(QBĐT) - Trước sự phát triển không ngừng của đời sống, sản xuất và yêu cầu ngày càng cao về chất lượng sản phẩm của người tiêu dùng, vấn đề quản lý, kiểm soát và bảo đảm VSATTP trong lĩnh vực nông nghiệp đóng vai trò quan trọng. Việc xây dựng, phát triển và nhân rộng các mô hình sản xuất nông nghiệp sạch đã khẳng định được nhiều lợi ích từ hiệu quả thực tế. Tuy nhiên, xung quanh vấn đề này vẫn còn rất nhiều vướng mắc cần tháo gỡ.

Kết nối cung-cầu cho sản phẩm nông nghiệp sạch được coi là vấn đề then chốt trong chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp hiện nay. Tuy nhiên, ở tỉnh ta vấn đề này đang bộc lộ nhiều hạn chế, ảnh hưởng không nhỏ đến việc phát triển, nhân rộng các mô hình sản xuất nông nghiệp sạch trên địa bàn.

Rau sạch Đức Hoa (Đức Ninh, TP. Đồng Hới) đang gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm thị trường tiêu thụ ổn định.

Trên thực tế, sản phẩm nông nghiệp sạch, an toàn ít nhiều cũng đã được người tiêu dùng biết đến và tìm mua nhưng do giá thành cao lại phải cạnh tranh không lành mạnh với thực phẩm bẩn nên gặp khó khăn trong khâu tiêu thụ. Và hậu quả của việc bí đầu ra là tư thương ép giá, người nông dân bất mãn, không còn mặn mà với mô hình sản xuất nông nghiệp sạch.

Theo đánh giá của cơ quan chức năng, rào cản đầu tiên dẫn đến kết nối cung-cầu cho sản phẩm nông nghiệp sạch yếu chính là do các đơn vị sản xuất tại địa phương đang thiếu giấy tờ cần thiết để chứng nhận sản phẩm đủ tiêu chuẩn ATTP .

Đây là thực trạng chung của nhiều loại sản phẩm nông nghiệp ở tỉnh ta hiện nay. Trước yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường, sản xuất nông nghiệp sạch, an toàn là xu hướng tất yếu và là điều kiện bắt buộc nếu người sản xuất muốn tiêu thụ được sản phẩm, mở rộng sản xuất. Tuy nhiên, thực tế, để có một sản phẩm nông nghiệp sạch, dễ truy xuất nguồn gốc, giá cả phù hợp với mọi đối tượng tiêu dùng không hề đơn giản.

>> Bài 1: Khi nông nghiệp sạch "lên ngôi"

“Việc sản xuất nông sản sạch tốn chi phí, thời gian và công sức hơn nhiều so với cách làm ra nông sản thông thường, do đó, các sản phẩm từ mô hình nông nghiệp sạch có giá thành cao hơn so với các loại sản phẩm được sản xuấttheo phương pháp truyền thống.

Tuy nhiên, ngoài niềm tin nhận được từ chính các nhà sản xuất, kinh doanh, người tiêu dùng rất khó phân biệt được đâu là thực phẩm sạch, đâu là thực phẩm có sử dụng hóa chất”, anh Lê Kim Hoàng, Chi Cục trưởng Chi cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản nhận định.

Có thể nói chính thói quen tiêu dùng ham rẻ, tiện mua của người tiêu dùng đã khiến thực phẩm sử dụng hóa chất giành phần thắng trong cạnh tranh về giá với thực phẩm sạch. Điều này khiến cho việc tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp sạch gặp nhiều khó khăn.

Thậm chí không ít mô hình sau một thời gian vất vả xây dựng thương hiệu, chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn ATTP đành chấp nhận “buông xuôi”. Mô hình rau sạch theo tiêu chuẩn VietGAP ở Đức Hoa (Đức Ninh, TP. Đồng Hới) là một minh chứng.

Năm 2014, thực hiện chương trình rau an toàn của thành phố Đồng Hới, tổ hợp tác trồng rau an toàn Đức Hoa được thành lập và bắt đầu thực hiện thí điểm mô hình trồng rau theo tiêu chuẩn VietGAP.Năm 2015, rau Đức Hoa được Công ty CP Chứng nhận Globalcert chứng nhận là sản phẩm sản xuất tại đồng ruộng phù hợp quy trình thực hành sản xuất nông nghiệp tốt cho rau, quả tươi an toàn theo Quyết định số 379/QĐ-BNN-KHCN ban hành ngày 28-1-2008. Và theo quy định, năm 2017, địa phương phải tiếp tục hoàn tất các thủ tục để được chứng nhận lại lần hai.

