QTO - Từ vùng “đất lửa”, nơi gian khó và thử thách luôn song hành cùng lịch sử, Quảng Trị đã biến đau thương thành sức mạnh, biến thời cơ thành động lực, khơi dậy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân, kiến tạo những giá trị phát triển bền vững để cùng cả nước vươn tới mục tiêu tăng trưởng nhanh, xanh và bền vững.

Vị trí địa chiến lược quan trọng

Quảng Trị sở hữu vị trí địa kinh tế-chính trị đặc biệt quan trọng, là giao điểm của hai trục kinh tế Bắc-Nam và Đông-Tây, với hạ tầng giao thông thuận lợi, có các tuyến giao thông huyết mạch quốc gia như đường bộ, đường sắt, đường thủy, cảng biển và cảng hàng không. Vị trí này không chỉ kết nối nội địa mà còn nâng cao khả năng hội nhập quốc tế, mở ra cơ hội phát triển thương mại, logistics và công nghiệp.

Quảng Trị có 409km đường biên giới với Lào và hơn 191km đường bờ biển tiếp giáp Biển Đông, đồng thời nằm tại “nút thắt” Hành lang Kinh tế Đông-Tây (EWEC), kết nối Myanmar, Thái Lan, Lào với biển qua các cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, La Lay và Cha Lo. Đây là trục huyết mạch xuyên Á, giúp rút ngắn khoảng cách xuất khẩu từ tiểu vùng sông Mê Kông ra đại dương, giảm chi phí vận tải, tăng tốc độ lưu thông hàng hóa và nâng cao hiệu quả thương mại khu vực.

Cảng biển nước sâu Mỹ Thủy - Ảnh: Trần Tuyền

Những năm gần đây, hạ tầng giao thông được đầu tư mạnh mẽ, định hình diện mạo trung tâm giao thương mới: Cao tốc Bắc-Nam vừa đưa vào sử dụng, Quốc lộ 1, đường Hồ Chí Minh; sân bay Đồng Hới nâng cấp, Cảng hàng không Quảng Trị đang gấp rút thi công, hứa hẹn trở thành “cầu không vận” của Bắc Trung bộ. Cảng nước sâu Mỹ Thủy và Hòn La được quy hoạch đón tàu 100.000 tấn, hướng tới trung tâm logistics hiện đại phục vụ hàng hóa nội địa và quốc tế.

Trong xu thế toàn cầu hóa, vị trí chính là “vốn liếng” để bứt phá. Quảng Trị vừa có lợi thế du lịch, vừa là cửa ngõ thông thương ra biển và nằm trên hành lang kinh tế xuyên Á. Đây là “tọa độ chiến lược” được nhiều tập đoàn lớn quan tâm, đồng thời là điểm tựa để Quảng Trị tự tin hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới.

Bốn trụ cột chiến lược

Lợi thế địa kinh tế đặc biệt cùng bề dày lịch sử, văn hóa đã tạo nền tảng vững chắc cho phát triển. Quan trọng hơn, tỉnh đã xác định tầm nhìn chiến lược rõ ràng, xây dựng bốn trụ cột kinh tế để bứt phá: Năng lượng, nông nghiệp, du lịch và kinh tế biển.

Trên dải đất Quảng Trị, từ đại ngàn Trường Sơn đến ven biển Lệ Thủy, Quảng Ninh, những “cánh đồng điện gió” đang hiện hữu với 21 dự án điện gió có tổng công suất gần 1.000MW đã và đang vận hành. Không chỉ dừng lại ở điện gió, Quảng Trị thu hút sự chú ý bằng dự án điện khí LNG Hải Lăng, công suất 1.500MW, vốn đầu tư hơn 2 tỉ USD, một trong những dự án năng lượng quy mô lớn hàng đầu miền Trung, khẳng định sức hút của tỉnh đối với các tập đoàn quốc tế.

Bên cạnh đó, Nhiệt điện Quảng Trạch 1 khi hoàn thành sẽ cung cấp khoảng 8,4 tỉ kWh/năm, góp phần quan trọng bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Khi các dự án lần lượt hòa vào lưới điện quốc gia, Quảng Trị đang tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành trung tâm năng lượng mới của miền Trung.

Tầm nhìn không chỉ dừng ở sản xuất điện. Khi năng lượng xanh kết nối cùng công nghiệp phụ trợ, logistics, dịch vụ cảng biển, một hệ sinh thái kinh tế năng lượng hiện đại sẽ được hình thành. Đó là con đường để Quảng Trị khẳng định vị trí của mình trên bản đồ năng lượng quốc gia, đồng thời vươn ra khu vực và thế giới. Hiện nay, năng lượng tái tạo với 1.459,8 MW công suất vận hành không chỉ đảm bảo an ninh năng lượng, mà còn tạo việc làm, tăng thu ngân sách, góp phần hiện thực hóa khát vọng phát triển bền vững của vùng đất này.

Nông nghiệp được xác định là bệ đỡ bền vững để hướng tới tăng trưởng xanh. Nhắc đến Quảng Trị là nhớ ngay đến các sản phẩm nông nghiệp nức tiếng gần xa như: Hồ tiêu Cùa, Lệ Thủy; cà phê Khe Sanh thơm nồng; cao su Vĩnh Linh, Gio Linh, Cam Lộ bạt ngàn xanh thẳm. Là lúa gạo Lệ Thủy, Triệu Phong, Hải Lăng, gạo sạch Mai Hóa dẻo thơm; là mật ong Minh Hóa ngọt lành, măng khô rừng Cà Ròong mộc mạc; là nguồn thủy hải sản dồi dào từ sông Gianh, Nhật Lệ đến Cửa Việt, Cồn Cỏ.

