đã hy sinh hoặc lập công lớn được Đảng, Nhà nước trao tặng huân chương, huy chương kháng chiến cùng nhiều phần thưởng cao quý khác. Toàn thôn hiện có 31 gia đình chính sách. Năm 2001, An Tiêm được công nhận làng văn hóa; năm 2004 được công nhận làng văn hóa điển hình lần thứ nhất; nhiều năm liền được Ủy ban MTTQVN tỉnh công nhận làng tiên tiến.

Theo Trưởng thôn An Tiêm Trần Công Trung, hiện An Tiêm có 365 hộ, 1.417 khẩu. Dựa vào lợi thế đất đai và tinh thần lao động cần cù của người dân, kinh tế thôn phát triển ổn định. Toàn thôn chỉ còn 8 hộ nghèo, 18 hộ cận nghèo; thu nhập bình quân đầu người đạt 75 triệu đồng/năm. Hệ thống giao thông, thủy lợi được đầu tư đồng bộ, các tuyến đường liên xóm đều được bê tông hóa, tạo diện mạo mới khang trang cho vùng quê.

Bên cạnh phát triển kinh tế, đời sống văn hóa của người dân được chú trọng. Các hoạt động văn nghệ, thể thao trong dịp lễ tết thu hút đông đảo Nhân dân tham gia, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần. Phong trào khuyến học-khuyến tài phát triển mạnh, nhiều người con An Tiêm đạt học vị thạc sĩ, tiến sĩ, giữ vị trí quan trọng trong các cơ quan, doanh nghiệp.

Nguyễn Vinh