(QBĐT) - Chưa hoạt động rầm rộ nhưng mô hình kinh doanh đa cấp biến tướng đã manh nha ở tỉnh Quảng Bình và các sai phạm đã bị các cơ quan chức năng xử lý. Nhưng với hình thức kinh doanh mà pháp luật chưa có chế tài đủ mạnh để quản lý và còn nhiều sơ hở này, mọi người dân cần nêu cao tinh thần cảnh giác.

Theo số liệu thống kê từ Sở Công thương, có 22 doanh nghiệp trong và ngoài nước bán hàng đa cấp có đăng ký địa điểm hoạt động tại địa bàn tỉnh Quảng Bình. Theo đó, hầu hết các doanh nghiệp này đã từng đến Quảng Bình (ít nhất 1 lần) để hoạt động, thời điểm hoạt động vào khoảng cuối năm 2014 đến nay.

Trong số 22 doanh nghiệp có 5 doanh nghiệp có địa điểm và người đại diện (hoặc được uỷ quyền) tại tỉnh ta đó là: Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy (có trụ sở chính tại TP. Hà Nội), người đại diện là hộ kinh doanh Phượng Hoàng, địa điểm hoạt động tại đường Bà Triệu, TP Đồng Hới và phường Ba Đồn, TX. Ba Đồn; Công ty CP Liên Minh Tiêu Dùng Việt Nam (tỉnh Bắc Giang), người đại diện là hộ kinh doanh Phan Thị Kim Lan, phường Nam Lý, TP.Đồng Hới; Công ty TNHH Thiên sư Việt Nam (tỉnh Hải Dương), người đại diện là Đàm Thị Mỹ Thành, đường Trần Nhân Tông, TP.Đồng Hới; Công ty CP SX và TM Con Đường Việt (TP.Hà Nội), hiện nay không còn hoạt động và Công ty CP ZoGo (TP. Hà Nội), hiện nay không còn hoạt động.

Ngoài 22 doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp nói trên, qua điều tra thực tế, các lực lượng chức năng còn phát hiện một số doanh nghiệp, cá nhân manh nha các biến tướng trong hoạt động bán hàng đa cấp trên địa bàn tỉnh.

Chi cục Quản lý thị trường tiêu huỷ hàng hoá nhập lậu kém chất lượng, không rõ nguồn gốc.

Trước tình hình hoạt động bán hàng đa cấp ngày càng diễn biến phức tạp trên nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước, Sở Công thương đã chỉ đạo Chi cục Quản lý thị trường phối hợp chặt chẽ với UBND các huyện, thị xã, thành phố và các lực lượng chức năng liên quan tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các hoạt động liên quan đến lĩnh vực này và bước đầu đã phát hiện một số hành vi sai phạm của các doanh nghiệp, cá nhân như: không thông báo hoặc không đăng ký với cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền trước khi thực hiện khuyến mãi theo quy định, không thông báo cho khách hàng đầy đủ thông tin liên quan đến việc sử dụng hàng mẫu, thực hiện không đầy đủ các quy định về thông tin phải thông báo công khai khi thực hiện khuyến mãi...

Cụ thể đó là Công ty CP Khoa học và Công nghệ Toàn Cầu (TP.Hà Nội) với hành vi sai phạm không thực hiện đầy đủ, không đúng các quy định về thông tin phải báo cáo công khai khi thực hiện khuyến mãi; Công ty TNHH TMDV Tâm Hoàn Thiên (TP. Đồng Hới) bị xử phạt 2 lần do tái phạm với hành vi kinh doanh hàng hoá nhập lậu kém chất lượng, không rõ nguồn gốc; Công ty CP ZoGo (TP.Hà Nội) với sai phạm không thông báo cho cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền nơi phát triển mạng lưới bán hàng ra các tỉnh, thành phố mà doanh nghiệp không đặt trụ sở chính theo quy định; Công ty TNHH MTV Thiện Tâm An (TX.Ba Đồn) với hành vi thực hiện không đầy đủ, đúng quy định về thông tin phải báo cáo công khai khi bán hàng khuyến mại; Công ty CP Liên Minh Tiêu Dùng Việt Nam (Bắc Giang) với hành vi kinh doanh hàng hoá không rõ nguồn gốc và hộ kinh doanh Lê Thị Mỹ Linh (TP.Đồng Hới) với hành vi không có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Sản phẩm hàng hoá mà các doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh đa cấp chủ yếu là thực phẩm chức năng và các mặt hàng tiêu dùng thiết yếu khác. Các doanh nghiệp, cá nhân sau khi bị xử phạt đã ngừng hoạt động trên địa bàn tỉnh.