Tuy nhiên, vì phải bỏ ra nhiều loại chi phí, như: giống, vật tư, phân bón, công chăm sóc..., trong khi đó sản phẩm bán ra giá lại ở mức thấp nên nhiều nông dân Đức Hoa không còn mặn mà, ngại bỏ thêm tiền cho chi phí kiểm nghiệm. Do đó, đến nay, việc chứng nhận tiêu chuẩn VietGAP của rau sạch Đức Hoa gần như bị bỏ ngỏ.

Đây cũng chính là vấn đề mà dưa hấu Hàm Ninh (Quảng Ninh) đang gặp phải. Ngày 25 tháng 9 năm 2017, Trung tâm Chất lượng nông lâm thủy sản vùng 2 đã có Quyết định số 507/QĐ-TTCL2 về việc hủy bỏ hiệu lực và thu hồi giấy chứng nhận VietGAP số 2016-0005/VietGAP đối với tổ hợp tác trồng dưa hấu xã Hàm Ninh (Quảng Ninh). Điều này cũng đồng nghĩa với việc công sức xây dựng thương hiệu dưa hấu Hàm Ninh bấy lâu nay bị “đổ sông” và con đường vươn ra thị trường lớn của sản phẩm cũng trở nên gian nan bội phần.

Nguyên nhân của thực trạng này xuất phát từ chính nhận thức của người sản xuất. Vốn quen với cách thức sản xuất truyền thống, không phải bỏ chi phí đánh giá, chứng nhận các tiêu chí theo quy định nên họ chưa thực sự hiểu được tầm quan trọng của vấn đề xây dựng thương hiệu nông sản, ngại bỏ thêm tiền cho chi phí kiểm nghiệm, chứng nhận sản phẩm.

Một vướng mắc nữa trong việc phát triển các mô hình sản xuất nông nghiệp sạch chính là việc thiếu nguồn sản phẩm cung ứng cho đầu mối thu mua. Thực tế, không ít cơ sở sản xuất nông nghiệp sạch ở tỉnh ta có được cơ hội tiếp cận với nhiều thị trường lớn nhưng lại không đủ khả năng cung ứng nguồn hàng do quy mô chưa đủ lớn.

Không đủ nguồn hàng cung ứng cho các đầu mối thu mua, rau sạch Đông Dương hạn chế cơ hội mở rộng thị trường.

Đó là trường hợp của rau sạch Đông Dương. Thời gian qua, nhờ đẩy mạnh khâu quảng bá nên sản phẩm của Công ty CP thực phẩm xanh Đông Dương được nhiều người biết đến, thị trường rộng mở, không chỉ trong tỉnh mà còn xuất đi nhiều tỉnh, thành khác như TP.Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng...

“Tuy nhiên, hiện tại, nguồn hàng của chúng tôi chưa đủ để cung ứng cho các đầu mối thu mua. Thường thì khi nhập sản phẩm, các đầu mối phải cần một lượng hàng lớn để tiết kiệm chi phí vận chuyển. Nhưng với 5,5 ha diện tích, cơ sở chúng tôi khó mà đáp ứng được nguồn hàng trong tỉnh lẫn ngoài tỉnh. Để cung ứng đủ, Công ty buộc phải mở rộng diện tích khoảng 30 ha và để thực hiện được phải cần đến sự hỗ trợ, cấp đất của tỉnh”, anh Nguyễn Lê Minh, quản lý nông trại chia sẻ.

Khó khăn đã được “chỉ mặt, đặt tên”. Để tìm hướng đi cho nông nghiệp sạch, bên cạnh việc đẩy mạnh xây dựng chuỗi liên kết, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ các nguồn thực phẩm, sản phẩm nông nghiệp, thông qua các quy định và chế tài nghiêm khắc.

Các cơ sở có sản phẩm đạt tiêu chuẩn ATTP cần đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm, tìm kiếm đối tác, mở rộng thị trường và thiết lập kênh tiêu thụ vững chắc cho sản phẩm.

Cơ quan chức năng cần tăng cường công tác thông tin tuyên truyền, giới thiệu các mô hình sản xuất an toàn nhằm giúp cho người tiêu dùng hiểu biết, tin tưởng và yên tâm sử dụng sản phẩm.Khi thị trường được mở rộng, câu chuyện sản xuất nông nghiệp sạch ở tỉnh ta sẽ được viết tiếp với niềm vui của người sản xuất lẫn người tiêu dùng...

Tâm An