QTO - Kể từ khi thành lập vào năm 2021 đến nay, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an tỉnh Quảng Trị đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng “bóc gỡ”, đấu tranh thành công 11 chuyên án lớn về tội phạm công nghệ cao (CNC). Nhiều tổ chức, đối tượng tội phạm ẩn danh trên không gian mạng được “chỉ mặt, đặt tên”. Số lượng đối tượng, tổ chức tội phạm sử dụng CNC bị lực lượng chức năng phát hiện, ngăn chặn và xử lý trong thời gian qua, chắc chắn không phải là con số cuối cùng. Bởi, khi công nghệ càng phát triển và phổ biến, thách thức đặt ra cho lực lượng phòng chống loại tội phạm này ngày càng lớn, phức tạp và khó khăn.

Dữ liệu cá nhân là “tài nguyên” của tội phạm

Một ngày giữa tháng 11/2021, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng CNC (PA05), nhận được đơn trình báo của chị H.T.L.N. trình bày về việc tài khoản ngân hàng của chị bị người khác chiếm quyền sử dụng. Số tiền 60 triệu đồng trong tài khoản của chị cũng đã bị chuyển sang tài khoản của một người khác. “Chuyện lạ” nói trên khiến các cán bộ điều tra PA05 không khỏi bất ngờ. Ngay lúc đó, họ nhận định, có thể đây là một thủ đoạn, hành vi mới của tội phạm sử dụng CNC.

Sau quá trình xác minh, Phòng PA05 xác định đây là thủ đoạn lừa đảo, chiếm đoạt tài sản mới, cần xác lập chuyên án để tập trung đấu tranh, ngăn chặn. Gần 1 năm sau, Phòng PA05 chủ trì, phối hợp với các đơn vị, lực lượng liên quan triển khai, đấu tranh và phát hiện đối tượng Nguyễn Phát Tài (SN 1999, trú tại tỉnh Tiền Giang cũ) đã chiếm quyền sử dụng tài khoản của chị N.

Kết quả điều tra cho thấy, Tài đã thông qua mạng xã hội, liên lạc, thỏa thuận với nhiều người để thu gom và thanh toán hóa đơn điện, nước và lập nhiều tài khoản ngân hàng để thực hiện hành vi phạm tội. Trong tổng số tiền 20 tỉ đồng tại nhiều tài khoản ngân hàng của Tài, có 60 triệu đồng của chị N. mà Tài đã chiếm đoạt.

Lực lượng chức năng thu thập, trích xuất dữ liệu trên thiết bị của đối tượng phạm tội  -Ảnh: D.C.H

Chưa hết, liên quan chuyên án này, các đơn vị nghiệp vụ tiếp tục phát hiện đối tượng Mạch Thị Nga (SN 1993) và Mạch Thị Mỵ (SN 1996) cùng trú tỉnh Thanh Hóa, đang sống tại TP. Hồ Chí Minh có hành vi sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông chiếm đoạt tài sản và mua, bán dữ liệu cá nhân.

Đáng nói, khi khám xét nơi ở của 2 đối tượng này, lực lượng chức năng thu giữ nhiều thiết bị máy tính, điện thoại có chứa khoảng 4.000 file dữ liệu chứa thông tin cá nhân bị đánh cắp. 2 đối tượng đã mua bán, trao đổi hơn 17 triệu dữ liệu cá nhân và sử dụng 40 tài khoản ngân hàng giả mạo để nhận tiền chiếm đoạt và các tài khoản “rửa tiền”. Tổng số tiền giao dịch lên đến hơn 100 tỉ đồng. Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Quảng Bình (cũ) đã ra quyết định khởi tố 10 bị can, với 6 tội danh liên quan đến tội phạm CNC.

Rất khó để hình dung hết hậu quả của vụ án nếu những kẻ tội phạm này không bị ngăn chặn kịp thời. Lúc đó, danh sách nạn nhân sẽ tiếp tục nối dài, mà chính những người bị hại không hề hay biết vì sao mình lại trở thành nạn nhân.

