(QBĐT) - Trong giai đoạn 2011-2015,với tổng nguồn vốn từ Chương trình 135 trên 300 tỷ đồng, tỉnh ta đã đầu tư, hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất... cho các xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn (ĐBKK). Qua đó cải thiện, nâng cao đời sống cho người dân.

Đầu tư công trình điện cho xã Trường Xuân (Quảng Ninh).

Giai đoạn 2011-2015, toàn tỉnh có 44 xã và 27 thôn ĐBKK được thụ hưởng Chương trình 135 với tổng số 40.623 hộ, 167.944 khẩu; trong đó có 13.672 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 21,02%. Tổng số hộ đồng bào dân tộc thiểu số là 5.320 hộ, trong đó số hộ nghèo là 3.366 hộ, chiếm 69,05% hộ đồng bào dân tộc thiểu số và số hộ cận nghèo là 441 hộ, chiếm 9,01% hộ đồng bào dân tộc thiểu số.

Chương trình 135 đã phát huy tốt vai trò của chính quyền cơ sở và thu hút sự quan tâm của các tổ chức, đoàn thể và của người dân trong tỉnh. Đặc biệt, các hợp phần của Chương trình 135 được thiết kế tương đối phù hợp với nhu cầu thực tế, nhất là đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng đi đôi với hỗ trợ phát triển sản xuất.

Trong 5 năm thực hiện, Chương trình 135 đã góp phần nâng cấp và kiên cố hoá cơ sở hạ tầng 254 công trình (18 công trình khởi công mới và 236 công trình chuyển tiếp) gồm: công trình giao thông, nhà văn hoá, công trình thuỷ lợi, công trình nước sinh hoạt tập trung, công trình trường học...

Các địa phương còn tích cực sử dụng nguồn vốn từ chương trình để hỗ trợ phát triển sản xuất cho bà con dân tộc ở các xã ĐBKK nhằm thay đổi cây trồng, vật nuôi, góp phần tăng thêm thu nhập với các hình thức như: khuyến nông, khuyến lâm; hỗ trợ giống cây trồng vật nuôi; hỗ trợ xây dựng mô hình sản xuất; tập huấn chuyển giao kỹ thuật nông, lâm nghiệp; mua sắm thiết bị máy móc, công cụ sản xuất, chế biến sản phẩm... Song song với phát triển sản xuất, Chương trình 135 còn đặc biệt quan tâm tới việc nâng cao năng lực, trình độ cán bộ cơ sở.

Hàng năm, tỉnh đã chỉ đạo các địa phương tăng cường phổ cập kiến thức, đẩy mạnh công tác khuyến nông, khuyến lâm, chuyển giao tiến bộ KHKT trong sản xuất nông, lâm nghiệp... cho đội ngũ cán bộ xã, thôn, bản để họ tuyên truyền tổ chức thực hiện và vận động nhân dân tham gia.

Cùng với đó, để phát huy hiệu quả kinh tế - xã hội tổng hợp của chương trình, các địa phương thực hiện lồng ghép các nguồn vốn đầu tư từ các chương trình, dự án khác kết hợp với nguồn vốn Chương trình 135, ngân sách địa phương và nguồn lực của cộng đồng để đầu tư xây dựng.

Cụ thể như các chương trình mục tiêu quốc gia: Nguồn vốn đầu tư cho các xã biên giới, Nghị quyết 30a, Chương trình nước sạch, kiên cố hoá kênh mương, kiên cố hoá trường học... với tổng số vốn huy động lồng ghép từ các chương trình, chính sách và đóng góp của nhân dân, các tổ chức giai đoạn 2011-2015 là trên 370 tỷ đồng. Bình quân mỗi xã đặc biệt khó khăn được đầu tư, hỗ trợ hơn 2 tỷ đồng/năm.

Nhờ vậy, hệ thống đường giao thông nông thôn ngày càng phát triển, giao thương hàng hoá giữa các địa phương ngày càng thuận lợi. Các công trình an sinh xã hội được xây dựng đã góp phần đẩy nhanh phát triển kinh tế - xã hội, góp phần rút ngắn khoảng cách giữa các vùng, miền và gắn với các tiêu chí của chương trình xây dựng NTM.