Bước vào nhịp phát triển mới, Quảng Trị không chỉ giữ gìn nông nghiệp truyền thống mà còn định hướng mạnh mẽ tới nông nghiệp công nghệ cao, hữu cơ, gắn với chế biến sâu. Từ hồ tiêu đến cao su, từ gỗ rừng trồng đến nông sản đặc trưng, nhiều doanh nghiệp đã xây dựng chuỗi liên kết sản xuất - chế biến, mở ra cơ hội gia tăng giá trị thay vì chỉ xuất thô. Cùng với đó, các mô hình nông nghiệp xanh, nông nghiệp thông minh ứng dụng công nghệ số dần xuất hiện.

Đặc biệt, Quảng Trị đang khẳng định vị thế tiên phong khi phát triển thị trường tín chỉ carbon từ rừng và thảm cỏ biển, đáp ứng các cam kết giảm phát thải và thúc đẩy kinh tế xanh. Đây là cam kết mạnh mẽ cho một nền nông nghiệp không chỉ hiện đại, hiệu quả mà còn bền vững và thân thiện với môi trường.

Du lịch, mũi nhọn tương lai

Nếu năng lượng là khâu đột phá, nông nghiệp là bệ đỡ, thì du lịch chính là mũi nhọn để Quảng Trị vươn mình hội nhập, mở rộng cánh cửa ra khu vực và thế giới.

Quảng Trị được thiên nhiên ban tặng những danh lam thắng cảnh tuyệt đẹp. Ở phía Tây là hang Sơn Đoòng kỳ vĩ và Phong Nha-Kẻ Bàng, hai lần được UNESCO vinh danh là di sản thiên nhiên thế giới-điểm hẹn của những bước chân khám phá toàn cầu. Ở phía Đông, bờ biển Nhật Lệ, Cửa Việt, Cửa Tùng trải dài cát trắng, sóng xanh; xa khơi là đảo Cồn Cỏ nguyên sơ, giàu tiềm năng cho du lịch sinh thái biển đảo. Ở trung tâm, Hiền Lương-Bến Hải, Thành Cổ Quảng Trị… lắng đọng ký ức lịch sử, nơi máu xương của hàng vạn anh hùng đã hóa thành giá trị tinh thần bất diệt, trở thành điểm đến văn hóa-tâm linh của hàng triệu du khách. Sức hấp dẫn của Quảng Trị không chỉ đến từ thiên nhiên và lịch sử, mà còn ở con người hiền hòa, mến khách. 

Tất cả hội tụ để hình thành hệ sản phẩm du lịch phong phú: Từ du lịch lịch sử, sinh thái rừng, biển, nghỉ dưỡng, thể thao mạo hiểm, đến du lịch cộng đồng gắn với trải nghiệm văn hóa. Với tiềm năng đó, du lịch Quảng Trị được xác định là mũi nhọn, không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn lan tỏa hình ảnh một vùng đất kiên cường, thân thiện, đầy sức sống, một điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch Việt Nam và thế giới.

Kinh tế biển, không gian phát triển mới

Quảng Trị có hơn 191km bờ biển, với 7 cửa biển là: Cửa Việt, Cửa Tùng, Cửa Gianh, Cửa Nhật Lệ, Cửa Lạch Roòn, Cửa Lý Hòa và Cửa sông Dinh... Đây là khu vực có tiềm năng phát triển kinh tế biển, nuôi trồng thủy sản, du lịch và giao thông hàng hải.

Với trữ lượng hải sản trên 150.000 tấn, hơn 6.400ha nuôi trồng thủy sản tạo nền tảng cho kinh tế biển phát triển bền vững. Trên nền tảng ấy, những “cửa ngõ” hướng ra Biển Đông đang mở rộng. Cảng nước sâu Mỹ Thủy, Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị kết nối với Khu kinh tế Hòn La, Cảng Hòn La hình thành không gian công nghiệp - dịch vụ cảng biển hiện đại, trở thành cực tăng trưởng mới, đồng thời là điểm đến chiến lược của chuỗi phát triển kinh tế ven biển miền Trung. Đặc biệt, Quảng Trị giữ vị trí trung chuyển của Tiểu vùng sông Mê Kông ra Biển Đông qua Hành lang kinh tế Đông-Tây. Từ đây, hàng hóa của Lào, Thái Lan, Myanmar có thể vươn ra thế giới nhanh nhất, thuận lợi và tiết kiệm nhất.

Sự kết nối giữa cảng biển với cao tốc Bắc-Nam, tuyến đường sắt xuyên Việt và chuỗi cửa khẩu quốc tế đang hình thành mạng lưới liên hoàn, mở ra cơ hội đưa Quảng Trị trở thành trung tâm logistics, thương mại, công nghiệp ven biển và phấn đấu vươn lên trở thành một trong những trung tâm kinh tế biển quan trọng của cả nước.

Sau hợp nhất, Quảng Trị hiện diện với tầm vóc mới, vị thế mới, hội tụ đầy đủ các yếu tố “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” để bước vào kỷ nguyên phát triển nhanh và bền vững.

Lê Vĩnh Nhiên