Cuộc chiến không biên giới

Trung tá Trần Anh Tuấn, Trưởng Phòng PA05, Công an tỉnh Quảng Trị cho biết, cuộc chiến trên không gian mạng là cuộc chiến không biên giới. Bởi đây là loại tội phạm phi truyền thống, hành vi, thủ đoạn và kẻ phạm tội đều ẩn danh, lực lượng chức năng không thể đấu tranh trực diện với tội phạm. Tôi hỏi, làm gì có loại tội phạm nào không ẩn danh để qua mắt nạn nhân và lực lượng chức năng chứ? Trung tá Tuấn nói: “Vấn đề nằm ở chỗ đó. Môi trường mạng là môi trường ảo. Bằng các thiết bị CNC và các phần mềm hỗ trợ, chỉ một vài người, chúng có thể "phân thân" thành rất nhiều người, cùng làm nhiều vai trò, vị trí khác nhau để lừa đảo khiến nạn nhân sập bẫy. Sau khi thực hiện hành vi phạm pháp, các đối tượng “mất dấu”, chỉ có nạn nhân là thật và là người gánh chịu hậu quả”.

Lãnh đạo Công an tỉnh trao thưởng nóng của Bộ Công an cho Phòng PA05 và các đơn vị tham gia chuyên án LĐA1 -Ảnh: D.C.H

Từ cuối năm 2021, nhiều người dân trên địa bàn tỉnh Quảng Bình (cũ) bị lừa đảo chiếm đoạt hàng chục tỉ đồng trên không gian mạng, gây bức xúc trong dư luận. Chuyên án LĐA1 được xác lập. Quá trình điều tra, lực lượng chức năng phát hiện, từ năm 2021, các đối tượng cầm đầu là người Trung Quốc, cùng một số đối tượng người Việt Nam đã tổ chức nhiều bộ phận để dẫn dụ người tham gia đầu tư tài chính (Forex) qua sàn RosyStyle, do các đối tượng tạo ra, quản trị và điều hành. Đáng nói, trụ sở chính của tổ chức tội phạm này ở Campuchia, kết nối với các cơ sở ở nhiều địa điểm trong nước để hoạt động. Chúng liên lạc, trao đổi bằng ứng dụng nhắn tin, gọi điện qua internet, đăng ký tài khoản bằng sim Việt Nam và Campuchia. Đỉnh điểm, số lượng nhân viên hoạt động trong tổ chức tội phạm này hơn 300 đối tượng.

Quá trình hoạt động, chúng sử dụng nhiều thủ đoạn ẩn danh, như: Giả danh các công ty tài chính ở Việt Nam, sử dụng tài khoản mạng xã hội ảo, sim rác để liên lạc với bị hại, thuê mua máy chủ, đường truyền internet của nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài bằng thông tin không chính chủ, ẩn địa chỉ. Ngoài ra, chúng còn thuê hệ thống tài khoản ngân hàng không chính chủ của bên thứ 3 để chiếm đoạt tiền của bị hại.

Sau khi lôi kéo, dụ dỗ đăng ký đầu tư, để tạo dựng niềm tin và kích thích lòng tham của nạn nhân, chúng sử dụng các phần mềm can thiệp, tạo “sóng đầu tư ảo” để khách hàng tăng vốn đầu tư. Khi nạn nhân đã “rút ruột” đầu tư một khoản tiền lớn, chúng dùng thủ thuật để khiến khoản đầu tư thua lỗ, tài khoản “bị cháy", mất hết vốn, lợi nhuận và cắt đứt liên lạc. Trong chuyên án này, lực lượng chức năng đã khởi tố 3 vụ án hình sự, 20 bị can và truy nã quốc tế nhiều đối tượng người nước ngoài. Tổng số tiền các đối tượng chiếm đoạt hơn 1.830 tỉ đồng.

Không chỉ chuyên án LĐA1, nhiều chuyên án khác về tội phạm CNC đã được  Phòng PA05 chủ trì, phối hợp với các lực lượng “bóc gỡ”, đấu tranh thành công. Câu chuyện “mò kim đáy bể” cùng các biện pháp nghiệp vụ chuyên biệt mà trung tá Trần Anh Tuấn và các điều tra viên chia sẻ, với một người bình thường như tôi, khó có thể hình dung hết.

Chỉ nhớ là sau buổi làm việc, trung tá Trần Anh Tuấn nhấn mạnh rằng, trong thời đại số, cùng với sự phát triển của công nghệ, bất kỳ ai cũng có thể là nạn nhân của các loại tội phạm sử dụng CNC. Đáng lo ngại hơn, đối tượng phạm tội ngày càng “trẻ hóa” và triệt để lợi dụng dữ liệu cá nhân để thực hiện các hành vi phi pháp. Vì vậy, cuộc chiến với loại tội phạm này không chỉ để ngăn chặn, xử lý, mà từ đó tổng kết, rút kinh nghiệm, đưa ra biện pháp phòng tránh, cảnh báo hiệu quả cho người dân.

Dương Công Hợp