QTO - Năm 1986, 10 hộ đồng bào Bru-Vân Kiều ở xã Trường Sơn, cùng nhau thực hiện cuộc di dân “để đời” theo núi rừng phía Tây ngược ra Bắc, khi đến một thung lũng bằng phẳng nằm sâu giữa lòng Di sản Vườn Quốc gia (VQG) Phong Nha-Kẻ Bàng thì dừng lại. “Đất lành, chim đậu”, họ định cư, xây dựng bản mới, tạo lập nên bản Rào Con như ngày nay. Hành trình hướng đến cuộc sống ấm no của người Bru-Vân Kiều bản Rào Con ngót nghét tròn 40 năm. Trên hành trình ấy, các thế hệ dân bản chứng kiến nhiều sự thăng trầm, đổi thay và những câu chuyện đầy tính nhân văn, giúp họ ấm cái bụng, vững cái chân, tin vào Đảng, Bác Hồ.

Từ km số 9, đường 20-Quyết Thắng, ngay phía đầu dốc Táu rẽ vào bản Rào Con phía bên trái, tuyến đường bê tông bằng phẳng thay thế cho lối đi bằng đường đất trước đây như một tín hiệu vui, giúp bản xích lại gần hơn với miền xuôi. Bám theo đường là công trình điện sáng đang được thi công gấp rút, quyết tâm hoàn thành vào dịp Tết Nguyên đán năm nay để đồng bào được dùng điện lưới quốc gia.

Với 10 hộ dân ngày đầu lập bản, hiện tại dân số Rào Con tăng lên 62 hộ, 256 nhân khẩu. Về tài sản, toàn bản Rào Con sở hữu 5,2 ha lúa nước; trồng 246 ha keo, tràm trong đó thuê đất lâm trường 100 ha; nuôi 125 con trâu, bò; thu nhập bình quân đầu người trên 25 triệu đồng/năm...

“Nhưng tài sản lớn nhất của bản là 96 con em đang theo học các cấp học gồm 25 cháu mầm non, 35 em tiểu học, 21 em THCS và 15 học sinh THPT. Thêm nữa, có 7 con em đi lao động nước ngoài, gồm 3 người ở Nhật Bản, 3 người ở Đài Loan và 1 người tại Đức... Khối tài sản tri thức này sẽ giúp bản Rào Con đổi thay trong nếp nghĩ, cách phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo”, Bí thư Chi bộ bản Rào Con Hồ Văn Kiên vui chuyện.

Một lớp học ở bản Rào Con - Ảnh: T.Long

Nếu ai từng gắn bó với bản Rào Con, sẽ thấm những lời Hồ Văn Kiên kể. Trước đây bản Rào Con có rất nhiều cái không: Không đường, không trường, không điện, không sóng phát thanh, truyền hình và sóng điện thoại... Sống biệt lập, phụ thuộc vào rừng theo lối săn bắt, chặt-đốt-cốt-trỉa nên cái bụng bà con luôn đói. Càng đói, người dân lại càng bám chặt lấy rừng, khiến bản trở thành một điểm nóng về phá rừng, khai thác lâm sản trái phép.

Chính Bí thư Chi bộ bản Rào Con Hồ Văn Kiên là một người từng phá rừng ở xã Sơn Trạch ngày xưa (nay là xã Phong Nha). Đảng ủy, Chính quyền xã Sơn Trạch, Ban Quản lý VQG Phong Nha-Kẻ Bàng sau khi bàn bạc đã đứng ra vận động các già làng, dân bản... quyết tâm bầu Hồ Văn Kiên làm trưởng bản. Rồi Hồ Văn Kiên trúng cử chức trưởng bản thật! Làm cán bộ thì phải nêu gương, sau nhiều đêm suy nghĩ, tranh thủ ý kiến già làng, người uy tín trong bản, Hồ Văn Kiên tuyên bố bỏ nghề “lâm tặc”, chuyển sang làm nghề “cán bộ”.