Rõ nét nhất là đến nay trong tỉnh đã có 100% số xã có đường ô tô đến trung tâm xã và đi lại được cả 4 mùa;  tỷ lệ xã có điện lưới quốc gia đến trung tâm xã và các nguồn điện khác chiếm 94,3% với tỷ lệ hộ dùng điện sinh hoạt đạt 84%;  trên 87% số học sinh trung học cơ sở trong độ tuổi đến trường. Đặc biệt, Chương trình 135 giai đoạn 2011-2015 đã cơ bản cung cấp các cơ sở hạ tầng thiết yếu như giao thông, thuỷ lợi, điện lưới, trường học, trạm y tế... ở các xã ĐBKK.

Thông qua nguồn vốn hỗ trợ sản xuất, đồng bào được hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi và các mô hình sản xuất trình diễn giúp đồng bào có thêm kiến thức trong áp dụng tiến bộ kỹ thuật và chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, góp phần nâng cao năng suất và sản lượng. Nhiều hộ gia đình đã vươn lên thoát nghèo, làm giàu và đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân được cải thiện đáng kể.

Ông Hoàng Văn Tân, Phó ban Dân tộc tỉnh cho biết, Chương trình 135 giai đoạn 2011-2015 đã được thực hiện theo nguyên tắc công khai, dân chủ, phát huy tốt vai trò của chính quyền cơ sở và đã đạt được một số kết quả tích cực. Tỷ lệ hộ nghèo từ 61,57% năm 2011 giảm còn 21,02% năm 2015, vượt mục tiêu 4%/năm đã đề ra từ đầu. Diện mạo nông thôn, miền núi thay đổi đáng kể, đời sống đồng bào dân tộc ngày càng được nâng lên.

Công trình nước sinh hoạt được đầu tư tại vùng ĐBKK ở Minh Hóa.

Cùng với việc thực hiện tốt Chương trình 135 và các chính sách lồng ghép khác, bộ mặt nông thôn vùng ĐBKK của tỉnh đã có nhiều chuyển biến đáng ghi nhận. Điển hình một số xã có sự chuyển biến rõ nét như: xã Kim Thủy (Lệ Thủy), xã Trường Xuân, Trường Sơn (Quảng Ninh), xã Trọng Hóa (Minh Hóa)...

Có thể khẳng định, Chương trình 135 có ý nghĩa rất thiết thực, góp phần cải thiện mạnh mẽ đời sống kinh tế - xã hội của người dân các xã ĐBKK và vùng dân tộc thiểu số, miền núi. Song trong quá trình thực hiện Chương trình 135 cũng đã bộc lộ một số khó khăn, vướng mắc.

Đó là nguồn vốn đầu tư của chương trình còn hạn chế trong khi sự đóng góp của nhân dân còn quá ít; vấn đề phân bổ vốn còn mang tính bình quân, chưa thực sự ưu tiên bố trí vốn ở mức cao hơn cho các xã khó khăn hơn; việc lồng ghép nguồn vốn từ các chương trình, dự án khác còn khó khăn; không ít địa phương vẫn có tư tưởng ỷ lại, trông chờ sự hỗ trợ của Nhà nước; số hộ nghèo giảm bao nhiêu thì số hộ cận nghèo lại tăng lên tương ứng...

Ngoài ra, năng lực lãnh đạo của cấp xã, trình độ chuyên môn, kỹ thuật của đội ngũ cán bộ tham gia quản lý dự án còn còn hạn chế nên công tác quản lý nguồn vốn đầu tư còn nhiều bất cập, khó đánh giá được hiệu quả trong đầu tư.

Để phát huy những kết quả đạt được, trong thời gian tới các địa phương được thụ hưởng Chương trình 135 không chỉ trông chờ vào nguồn lực từ Chương trình 135, chương trình xây dựng NTM mà cần huy động nhiều nguồn lực và triển khai đồng bộ các giải pháp.

Bên cạnh đó, các địa phương cần tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền để tạo sự thay đổi mạnh mẽ trong nhận thức của người dân, cũng như cán bộ, đảng viên về việc phấn đấu thoát khỏi xã ĐBKK. Cuối cùng là xây dựng các chương trình, dự án phải cụ thể ở từng xã và hướng vào các tiêu chí còn thiếu để tiếp tục thực hiện.

N.L