Đến nay đã có 6 doanh nghiệp, cá nhân bị lực lượng chức năng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hoạt động bán hàng đa cấp (trong đó có 1 doanh nghiệp bị xử phạt 2 lần do tái phạm) với tổng số tiền phạt, giá trị hàng hoá sung công quỹ Nhà nước và hàng hoá tịch thu tiêu huỷ trên 700 triệu đồng.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Xuân Đạt, Phó Giám đốc Sở Công thương, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường cho biết thêm: Bán hàng đa cấp là một hình thức kinh doanh mới, pháp luật chưa có chế tài đủ mạnh để quản lý và còn nhiều sơ hở. Do đó, một số đối tượng xấu đã lợi dụng và biến tướng hình thức kinh doanh này, sử dụng nó như một phương thức lừa đảo những người tiêu dùng nhẹ dạ cả tin.

Hiện tại, Chi cục Quản lý thị trường vẫn đang phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng và chính quyền địa phương để tăng cường các đợt kiểm tra, kiểm soát về hoạt động bán hàng đa cấp của các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân trên địa bàn, nếu phát hiện có dấu hiệu sai phạm sẽ tiếp tục xử lý theo quy định của pháp luật.

Để giúp người dân tránh bị dụ dỗ, lôi kéo tham gia vào các hoạt động bán hàng đa cấp bất chính, chính quyền địa phương và các lực lượng chức năng cần tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật về hoạt động bán hàng đa cấp và các văn bản pháp luật khác có liên quan. Đối với những sản phẩm hàng hoá kinh doanh theo phương thức đa cấp đã đăng ký, cần chú trọng kiểm tra việc kê khai giá và bán đúng giá niêm yết, nguồn gốc xuất xứ, hạn sử dụng...

Đối với người dân, trước khi tham gia hoạt động bán hàng đa cấp cần tìm hiểu thật kỹ doanh nghiệp mà mình dự định ký hợp đồng như: tình trạng đăng ký, uy tín của doanh nghiệp, cách thức hoạt động, chính sách trả thưởng và các sản phẩm kinh doanh theo phương thức đa cấp.

Mọi lời chào mời tham gia vào hoạt động bán hàng đa cấp có hoa hồng cao, lãi suất lớn hoặc hình thức đầu tư tài chính mà không dựa vào việc bán hàng hóa đều là dấu hiệu của hành vi lợi dụng mô hình đa cấp để lừa đảo nhằm chiếm đoạt tài sản. Mọi hình thức thu tiền của người vào sau để trả hoa hồng cho người vào trước mà không qua giao dịch mua bán hàng hóa đều bị pháp luật nghiêm cấm.

Theo đó, người muốn tham gia bán hàng đa cấp cần nắm rõ quy định của pháp luật về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp để biết và bảo vệ quyền lợi chính đáng mà mình được hưởng. Nếu tham gia hoạt động bán hàng đa cấp của doanh nghiệp đã được cấp Giấy chứng nhận hoạt động bán hàng đa cấp thì phải ký hợp đồng đúng với mẫu hợp đồng công ty đã đăng ký với Cục Quản lý cạnh tranh-Bộ Công thương.

Người dân cần phải rất cảnh giác trước các thông tin được đưa ra liên quan đến hàng hóa như công dụng của sản phẩm, về lợi ích khi tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp và cần lưu ý các khoản hoa hồng, tiền thưởng chi trả cho nhà phân phối phải xuất phát từ hoạt động bán hàng của doanh nghiệp và bản thân các nhà phân phối.

Ngoài ra, theo quy định của pháp luật, mức trần chi trả hoa hồng, tiền thưởng và các lợi ích khác cho nhà phân phối tối đa là 40% doanh thu từ hoạt động bán hàng đa cấp của doanh nghiệp. Vì vậy, mọi cam kết chi trả lớn hơn 40% đều vi phạm quy định của pháp luật và cần lưu ý sản phẩm phải phù hợp với nhu cầu sử dụng của nhà phân phối cũng như người tiêu dùng. Nhà phân phối có quyền yêu cầu doanh nghiệp mua lại lượng sản phẩm chưa sử dụng trong thời gian 30 ngày kể từ ngày nhận hàng.

Doanh nghiệp bán hàng đa cấp có nghĩa vụ mua lại các sản phẩm này với mức giá không thấp hơn 90% giá đã bán cho nhà phân phối, đồng thời, có thể khấu trừ thêm các khoản hoa hồng, tiền thưởng đã trả cho nhà phân phối phát sinh từ lượng sản phẩm được yêu cầu mua lại đó. Ngoài thời hạn này, doanh nghiệp không có nghĩa vụ mua lại sản phẩm đã bán cho nhà phân phối.

Vì vậy, nhà phân phối cần tránh mua lượng hàng hóa quá lớn, không phù hợp với khả năng tiêu dùng hoặc bán lại của mình. Nếu trường hợp quyền và lợi ích của người tham gia bị xâm hại thì trực tiếp  liên hệ với các cơ quan quản lý nhà nước (Sở Công thương), hoặc nhận thấy doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm pháp luật thì liên hệ với các cơ quan công an tại địa phương để được hỗ trợ.

Hiền Chi