Người Bru-Vân Kiều bản Rào Con “nặng, nhẹ” khuyên nhau theo gương trưởng bản. Dần dần nạn phá rừng dừng hẳn, người dân quay sang “trả nợ rừng”... bằng cách trồng lại rừng. Bây giờ, Hồ Văn Kiên bàn giao lại chức trưởng bản cho Hồ Thẩu để đảm nhận chức vụ Bí thư Chi bộ bản Rào Con.

Hành trình nhân văn

Con đường mơ ước rộng mở nối bản Rào Con gần lại với miền xuôi; công trình điện đang gấp rút thi công. Có đường giao thông, hàng loạt công trình phúc lợi xã hội được Nhà nước đầu tư mạnh cho bản Rào Con như: Trường học, nhà văn hóa, cột thu phát sóng điện thoại, đặc biệt là nhà ở cho người Bru-Vân Kiều.

Trưởng bản Rào Con Hồ Thẩu chia sẻ với tôi: “Đảng, Nhà nước quan tâm đầu tư cơ sở hạ tầng giúp bản Rào Con từ trước đến nay thể hiện sự nhân văn quá sức lớn. Nhưng hành trình khắc phục mưa bão, hoàn thành những ngôi nhà “Đại đoàn kết” để người dân “an cư lạc nghiệp” càng thấm đẫm tình yêu thương hơn”.

Toàn bản Rào Con có 47 hộ có nhu cầu về nhà ở. Tháng 9/2025, UBND xã Phong Nha và các nhà tài trợ khởi công xây dựng 20 căn nhà đầu tiên. Mặc dù trong quá trình thi công, điều kiện thời tiết không thuận lợi, mưa gió, lụt bão, đường sá đi lại khó khăn nhưng đơn vị thi công đã triển khai thần tốc, hoàn thành 20 nhà “Đại đoàn kết” theo kiến trúc nhà sàn, mái lợp tôn chỉ trong thời gian 15 ngày, bảo đảm tiêu chí “3 cứng”: Nền cứng, tường cứng, mái cứng và phù hợp với phong tục, lối sống của người dân tộc thiểu số nơi đây.

Một góc bản Rào Con - Ảnh: T.Long

Những ngày chúng tôi có mặt ở bản Rào Con, UBND xã Phong Nha tiếp tục triển khai xây dựng 27 ngôi nhà “Đại đoàn kết” còn lại, phấn đấu hoàn thành trong tháng 12/2025. Chủ tịch UBND xã Phong Nha Phan Hải Hà cho biết: “Ngoài sự hỗ trợ từ ngân sách, những ngôi nhà “Đại đoàn kết” tại bản Rào Con còn có sự đồng hành đầy nhân văn, trách nhiệm từ các đơn vị: Công ty TNHH MTV Nhiên liệu hàng không Việt Nam; Công ty CP Đầu tư khai thác nhà ga quốc tế Đà Nẵng; Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam Chi nhánh Quảng Bình và Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam với số tiền lên đến hàng tỉ đồng”.

Trưởng bản Rào Con Hồ Thẩu chia sẻ chân tình: Bà con vui lắm, mình cũng rất vui khi được đón nhận tình cảm ấm áp, sự giúp đỡ to lớn từ Đảng, Nhà nước, các cơ quan, đơn vị, nhà hảo tâm trong và ngoài tỉnh... Từ đây người dân bản Rào Con thôi không còn lo lắng chi về nhà ở nữa, chỉ chuyên tâm vào phát triển kinh tế, giảm nghèo thật nhanh.

“Sau khi sáp nhập, hình thành nên xã Phong Nha mới, có rất nhiều nguồn lực tập trung giúp bản Rào Con. Chúng tôi xác định, trong phát triển kinh tế, sẽ hỗ trợ bản Rào Con giống cây trồng, vật nuôi, tập huấn kiến thức về khoa học kỹ thuật. Vận động đồng bào đầu tư cho con em tham gia xuất khẩu lao động. Đồng thời sẽ đề xuất với lâm trường tiếp tục bóc tách một phần diện tích rừng giao lại cho dân bản...”, Chủ tịch UBND xã Phong Nha Phan Hải Hà cho biết.

Ngô Thanh Long